Pathologie
Hoofdstuk 16 Aandoeningen van het motorische
stelsel
16.1 A&F in het kort
Botten, gewrichten en spieren werken nauw samen. De skeletspieren
zijn met pezen aan de botten bevestigd. Botontwikkeling, groei en
homeostase berusten op de wisselwerking tussen mineralen, eiwitten
en levende cellen. Calcium, en fosfaat, de belangrijkste mineralen
van de botten, zijn ingebed in collageen, het belangrijkste eiwit van
het bot. De mineralen verlenen hardheid en stevigheid aan de botten,
terwijl het collageen bijdraagt aan de buigzaamheid. In deze
botmatrix bevinden zich osteocyten, osteoblasten en osteoclasten.
De cellen krijgen hun voedingsstoffen via een speciaal stelsel van
bloedvaten in de botmatrix.
Afhankelijk van hun vorm worden er vier soorten botten
onderscheiden: pijpbeenderen, korte beenderen, platte beenderen en
onregelmatige beenderen. Bot heeft een stevige buitenlaag, de
substantia compacta. Compact bot kent een dichte structuur waarin
cellen, mineralen, eiwitten en bloedvaten op regelmatige wijze zijn
gerangschikt. Binnenin bevindt zich de substantia spongiosa.
Spongieus bot bevat talloze met beenmerg gevulde holten. In het
rode beenmerg worden de verschillende typen bloedcellen gevormd.
Geel beenmerg bestaat voornamelijk uit vet. De groei van
pijpbeenderen vindt plaats bij de epifysairschijf (groeischijf), een zone
met kraakbeen aan het uiteinde van het bot. Hier wordt nieuw bot
gevormd, waardoor lengtegroei van het bot plaatsvindt totdat het bot
volgroeid is.
Het periosteum is een sterk doorbloede bindweefsellaag die het oppervlak van de botten
bekleedt. Het periost bevat botvormende cellen en dient bovendien als aanhechtingsplaats
voor spieren.
Een gewricht bestaat uit verschillende weefsels. De articulerende botten van synoviaal
gewricht worden bij elkaar gehouden door ligamenten (gewrichtsbanden). Deze compacte
bundels collageenvezels versterken de buitenste laag van het gewrichtskapsel en geven de
gewrichten hun stevigheid. De
binnenste laag van het
gewrichtskapsel bestaat uit de
membrana synovialis. De
gewrichtsslijmvlies produceert
het synoviale vocht dat als
een soort smeermiddel
fungeert. Bursae zijn zakjes
, gevuld met synoviaal vocht, die de wrijving tussen botten en weke delen tijdens beweging
verminderen.
De skeletspieren of willekeurige spieren zitten met pezen stevig aan de botten vast.
Sommige spieren zitten vast aan de huis. Spieren bestaan uit bundels spiervezels die
worden omgeven door een bindweefsellaag. Wanneer elektrische prikkels via de zenuwen
de motorische eindplaat bereiken, trekken de spiervezels zich samen.
16.2 Diagnostisch onderzoek
Bij de diagnostiek van spier- of botaandoeningen wordt vaak gebruik gemaakt van
beeldvormende technieken om de weefsels te onderzoeken. Met CT kan je fracturen,
dislocaties, misvormingen van de botten en calcificaties zien.
Bij MRI worden sterke magnetische velden gebruikt om de gewrichten, botten en weke delen
in beeld te brengen. Met artroscopie wordt er in een gewricht gekeken. Er kan synoviaal
vocht worden afgenomen voor microscopisch en chemisch onderzoek. Met EMG wordt
elektrische activiteit van spieren gemeten om afwijkingen van de spierfunctie op te sporen.
16.3 Botziekten
Infectieziekten van de botten
Osteomyelitis is een bacteriële botinfectie. Het komt vooral voor na botletsel en bij
patiënten met diabetes.
Symptomen zijn o.a.: pijn, roodheid, warmte, zwelling en bewegingsbeperking, koorts en
algehele malaise.
Diagnose wordt gesteld op grond van anamnese en LO en kan worden bevestigd door
bloedonderzoek.
Behandeling bestaat uit toedienen van antibiotica. Een operatie kan nodig zijn ivm
necrotisch bot.
Bottuberculose is een aandoening die kan voorkomen bij onbehandelde longtuberculose,
waarbij bacteriën zich vanuit de longen naar de botten verspreiden.
Skeletafwijkingen door een vitamine- of mineralentekort
Osteoporose (botontkalking) wordt gekenmerkt door broze botten die makkelijk breken.
Verlies van botmassa bij ouder worden is normaal, maar bij osteoporose is dit versneld.
Het gaat vaak ongemerkt, omdat het geen klachten geeft tot een bot breekt. Wervels kunnen
inzakken als gevolg van een wervelcompressiefractuur. Hierdoor kunnen zenuwwortels
bekneld raken en pijn veroorzaken.
Diagnose wordt vaak gemaakt op basis van röntgenfoto en botdichtheidsmeting.
Genezing is niet mogelijk, preventie wel → voldoende inname van calcium en
vitamine D.
Rachitis is een kinderziekte waarbij kinderen botten ontwikkelen die zacht en buigzaam zijn
en op den duur misvormd raken. Voldoende vitamine D en blootstellen aan zonlicht spelen
een rol bij preventie van rachitis.
Osteomalacie is de verweking van de botten bij volwassenen.