Geschiedenis
Hoofdstuk 8
5VC
Paragraaf 1
Dogmatisch; iets werd zonder bewijs voor waarheid aangenomen en er mocht geen kritiek op
worden geleverd.
Voltaire;
- Nam niet zomaar aan wat de kerk vond, zocht naar bewijs en argumenten
- Weigerde argumenten te gebruiken die hun kracht uitsluitend ontleenden aan traditie, geloof of
klassieke schrijvers uit de oudheid.
- Ging in tegen de opvatting dat God de wereld naar beste vermogen had geschapen, te veel
kwaad en rampspoed in de wereld.
Rationalisme: logisch nadenken
Empirisme: onderzoek via waarneming
Immanuel Kant
- Duitse filosoof -> hij gaf de verlichting zijn naam
- ‘Ieder mens is zelf verantwoordelijk voor zijn eigen keuzes’’
De verlichting: een periode van intensief debat en onderzoek
Verlichte denkers
- Beter onderwijs en meer onderzoek zouden leiden tot meer kennis
- De samenleving zou hierdoor verbeteren
- Erg optimistisch over wat het menselijk verstand kon bereiken
- Geloof en de samenleving werd het meest over nagedacht
Veel verlichte denkers vonden het lastig om het rationalisme met hun geloof te verenigen.
Deïsme:
- ‘God had de wereld, de mens en de natuurwetten geschapen, maar bemoeiden zich na de
schepping niet meer met de wereld’ -> mechanistisch wereldbeeld
- Bewonderen van de natuur waarin alles ordelijk en volgens de wet verliep
Cultuurrelativisme:
- Het idee dat je een vreemde cultuur niet op grond van de normen en waarden van je eigen
cultuur moet beoordelen.
Afwijkende religieuze opvattingen mogen niet worden verboden
Het pleitten voor religieuze tolerantie
Kritisch bestuderen van verlichters over rol religie in de samenleving:
- Koningen en kerk maken misbruik van religie om het volk onwetend en gehoorzaam te houden
onvrijheid
- Of religie zorgde juist voor orde in de samenleving, maar mens moest zijn eigen verstand blijven
gebruiken
Doordat de denkers zich bezighielden met het bestuur ontstonden er 3 nieuwe ideeën:
John Locke (1632-1704)
- Mensen hebben dezelfde rechten.
- Dmv een contract met de regering werden hun rechten beschermd.
Als deze faalt dan vervalt het contract en mogen burgers zich verzetten.
Jean Jacque Rousseau (1712-1778)
- De regering was de uitvoerder van de gezamenlijke wil van alle burgers.
- Dmv Volkssoevereiniteit kunnen de burgers hun macht terugnemen.
, Geschiedenis
Hoofdstuk 8
5VC
Montesquieu (1689-1755)
- Bedacht de Scheiding der machten (trias politica): niemand heeft meer dan 1 macht
De uitvoerende, wetgevende en rechtsprekende macht.
Deze ideeën over natuurlijke rechten, volkssoevereiniteit en scheiding der machten zou tijdens
de democratische revoluties aan het einde van de 18e eeuw veel worden teruggegrepen.
Paragraaf 2
Frederik van Pruisen (1712-1786)
Hij voerde verschillende hervormingen door voor een moderne staat:
Hij stelde religieuze vrijheid in;
Stimuleerde kunsten en wetenschappen;
Liet kanalen aanleggen;
Beperkte het gebruik van lijfstraffen;
Streefde naar scholing van alle kinderen;
Voerde een nationaal wetboek in;
Richtte een ambtenarenapparaat in dat toezag op de nieuwe regels.
Door dure oorlogen gingen vorsten hun land efficiënter leiden voor meer belastinginning en
wetenschap stimuleren voor de modernste oorlogstechniek.
Twee redenen waarom Frederiks koningschap een voorbeeld is van verlicht absolutisme:
Hij voerde hervormingen door met de bedoeling de samenleving te verbeteren volgens de ideeën
van de verlichte denkers.
Frederik baseerde zijn macht niet op religie, maar op een rationele redenering.
Nadeel:
- Fredrik schafte de lijfeigenschap niet af omdat hij de adel, die alle hoge functies in het leger
bekleedden, te vriend moest houden.
- Ook waren er nog feodale sociale verhoudingen, adel genoot privileges en lijfeigenen waren niet
vrij, werden uitgebuit + leefden in armoede
Het verlicht absolutisme legde de verlichtingsideeën van bovenaf op:
Vooruitgang: mogelijkheid voor scholing nam toe en rechtspraak werd eerlijker.
Onzekerheid: oude rechten van groepen werden afgeschaft, nieuwe wetten werden ingevoerd +
de kerk hetzelfde werd behandeld als andere organisaties religieuze vrijheid + kerk belasting
betalen
Toch bleven de hervormingen van een verlicht vorst beperkt: de fundamenten van zijn eigen
koningschap kon hij niet ondermijnen.
Verspreiding verlichte ideeën
- Grote groep burgers vormden zich een eigen mening waardoor er naast het gezag van de kerk en
de staat een publieke opinie ontstond.
- De verspreiding van de verlichte ideeën vond plaats via tijdschriften, boeken, koffiehuizen, de
Encyclopedie, natuurkundige genootschappen en in Frankrijk via de salons.
In de 18e eeuw ontstond zo, los van de kerk en de staat, een publieke opinie: een verzameling
van meningen als gevolg van discussies onder de burgers.
Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper joellewillemsen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
