Gezondheidsoriëntatie
Hoofdstuk 1: ‘Wat is een goede kijk op gezondheid?’
Gezondheidsbenadering:
Medische benadering: gezond zijn is de afwezigheid van ziekte of
lichaamsgebrek; monocausale verklaring van ziekte en gezondheid.
Biologische benadering: gezond zijn is de aanpassing van interne
omstandigheden in het lichaam, aan externe omstandigheden. Gezonde
individuen zijn degenen die zorgen voor het voortbestaan van de soort.
Psychologische benadering: gezond zijn is zich geestelijk optimaal voelen.
Wie zichzelf gezond noemt, is volgens de psychologische benadering ook
gezond.
Sociale benadering: gezond zijn is je sociale rollen vervullen.
Humane benadering: gezond zijn is een toestand van volledig lichamelijk,
geestelijk en social welbevinden en niet alleen de afwezigheid van ziekte of
lichamelijk gebrek (WHO 1948). Nieuwe defenitie (WHO 1988): A dynamic
state of complete physical, mental and social well-being and not merely the
absence of disease or infirmity.
Het gezonde bestaan: gezondheid is het zich welbevinden van de mens in
zijn wereld (Kuiper 1975). Draaglast en draagkracht moeten in balans zijn.
(filmpje magtolt huber?, youtube) nieuwe definitie 2014 over gezondheid,
gaat veel meer over aanpassen. Mens is gezond wanneer deze in staat is om
zichzelf aan te passen.
Hoofdstuk 1: ‘Volksgezondheid en Gezondheidszorg’
Tijdslijn ontwikkeling gezondheid(zorg) in NL:
150.000 jaar geleden: je werd ongeveer toen maar 30 jaar oud (door
voedseltekort/ongeval/geweld), voorplanting was het belangrijkste in je
leven.
8000 vChr: boerenbestaan, groepen, dieren houden, ontstaan steden,
ontstaan infectieziekten (grootschalig doden).
Industriële revolutie 1850: levensverwachting was rond 38/40 jaar,
welvaart stijgt, meer aandacht voor gezondheid, demografische transitie
(studie naar de bevolkingssamenstelling, 1850 situatie gaat kantelen,
minder kinderen geboren maar degene die geboren waren leefde veel
langer), epidemiologische transitie (studie naar de omvang, de ernst en
spreiding van ziekten)
Vanaf 1850: mensen gingen eerst dood aan malnutritie, infectiezieken,
maternale en neonatale ziekten. Dit is veranderd nu gaan we dood aan
cardiovasculair kankers (NCD)
2000: eind van de demografische transitie en eind van de
epidemiologische transitie. 87/80 levensverwachting nu. Nu gaan we dood
aan beschavingsziekten: diabetes, hypertensie, kankers.
NU: lijken infectieziekten weer aan een nieuwe opmars bezig zijn -> soa's,
rode hond, mazelen.
Toekomst: welvaartziekten, vergrijzing, ontgroening (kleinere groep
jongere mensen), antibiotica-resistentie.
In historisch perspectief van de stand van zaken van de gezondheidstoestand
Nederland:
Demografische transitie: overgang van hoog sterftecijfer naar laag sterftecijfer
(1750-1960) hier begon ook de industrialisering en verbetering van de
gezondheidszorg
,Epidemiologische transitie: daling van de sterftecijfers door een radicale
verschuiving in het doodsoorzakenpatroon. Drie fasen: fase met epidemieën en
hongersnood, fase met afnemende pandemieën, en een fase met degeneratieve
en door de mens veroorzaakte aandoeningen. (1815-1972). Aanleiding: betere
hygiëne, nieuwe wetten voor verzorging
10 grote public health successen van de 20 e eeuw:
Vaccinaties (van voor 1900 tot ca. 1965)
Bestrijding infectieziekten (vanaf ca. 1900)
Veiligheid werkplek (vanaf ca. 1900)
Gezondere moeders en baby’s (vanaf ca. 1900)
Veiliger en gezonder voedsel (vanaf ca. 1920)
Family planning (vanaf ca. 1920 tot 1965)
Fluoridering drinkwater (vanaf ca. 1945)
Veiligheid motorvoertuigen (vanaf ca. 1965)
Daling sterfte hartziekte en beroerte (vanaf ca. 1965)
Bestrijding tabaksgebruik (vanaf ca. 1965)
, Volksgezondheid: omvang en spreiding van gezondheid en ziekte in de bevolking.
Tak van de gezondheidszorg die streeft naar het voorkomen van ziekten, het
bevorderen van de hygiëne en het doen naleven van de desetreffende wetgeving
bij de gehele bevolking.
Gezondheidszorg: het geheel van voorzieningen en maatregelen om zieken te
genezen, ziek worden te voorkomen (preventie), en gezondheid op peil te houden
(positieve). Primaire preventie (handen wassen, voorkomen dat gezonde mensen
ziek worden), secundaire preventie (opsporen van hoog risico groepen en dan
voorkomen dat zij ziek worden), curatieve zorg (revalidatie en verzorging).
Public Health: vakgebied dat zich met de volksgezondheid en collectieve
maatregelen om de volksgezondheid te bevorderen bezighoudt.
Hoofdstuk 2: ‘Gezondheidsdeterminanten: welke factoren bepalen je
gezondheid?’
Men kan verschillende gezondheidsdeterminanten onderscheiden:
Endogene determinanten
Leefstijl en gedrag
Fysieke en maatschappelijke omgeving
Medische zorg en preventie
Health Field concept, Lalonde (minister Volksgezondheid Canada,1975):
gezondheid en het bevorderen van gezondheid staat centraal. Het model kijkt
naar facctoren die van invloed zijn op de gezondheid van groepen.
Indeling:
Endogene gezondheidsdeterminanten (intern)
Exogene gezondheidsdeterminanten
- leefstijl & gedrag
- maatschappelijke
omgeving (extern)
- fysieke omgeving
(extern)
Gezondheidszorg en preventie
Gezondheidsdeterminanten: hoe de gezondheid van mensen en hun
gezondheidsproblemen worden beïnvloed door een veelheid aan factoren.
(Factoren die de gezondheid beïnvloeden).
Endogene gezondheidsdeterminanten (inwendig milieu of human
biology):
Erfelijke factoren
Afwijkingen in de genen
Chromosomale afwijkingen
Multifactoriële aandoeningen (erfelijke factoren spelen wel een rol,
maar er is daarnaast meer aan de hand, 3% van de bevolking,
gespleten lip en gehemelte enz).
Aanleg
Verworven eigenschappen
Bloeddruk lichaamsgewicht
Immuunsysteem persoonskenmerken
Cholesterolgehalte psychische gezondheid
