Hoofdstuk 3 Parlementaire democratie
3.1 Wat is democratie?
Soeverein is een staat die op een bepaald gebied met duidelijke grenzen het hoogste gezag uitoefent
en het monopolie van geweldsuitoefening heeft. Thomas Hobbes was filosoof in de 17e eeuw. Hij
betoogde dat burgers er belang bij hebben om alle macht bij één soeverein neer te leggen. Het
alternatief zou namelijk een oorlog van allen tegen allen worden.
Politiek gaat over het maken van keuzes waaraan allen in een staat gebonden zijn. De meeste
onderwerpen waar de politiek mee bezighoudt, van dus van algemeen belang. In de politiek bestaat
er een dilemma: wil je efficiënt besturen (snel en daadkrachtig) of kiezen we voor maximale
participatie, wat meer staat voor zorgvuldige afwegingen?
Indirecte of representatieve democratie: het volk kiest volksvertegenwoordigers die de beslissingen
nemen en met een zekere regelmaat bij verkiezingen aan de bevolking verantwoording moeten
afleggen over hun beleid. Dit is praktischer dat directe democratie, waarbij het hele volk mag
meebeslissen. Met een kleinere groep mensen kom je sneller tot besluiten en de
volksvertegenwoordigers kunnen zich grondiger in kwesties verdiepen. De politieke macht is bij
representatieve politiek verdeeld over meerdere personen en instituties d.m.v. de trias politica.
Kenmerken van democratie zijn:
Individuele vrijheid: vrijheid van meningsuiting en leven binnen de grenzen van de
vastgestelde wetten zoals je zelf wilt
Politieke grondrechten: er zijn vrije en geheime verkiezingen, actief en passief kiesrecht
Politie en leger zijn wettelijk beperkt in hun bevoegdheden: je mag nooit zomaar
aangehouden worden, geweld mag alleen in bepaalde situaties worden gebruikt
Onafhankelijke rechtspraak: rechters staan los van het parlement en de regering en hoeve
zich daar niet te verantwoorden
Persvrijheid: massamedia controleren de machthebbers en informeren het volk
In het parlementair stelsel is het rechtstreeks gekozen parlement het hoogste machtsorgaan. Er
wordt een kabinet van ministers en staatssecretarissen geformeerd, dat te allen tijde
verantwoording aan het parlement verschuldigd is (en dus indirect aan het volk). Een land met een
parlementair stelsel en een koningshuis noemen we een constitutionele monarchie. Nederland is
sinds 1814 een constitutionele monarchie.
In een presidentiële democratie kiest de bevolking niet alleen een parlement, maar ook de president,
die veel bevoegdheden heeft. Hij staat aan het hoofd van de regering en heeft dus veel macht. Om
deze macht enigszins te beperken, bestaat er het ontbindingsrecht; het recht om het parlement te
ontbinden. Dit stelsel is een presidentieel stelsel.
In een dictatuur zijn de drie machten (wetgevende, uitvoerende, rechterlijke) niet van elkaar
gescheiden, maar juist in handen van een kleine groep mensen. Kenmerken zijn:
Beperkte individuele vrijheid
Nauwelijks politieke vrijheid
Dikwijls is er overheidsgeweld
Er bestaat geen onafhankelijke rechtspraak
De massamedia en ook kunstuitingen staan onder censuur
Snelle en efficiënte besluitvorming zou je een “voordeel” van dictaturen kunnen noemen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper LukevdW. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.