Hoofdstuk 12. Persoonlijkheidsstoornissen en impulsbeheersingsstoornissen
Persoonlijkheidsstoornissen p. 386,
Excessief (vaak, hevig en langdurig) Rigide (streng, star) gedragspatronen of een manier van omgaan met
anderen die uiteindelijk negatieve consequenties heeft.
DSM-5 verdeelt persoonlijkheidsstoornissen in 3 clusters p. 387,
1. Cluster A; mensen die als vreemd of excentriek worden beschouwd. Deze groep bestaat uit mensen
met paranoïde, schizoïde en schizotypische persoonlijkheidsstoornissen.
2. Cluster B; mensen met overmatig dramatisch, emotioneel of labiel gedrag. Deze groep mensen
bestaat uit mensen met antisociale, borderline, histrionische en narcistische-
persoonlijkheidsstoornissen.
3. Cluster C; mensen die vaak nerveus of angstig lijken. Deze groep bestaat uit mensen met
vermijdende, afhankelijke- en dwangmatige-persoonlijkheidsstoornissen.
Persoonlijkheidsstoornissen gekenmerkt door vreemd of excentriek gedrag -cluster A p. 387,
Bestaat uit paranoïde, schizoïde en schizotypische stoornissen. Hebben vaak problemen met relaties met
anderen of vertonen weinig of geen belangstelling voor het ontwikkelen van sociale relaties. Wordt ook wel
het ‘bizarre’ cluster persoonlijkheidsstoornissen genoemd.
Paranoïde-persoonlijkheidsstoornis p. 387,
Cluster A. Wordt gekenmerkt door onterecht wantrouwen omtrent de motieven van anderen, een diep
verankerde achterdocht. Hebben de neiging om het gedrag van anderen de interpreteren als opzettelijk
bedreigend of vernederend. Zijn overmatig waakzaam en zoeken zelden behandeling; ze zien anderen als de
oorzaak van hun probleem.
Schizoïde-persoonlijkheidsstoornis p. 388,
Cluster A. Blijvend gebrek aan interesse in sociale relaties, een vlak affect, en sociale teruggetrokkenheid.
Sociale isolatie is het belangrijkste kenmerk. Ervaren zelden tot nooit sterke woede, vreugde of droefheid.
Geen emotionele expressie in het gezicht. Onderhouden wel beter contacten dan iemand met schizofrenie.
Sommigen zijn wel buitengewoon gevoelig, hebben een diepe belangstelling voor mensen en verlangen naar
liefde, maar kunnen dat niet uiten. In sommige gevallen wordt de gevoeligheid geuit in diepe gevoelens voor
dieren in plaats voor mensen.
Schizotypische-persoonlijkheidsstoornis p. 389,
Cluster A. Een persoonlijkheidsstoornis die zich kenmerkt door excentrische gedachten of excentriek gedrag,
maar zonder duidelijk psychotische kenmerken.
Persoonlijkheidsstoornissen gekenmerkt door dramatisch, emotioneel of labiel gedrag – cluster B p.
390,
Dramatische cluster persoonlijkheidsstoornissen. Deze groep mensen bestaat uit mensen met antisociale,
borderline, histrionische en narcistische- persoonlijkheidsstoornissen. Vertonen allen gedrag dat buitensporig,
onvoorspelbaar of egoïstisch is.
Antisociale-persoonlijkheidsstoornis p. 391,
Cluster B. Vroeger werd de term psychopaat of sociopaat gebruikt. Een persoonlijkheidsstoornis die wordt
gekenmerkt door antisociaal gedrag en onverantwoordelijk gedrag. Schenden vaak rechten van anderen voor
eigen gewin. Vaak charmant en gemiddeld intelligent. Plegen misdrijven en hebben achteraf geen spijt of
schuldgevoelens, straf lijkt weinig effect te hebben op hun gedrag. Diagnose vaker bij mannen gesteld dan bij
vrouwen, persoon moet 18 jaar oud zijn.
Kenmerken volgende pagina:
, Hoofdstuk 12. Persoonlijkheidsstoornissen en impulsbeheersingsstoornissen
Borderline-persoonlijkheidsstoornis p. 394,
Cluster B. Persoonlijkheidsstoornis die zich kenmerkt door plotselinge stemmingswisselingen, geen
samenhangend zelfbeeld en onvoorspelbaar, impulsief gedrag. Een kerneigenschap is de moeilijkheid om
emoties te reguleren. Beschouwen anderen meestal als helemaal goed, of helemaal slecht, en schieten van het
ene uiterste naar het andere uiterste. Kunnen zich wanhopig vastklampen aan anderen. Meestal bij vrouwen.
3 v.d. 4 mensen met borderline doen een zelfmoordpoging. Mannen richten agressief gedrag meestal op
anderen, vrouwen meestal op zichzelf door bijv. zichzelf te snijden.
Automutilatie/ zelfbeschadiging/ zelfverminking,
Uiting van woede of een middel om anderen te manipuleren. Het gaat hierbij om zichzelf snijden of een sigaret
uitdrukken op het lichaam.
Histrionische-persoonlijkheidsstoornis p. 397,
Cluster B. Werd vroeger hysterische persoonlijkheid genoemd. Persoonlijkheidsstoornis dat wordt gekenmerkt
door overmatige behoefte aan aandacht, lof, geruststelling en goedkeuring. Zijn meestal dramatisch en
emotioneel. Vaker bij vrouwen vastgesteld.
Narcistische-persoonlijkheidsstoornis p. 398,
Cluster B. Hebben een opgeblazen of groots gevoel over zichzelf en een extreme behoefte aan bewondering.
Scheppen op over wat ze hebben bereikt en verwachten dat anderen hen met lof zullen overladen. Hebben
geen empathie voor anderen. Soms krijgen zij het etiket borderline opgeplakt, maar zij zijn beter in staat hun
gedachten en handelingen te organiseren. Meestal succesvoller in hun carrière en beter in staat een positie
van macht en status te bereiken. Zijn uiterst gedreven om te slagen, om maar die bewondering te halen.
Extreem gevoelig voor afwijzing of kritiek.