AANTEKENINGEN HOORCOLLEGES INTRODUCTION TO HEALTH AND SOCIETY
Gezondheid en Maatschappij, Universiteit Wageningen
(aantekeningen hoorcolleges 2021-2022)
Note: dit zijn mijn eigen aantekeningen. Het kan zijn dat ik misschien iets verkeerd heb
opgenomen of begrepen!
,HC 1 - 30/8 intro
Biomedisch
- lichaam – geest
- ziekte = biologische oorzaken
kritiek: effectiviteit van medische wetenschap wordt overdreven en de sociaal
maatschappelijke invloeden zijn minstens zo belangrijk.
- patiënt = passief
- medisch specialist = expert
- ziekenhuis = waar je moet zijn bij ziekte
Sociaal
- holistisch
- ziekte en gezondheid = ook sociaal maatschappelijk
- burger = actief
- meerdere experts
- andere plekken dan ziekenhuis soms beter
Determinanten = factoren in ontwikkeling of toestand.
Public Health = het vakgebied dat zich bezig houdt met de volksgezondheid en collectieve
maatregelen om de gezondheid te bevorderen.
Paradigma van public health = de meeste gezondheidsproblemen zijn terug te dringen op
omgevingsfactoren (etiologie), die zichtbaar worden door populaties met elkaar te vergelijken
(diagnostiek), en die het primaire aangrijpingspunt zijn voor het verbeteren van de
gezondheid van populaties (therapie).
Health promotion = het proces waardoor mensen of groepen van mensen in staat gesteld
worden om meer controle te verwerven over determinanten van hun gezondheid, en zo hun
gezondheid te verbeteren.
Determinanten van de gezondheid (LaLonde model)
- Gezondheidszorgsysteem
- Biologische en genetische factoren (persoongebonden factoren)
- Leefstijl / (gezondheids)gedrag
- Fysieke en sociale omgeving
HC 2 - 1/9: denken over ziekte, gezondheid en welzijn
Ziekte: beperkt zijn, onvermogen, niet in lichaam thuis hoort, niet kunnen functioneren.
Geleidelijke of (vrij) plotseling ontstane, kort- of langdurige aandoeningen.
Zeer hoge koorts, rillingen, overgeven buikgriep, malaria.
Slapeloosheid, somberheid, vermoeidheid depressie.
Ziekte = combinatie van verschijnselen waarvan oorzaak bekend is.
Syndroom = combinatie van samenhangende verschijnselen waarvan de oorzaak onbekend
en niet duidelijk is.
Gemeenschappelijke taal over gezondheid en ziekte
- ICD (ziekte/aandoeningen)
- ICF (functioneren)
, ME
Bij de ziekte ME zit er een verschil wanneer er gekeken wordt naar het biomedische model
of naar sociaalmodel. Manier van hoe het in een land gezien wordt, heeft grote gevolgen op
de patiënt (bijvoorbeeld economisch).
Disease, illness and sickness
disease = ziekte hebben (vastgesteld)
illness = ervaren ziekte
sickness = sociale rol
Zit samenhang in. Belangrijk om vast te stellen om welke van de drie het gaat. 8% ervaart
alle drie tegelijk.
Je bent niet ziek of gezond (continuüm)
Ziekenrol (sickness)
ontheven alle taken, niet verantwoordelijk, hulp accepteren en meewerken
3 vormen:
1. Voorwaardelijk (tijdelijk) bijvoorbeeld bronchiën
2. Onvoorwaardelijk (chronisch) bijvoorbeeld kanker
3. Onregelmatig (individu wordt als verantwoordelijk gezien) bijvoorbeeld alcoholisme
(maar ook mentale ziektes, wordt niet geaccepteerd!)
5 perspectieven van de gezondheid (Fran Baum)
1. Biomedisch perspectief
2. Gezondheid: perspectief van de burger
3. Kritisch perspectief
4. Gezondheid: als uitkomst
5. Gezondheid: als een karakteristiek van plaats/omgeving
Pathogenese = wat veroorzaakt de ziekte.
Iatrogenese = wat veroorzaakt de dokter / het medisch denken (klinisch; bijvoorbeeld
nutteloze behandeling of je loopt ziekte op doordat handen niet zijn gewassen,
sociaal/cultureel).
Salutogenese = wat veroorzaakt gezondheid.
HC 3: 3/9 - Gezondheid en ziekte in de wereld
Globalisering
Globalisering = wereldwijde integratie van diensten, goederen en cultuur.
Werk en zelf gerapporteerde gezondheid
Werkende beoordelen hun gezondheid hoger, dan niet werkenden.
Beoordeling van hoog naar laag:
- Werkend rijk
- Werkend arm
- Niet werkend arm
Ongelijkheid gaat gepaard met afnemende gezondheid
Globalisering
Positieve en negatieve gevolgen van globalisering voor gezondheid?
