Sassen
1.3 Gezondheidsindicatoren en volksgezondheid
Gezondheidstoestand is de term die gebruikt wordt om de gezondheid van een individu of groep te
beschrijven. Dit kan beschreven worden met gezondheidsindicatoren: objectiveerbare en meetbare
grootheden van gezondheid en ziekte. Gezondheidsindicatoren geven aan welke
gezondheidsproblemen veelvuldig voorkomen en welke leiden tot hoge sterfte of veel ziekten. Zo
kun je de gezondheid inzichtelijk maken.
1.4 Epidemiologie
Epidemiologie richt zich op het voorkomen van gezondheidsproblemen en op de samenhang tussen
gezondheidsproblemen en het voorkomen van aan het gezondheidsprobleem gerelateerde
verschijnselen. Het vakgebied dat zich bezighoudt met het inzichtelijk maken van de
gezondheidstoestand van de bevolking is de epidemiologie. Er wordt bestudeerd welke ziekten en
aandoeningen onder de bevolking voorkomen en anderzijds welke verschijnselen hiermee
samenhangen.
Wie zijn ziek en wat voor gezondheidsproblemen hebben zij. Er wordt gezocht naar etiologische,
prognostische en diagnostische factoren die een verband hebben met deze ziekten en aandoening.
Deze factoren bieden mogelijk aangrijpingspunten voor het voorkomen of verminderen van de
gevolgen van de aandoening of ziekte.
Etiologische factoren zijn bepalend voor het ontstaan van een gezondheidsprobleem en gaan dus aan
de ziekte vooraf. Prognostische factoren maken dat een al aanwezig gezondheidsprobleem verergert
of stopt. De factoren die dus invloed hebben op het verloop van de aandoening of ziekte.
Diagnostische factoren maken duidelijk of er sprake is van een bepaald gezondheidsprobleem.
1.5 Epidemiologisch onderzoek
Bij een epidemiologisch onderzoek wordt uitgegaan van een cohort: een groep mensen die
nauwkeurig kan worden omschreven. Gekeken wordt of de individuele personen uit deze groep een
bepaalde ziekte wel of niet krijgen. Daarnaast worden de (veronderstelde) aan de ziekte gerelateerde
verschijnselen nauwkeurig in kaart gebracht. Het gaat erom mensen op te sporen bij wie de
aandoening aanwezig is en een verband aan te tonen met de aanwezigheid van bepaalde
verschijnselen. Epidemiologie bestudeert dus het voorkomen van een bepaald gezondheidsprobleem
onder de bevolking. Ook bestuderen zij de aanwezigheid of afwezigheid van verschijnselen.
De onderzoekers brengen de frequentie van de cohort in kaart. Zij tellen hoeveel mensen in een
bepaalde leeftijdsgroep een bepaald gezondheidsprobleem hebben. Vervolgens kijken zij naar de
gerelateerde factoren en verbinden hier conclusies aan. Het doel is een relatie aan te tonen tussen
het probleem en bepaalde verschijnselen. Een significant verband duidt erop dat de gevonden relatie
tussen de factoren en het probleem niet op toeval berust.
Voor onderzoek om te achterhalen hoe de Nederlandse bevolking als totale groep haar gezondheid
beoordeeld wordt er onderzoek gedaan op populatieniveau. Als er onderzoek naar bepaalde
bevolkingsgroepen gedaan moet worden wordt er onderzoek gedaan op groepsniveau.
Er wordt alleen epidemiologisch onderzoek gedaan wanner er geen systematische verzamelde
statistische gegevens voorhanden zijn. Gezondheidsstatistieken zijn de statistieken die iets zeggen
over de gezondheidstoestand van (de) bevolking(sgroepen). Ze gaan over sterfte, ziekte,
levensverwachting, verloren levensjaren, ziekenhuisopname en dergelijke. Gezondheidsstatistieken
geven weer hoeveel mensen er sterven en aan welke aandoening, maar ook hoeveel jaren iemand
nog zou hebben geleefd als er geen gezondheidsprobleem was ontstaan. Demografische statistieken
of bevolkingsstatistieken bieden inzicht in de samenstelling van de bevolking. Bijvoorbeeld over het
aantal mannen en vrouwen, het aantal kinderen in de leeftijd van 0-4 jaar en het aantal 80+’ers in
, Nederland. Gezondheidsstatistieken en demografische statistieken worden samengesteld op basis
van systematische verzamelde gegevens.
1.6 Veel voorkomende gezondheidsindicatoren, mortaliteit, morbiditeit en multimorbiditeit.
Gezondheidsindicatoren geven cijfermatig inzicht in het niveau van gezondheid en ziekte onder de
bevolking. Het cijfermatig bekijken van de mortaliteit en de morbiditeit en andere
gezondheidsindicatoren biedt verpleegkundigen de mogelijkheid om het relatieve belang van een
bepaalde doodsoorzaak of ziekte aan te geven. Hiermee kan worden bepaald welke
gezondheidsproblemen belangrijk zijn en welke problemen verpleegkundige veelvuldig zullen
tegenkomen in hun beroepsuitoefening. Tevens geeft cijfermatig inzicht een duidelijk beeld van de
doodsoorzaken en ziekten die prioriteit verdienen bij het optimaliseren van de volksgezondheid.
1.6.1 Mortaliteit
Mortaliteit geeft het percentage personen weer dat sterft aan een bepaalde aandoening gedurende
een bepaalde tijdseenheid. Gestandaardiseerde mortaliteit is het absolute, werkelijke aantal
sterfgevallen gecorrigeerd voor omvang en leeftijdsopbouw van de bevolking. Standaardisatie is dus
het corrigeren naar populatiegrootte en -samenstelling. Gestandaardiseerde cijfers kunnen
daadwerkelijk met elkaar vergeleken worden.
1.6.2 Levensverwachting
Levensverwachting is het aantal verwachte levensjaren gemeten vanaf de geboorte. Het wordt
berekend op basis van de op dat moment geldende leeftijdsspecifieke sterftecijfers. Gezonde
levensverwachting (GLV) is een andere indicator voor gezondheid. Het staat voor het aantal jaren dat
in goede gezondheid doorgebracht is. GLV is een maat dat kwaliteit van leven combineert met de
lengte van leven. Er zijn drie soorten gezonde levensverwachtingen: levensverwachting in goede
ervaren gezondheid, levensverwachting zonder lichamelijke beperkingen, levensverwachting in
goede geestelijke gezondheid.
1.6.3 QALY’s, DALY’s en ADL-maten
QALY’s: quality -adjusted life years. Kwaliteit van leven bepalen gedurende de periode met een
ziekte, handicap of beperking. DALY’s: disability adjusted life years. Informatie over mortaliteit,
morbiditeit en kwaliteit van leven wordt hier gecombineerd. ADL-maten geven aan in welke maten
functiestoornissen het dagelijkse leven belemmeren en bieden een handvat bij de indicatiestelling
voor opname in bijvoorbeeld een verpleeghuis. SIP: sickness impact profile. Heeft als doel om de
gezondheidstoestand van een persoon inzichtelijk te maken.
1.6.4 Ervaren gezondheid en subjectief welbevinden
Kwaliteit van leven is het functioneren van mensen op het fysieke, psychische en sociale gebied en
de subjectieve evaluatie daarvan. De subjectief ervaren gezondheid is dus ook een
gezondheidsindicator. De beleving van de gezondheid staat hierbij centraal. De general health
questionaire (GHQ) beoogt inzicht te verschaffen in hoe de psychische gezondheid wordt ervaren. De
GHQ geeft een indicatie van het onvermogen om geestelijk goed te functioneren en biedt zich op
bestaande psychische verschijnselen. Hiermee kan de kans die een patiënt loopt op een psychische
stoornis worden aangegeven.
1.6.5 Verloren levensjaren
Verloren levensjaren zijn het aantal jaren dat een persoon verliest door een gezondheidsprobleem.
Het aantal verloren levensjaren staat voor het aantal jaren dat iemand die overlijdt nog geleefd zou
hebben op basis van de resterende levensverwachting.
1.6.6 Morbiditeit, medische consumptie en ziekteverzuim
Morbiditeit is het percentage mensen met een gezondheidsprobleem; hoe vaker een ziekte
voorkomt, hoe hoger de totale ziektelast van die ziekte in de bevolking. Incidentie is de nieuwe
ziektegevallen die in een bepaalde periode optreden. Prevalentie is het totaal aantal bestaande
ziektegevallen. Compressie is het afnemen. Medische consumptie houdt in: morbiditeit hangt vaak
samen met het gebruik van voorzieningen in de gezondheidszorg. Ziekteverzuim is ook een
gezondheidsindicator.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper visnienke. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
