Hoofdstuk 18 – Migratie, culturele diversiteit en gezondheid
18.1 Inleiding
Anno 2020 heeft bijna 23% van de Nederlandse bevolking een migratieachtergrond, dit betreft
mensen die zelf geëmigreerd zijn of kind zijn van een of beide ouders die zijn geëmigreerd.
Bij mensen met een migratieachtergrond komen zowel psychische als somatische aandoeningen
vaker voor. Zij ondervinden een geringere toegang tot zorg, alsmede een lagere kwaliteit en
effectiviteit van zorg. Daarbij worden psychische problemen vaak geuit/ervaren als somatische
klachten.
Er moet opgepast worden voor stereotypering: cultuur is geen vaststaand gegeven en wordt niet
uitsluitend bepaald door iemands land van herkomst.
18.1.1 De invloed van sociaal economische omstandigheden op gezondheid
Sociaaleconomische gezondheidsverschillen zijn de systematische verschillen in gezondheid tussen
mensen met een hoge en lage maatschappelijke positie. Over het algemeen hebben mensen met een
migratieachtergrond een lagere maatschappelijke positie.
En slechtere gezondheid hangt samen met beperkte gezondheidsvaardigheden. Dit is
vanzelfsprekend lastiger voor mensen die de taal niet goed begrijpen. Maar ook door stress en
andere problemen kan het moeilijk zijn voor de eigen gezondheid te zorgen.
Vanwege digitalisering wordt toegang tot zorg en informatie over zorg steeds complexer.
Ook ongezonde leefomstandigheden beïnvloeden de gezondheid: b.v. ongezond werk en
huisvesting.
Slechte leefomstandigheden verhogen de kans op chronische stress, wat de kans op ziekte weer
verhoogd.
18.1.2 De invloed van migratie op gezondheid
Migratieachtergrond verlaagd de kans op een goede gezondheid, zelfs als men het zelfde inkomen
en opleiding hebben.
Naast migratiegeschiedenis vormt discriminatie een extra bron van stress. Zo is bij depressie en
hypertensie een duidelijke relatie met discriminatie gevonden.
Posttraumatische en stressgerelateerde klachten komen vaker voor bij kinderen en jongeren die zijn
gevlucht. Ook komt suïcidaal gedrag vaker voor bij, met name, jonge meisjes en vrouwen.
De hogere prevalentie met psychische problemen hangt samen met werkloosheid en het gebrek aan
sociale integratie, naast uiteraard de ervaren stress voorafgaand aan, of tijdens het vluchten.
18.2 Rationale en doelstellingen
Bij indicaties en doelstellingen voor behandeling (somatisch/psychisch) wordt, zowel bij cliënten
met en zonder migratieachtergrond, idealiter samen met de client gekeken naar een passende
behandeling en haalbare doelen.
Echter kan, bij een verschil in culturele achtergrond, een andere visie op de ziekte en behandeling
bestaan. Het is van belang hier bewust mee om te gaan.
In de GGZ-standaard staan 3 belangrijke doelstellingen vermeld voor cultureel sensitieve zorg:
– aandacht voor clientenperspectief
– aandacht voor therapeutische alliantie
, – Toegankelijkheid en begrijpelijkheid van de zorg
18.3 Werkrelatie: relationele, inhoudelijke en communicatieve aspecten
18.3.1 Relationele aspecten: vertrouwen en begrip voor de culturele achtergrond
De relationele benadering voor cliënten met een migratieachtergrond verschilt niet wezenlijk van de
benadering van cliënten met een autochtone achtergrond. Vertrouwen, belangstelling, empathie,
benadrukken beroepsgeheim (omdat hulp zoeken soms taboe kan zijn) is belangrijk.
Een goed hulpmiddel in de diagnostiekfase is het ‘Cultureel interview’ (ondersteunend instrument
dat uitnodigt tot een dialoog).
Het is van belang te vragen hoe de client of diens familie de ziekte verklaart.
Psychische problemen kunnen taboe zijn in bepaalde culturen/religies. Het kan verstandig zijn op
op een indirecte manier hier naar te vragen
18.3.2 Inhoudelijke aspecten: ziektebeleving, de rol van spirituele steun en cultuur
Zowel klachtenrepresentatie als ziektebeleving is mede cultureel bepaald.
Religie en spiritualiteit zijn van invloed op de beleving van ziekte en gezondheid en daarmee ook
op de visies op genezen en helen.
Zo kunnen ze hun gedrag of ziekte toekennen aan krachten zoals: het boze oog, djinns of bakru.
18.3.3 Taalbarrière en tolken in de zorg
Naast eventuele verschillen in visie op gezondheid en ziekte, kan een taalbarrière de
toegankelijkheid en effectiviteit van de zorg belemmeren.
Een taalbarrière leidt tot minder adequate zorg, een lagere tevredenheid bij cliënten en een lagere
kwaliteit van zorg. Tevens is het een groot risico dat client niet de juiste behandeling krijgt.
De inzet van een professionele tolk kan deze uitkomsten van zorg aantoonbaar verbeteren.
Invullen van vragenlijsten kan ook een probleem vormen ivm taal, maar ook omdat de vragenlijsten
gebrekkige validiteit heeft in een andere cultuur.
18.4 Interventies
Hieronder beschrijven we enkele algemene aandachtspunten bij het bieden van interventies voor
mensen met een migratieachtergrond.
Cultuursensitieve aanpassingen
Aanbevelingen in bestaande richtlijnen zijn niet altijd toepasbaar voor mensen met een
migratieachtergrond. Om deze reden is een addendum gemaakt bij multidisciplinaire richtlijnen
depressie, angststoornissen en schizofrenie. Hierin staan aandachtspunten beschreven.
Preventie en vroegsignalering
Ook voor mensen met een migratieachtergrond is preventie en vroegsignalering van belang. Denk
aan scholen, wijkteams, migrantenzelforganisaties etc.
Een goede zorgrelatie, indien nodig en gewenst ook me familie
Patiënten (p’s) met een laag sociaal economische status vinden het belangrijk om zich gezien te
voelen door hulpverleners. De meest kwetsbare p’s hebben zelden het gevoel gewaardeerd te
worden, en misschien is wel een van de krachtigste interventies: oprecht positieve aandacht en
waardering voor de client laten blijken.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ninamans1994. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,79. Je zit daarna nergens aan vast.
