AANTEKENINGEN / SAMENVATTING INLEIDING POLITICOLOGIE
Hoorcollege 1:
Introductie
Wat is politiek?
Specifiek: wat gebeurt er in een plaats, gemeente etc.
Of groter: presidenten op nationaal niveau bv.
Politiek is ook breder in de samenleving, het gaat ook om sociale bewegingen (social
movements)
Zowel links als rechts. Voorbeelden: BLM, Pegida en Greenpeace.
Of nog breder: politiek bepaalt wat ik eet een persoon is politiek
Verschil met journalistiek: Politiek gaat verder
Op zoek naar de verklaring: waarom zit de wereld zo in elkaar
Er is samenhang: begrijpen en inzicht in de wereld
Algemene uitspraken: verder gaan dat het beschrijven van één geval (theorie toetsen)
Je moet het kunnen controleren en het moet open zijn
Vergelijkende politiek:
Wat gebeurt binnen staten / tussen staten (landen)
Wat is een staat, democratie, politieke partijen etc.
Internationale Betrekkingen:
Wat gebeurt er tussen staten en internationale organisaties?
Bv. Oorlog tussen landen, organisaties etc.
Politieke theorie:
Wat zou het moeten zijn / hoe zou het moeten zijn?
Rechtvaardigheid, veel op basis van theorie
Vergelijkende Politiek:
Wat is het?
Concepten: staat, politieke partijen, macht
Waarom?
Waarom populisme in land a en niet in land b?
Waarom heb je een betere verzorgingsstaat in land x dan in land y?
Hoe onderzoek je dit Vergelijkende politiek
Onderwerp is democratie
Democratie is een belangrijk onderdeel van politicologie
Democratie:
Wat is een democratie?
Zijn er verschillende vormen van? (Republicanisme, Liberale Democratie, Radicale
Democratie)
Hoe doen burgers mee? (participatie)
Autoritaire regimes
Is er sprake van een crisis van de democratie?
1
,AANTEKENINGEN / SAMENVATTING INLEIDING POLITICOLOGIE
Hoorcollege 2:
Fukuyama:
Het einde van de geschiedenis was bereikt, wanneer het communisme ten einde was. Na de
koude oorlog, had het kapitalisme en de liberale democratie gewonnen en was dat de enige
“legitieme” vorm van een democratie.
Republicanisme:
Kernkenmerken:
Republikeinse traditie begon met de Grieken (4e eeuw voor Christus)
Actieve participatie was ook zelfrealisatie, je was alleen een vrije burger als je actief
participeerde
Geen (of minder) scheiding tussen privé en openbaar
Gebaseerd op deze twee punten:
Ruling and being ruled
Je kiest hoe je leeft
Vrijheid, Gelijkheid, Recht en Rechtvaardigheid waren erg belangrijk
Minder nadruk op individuele rechten
De demos (het volk) was soeverein en onderdeel van het politieke proces
Openbaar en privé waren gemengd
Het deelnemen in de polis was wat zorgt voor een ethische burger
Er werd veel van burgers gevraagd en dat werd niet gezien als een overtreding van hun
“rechten”
De scheiding tussen samenleving en staat kwam pas later
Er was directe participatie
Hoe werkte het? Door deze omstandigheden:
Gebaseerd op een populatie van mannen die ouder dan 20 waren
Vrouwen en de grote populatie slaven werden niet gezien als burgers
Je moest geld hebben om mee te kunnen beslissen.
Geen sprake van een staat, maar individuele steden
Binnen de steden was er sprake van directe participatie
Renaissance en Republicanisme
In de 10e eeuw komt het republikeinse model op sommige plekken terug
In sommige kleine steden waren er democratische raden, bv. Siena en Florence
Ze waren tegen de paus: nadruk op seculair bestuur
Minder direct bestuur en participatie dan tijdens de Grieken
Maar er was meer participatie door raden, verenigingen en belangengroepen
Electorale Democratie
Lijkt op een liberale democratie: electoraal is de meest dunne conceptie van een liberale
democratie.
Voorbeelden: Turkije en Rusland. Woordvoerder: Huntington
Kenmerken:
Vrije en eerlijke verkiezingen
Er moet oppositie zijn, het moet mogelijk zijn om (als tegenstander) aan de macht te komen
Algemeen Kiesrecht (iedereen moet kunnen stemmen, ook vrouwen. Er zijn geen slaven)
2
,AANTEKENINGEN / SAMENVATTING INLEIDING POLITICOLOGIE
Belangrijke punten:
De nadruk op andere onderdelen van de democratie is aanwezig
Er is een kleinere focus op vrijheid van meningsuiting, vrijheid van vergadering en
persvrijheid, maar minder belangrijk dan de grote nadruk op verkiezingen
Geen militair regime, volgens Huntington zou in een democratie het leger niet de macht
moeten kunnen overnemen
Er is een grondwet
Liberale Democratie
Kernpunten:
Scheiding der machten
Verband tussen staat en de maatschappij (representatie), d.m.v. politieke partijen
Pluralisme, verscheidenheid, ruimte voor verschillende partijen en meningen (zowel politiek
als sociaal)
Pluralisme is het bestaan van verschillende sociale en culturele subsystemen in een
samenleving, zoals de overheid, de rechtspraak, het bedrijfsleven, de vakbeweging, de pers
en de kerk met elk eigen belangen waarbij er sprake is van een zeker machtsevenwicht.
(Wikipedia)
Vrijheid voor verenigingen, media etc. en rechten voor minderheden zijn belangrijker in een
liberale democratie dan in een electorale democratie.
Aanvullingen volgens Larry Diamond:
Vertegenwoordigers worden democratisch gekozen
Vrije en eerlijke verkiezingen
Niet alleen partijen, maar ook belangengroepen zijn beschermd
Verschillende vormen (mogelijkheden) om je mening te kunnen uiten
Verschillende soorten van media (geen staatsmonopolie)
Gelijkheid voor de wet, geen etnische exclusie (buitensluiting) dus
rechten van groepen en individuen zijn beschermd
Bescherming tegen onrechtmatige detentie / arrestatie
Scheiding der macht
Wat kan je van een democratie verwachten?
Wat is een democratie?
Er zijn instituties, het gaat om een ‘open society’ en pluralisme is belangrijk
De economie is niet per se efficiënter en opener, je ziet niet per se economische
ontwikkeling.
Ook de bureaucratie is niet per se efficiënter. Dit kan allemaal natuurlijk wel.
Radicale Democratie
Soorten:
Communisme (economische gelijkheid)
Associasionalisme
Deliberatieve democratie (democratisch extremisme?)
Alle vormen hebben als basis een soort van republicanisme
3
, AANTEKENINGEN / SAMENVATTING INLEIDING POLITICOLOGIE
Marxisme / Communisme
Het probleem met een liberale democratie is dat de staat niet neutraal is
De staat is daar voor één klasse: (zij met) kapitaal
Liberalisme gaat om het beschermen van privé eigendom
De basis is ongelijkheid en exploitatie
De oplossing:
Einde van privé eigendom, klassen en “politiek” communisme
Problemen?
Hoe bereik je dit? Wat is de “politiek”?
Kun je een echte democratie met echte gelijkheid hebben?
Er bestaat niet alleen economische ongelijkheid, maar ook andere vormen van ongelijkheid
Bv. Diplomademocratie (een democratie van hoogopgeleide mensen)
Communisme is radicaal omdat ze nog verder willen gaan dan een liberale democratie.
Ze willen de grens verleggen door te pleiten voor volledige gelijkheid.
Associasionalisme (Is Marxisme dood?)
Radicale participatie, er moeten meer mogelijkheden zijn om te participeren dan alleen bij
verkiezingen, de representatie/participatie moet ook in andere onderdelen van de
samenleving terugkomen. Bijvoorbeeld door democratie bij het werk en/of een bredere vorm
van participatie.
Deliberatieve Democratie
Instrumenten voor andere vormen van participatie in de politiek:
Burger juries, eventueel loting: instrumenten om dit waar te maken
Welke rol zou het moeten spelen?
Aanvullende rol, gebruik van deliberatieve mogelijkheden, een soort van democratisch
extremisme.
Moet radicale democratie links zijn?
Populisme is misschien een radicale vorm van een democratie, het volk is soeverein en
bepaalt alles.
Wat zijn de overeenkomsten en verschillen?
In een electorale democratie is de participatie passief, in het Republikeins model is de
participatie actief.
Electorale verkiezingen legt de focus op eerlijke verkiezingen. Bij liberale verkiezingen gaat
het over verkiezing maar ook over de bescherming van de individuele rechten en pluralisme.
4