1.2
Wat is Psychologie?
Onenigheid over de definitie.
Als de vraag gesteld wordt wat de kenmerkende eigenschappen van een wetenschap zijn dan stelt
men de vraag wat die wetenschap bestudeert (studieonderwerp). Studieonderwerp wordt object
genoemd.
Het is moeilijk de definitie van psychologie te bepalen omdat het een studie van de mens is, in
tegenstelling tot wiskunde of kunstgeschiedenis. Interne en externe onduidelijkheden hebben tot
gevolg dat zowel binnen de psychologie al tussen de psychologie en andere wetenschappen
rivaliserende beschrijvingen en verklaringen zijn aan te treffen over hetzelfde onderwerp. Omdat je
naar de persoon kan kijken vanuit verschillende richtingen.
(Kader 1)
-Prevalentie: de mate waarin een stoornis of ziekte voorkomt.
-Lifetimeprevalentie: hoe groot het gedeelte is van mensen dat ooit in hun leven een bepaalde s-
stoornis heeft gehad.
-Cumulatieve maat: oude en nieuwe gevallen worden bij elkaar opgeteld en dat aantal wordt gedeeld
door het aantal van de totale onderzoeksgroep.
Onderzoek: gingen er van uit dat oude mensen vaker kans hadden om depressie te hebben,
tegendeel bleek. We leven in een cultuur van individualiteit als iemand dan mislukt, dan is het zijn
eigen schuld. Individualisme kan gepaard worden met sociale steun, dit heeft een grote invloed op
hoe vaak depressie voorkomt.
Een poging tot definiëring van de psychologie
Het object van (studieonderwerp) van de psychologie is volgens dit boek: ‘’Psychologie is een
wetenschap waarbij zowel het gedrag van mensen wordt bestudeerd als de gevoelend en gedachten
die mensen hebben bij het ervaren van hun gedrag en de omstandigheden waarin dat plaatsvindt’’
Verschil met andere wetenschappen is dat bij psychologie de beschrijving en verklaring van het
object vooral plaatsvinden om individueel niveau.
In tegenstelling tot: Bij sociologie wordt gekeken naar maatschappelijke of groepsverbanden of bij
biologie naar biologische bepaaldheid van gedrag.
De wetenschap kan getypeerd worden aan de hand van:
(A) de soorten vragen en problemen (het object)
(B) de methoden en theorieën
(C) het maatschappelijk draagvlak van een wetenschap
Ibidem: gepsychologiseerde wereld: de manier waarop een burger maatschappelijke verschijnselen
ervaart mede bepaald wordt door psychologische theorieën.
,Het maatschappelijke draagvlak van een wetenschap ligt niet vast:
Vroeger meer maatschappelijke weerklank bij de sociologie en nu meer bij biologische en medische
theorieën.
De psychologie is niet goed te definiëren. In tegenstelling tot andere wetenschappen verschilt men
binnen de psychologie van mening over wat men behoort te studeren. Daar komt bij dat er een
overlap bestaat met andere menswetenschappen. Om de psychologie zo goed mogelijk te typeren
moet een beschrijving gegeven worden van het onderwerpt waar zij zich mee bezig houdt, de
theorieën die ze gebruikt en het maatschappelijk draagvlak wat ze heeft.
1.3
Theorieën
De psychologie kent meerdere gezichten, theoretische ordering is daarom erg belangrijk.
Theorieën zijn te typeren als referentiekaders van waaaruit psychologen te werk gaan.
Referentiekader: normen en waarden waarnaar een persoon zich in zijn handelen en opvattingen
richt. (Persoonlijk uitgangspunt voor wat goed en slecht is)
Binnen de psychologie is geen theoretische overeenstemming: hetzelfde verschijnsel kan vanuit
meerdere theorieën verschillend beschreven en verklaard worden.
Voorbeeld: verklaring anorexia kan vanuit gezinssituatie, trauma’s etc.
Sommige verklaringen worden nu als ouderwets beschouwd, theorieën kunnen dus komen en gaan.
Functies van Theorieën
Wetenschappelijke theorieën kennen drie functies:
1) systematiserende of ordenende
Ordenende functie vind in eerste instantie plaats op het niveau van beschrijving (waarneming)
In het dagelijks leven vergaren wij ook kennis maar deze is vaak persoonlijk gekleurd.
Wetenschappelijke kennisverwerving verloopt via expliciete regels, het moet duidelijk en
controleerbaar zijn. Iets moet herhaalbaar (repliceer baar) zijn, in meerder onderzoeken zijn
aangetoond bijvoorbeeld.
De menselijke waarneming wordt gekleurd door emoties, kennis en behoeften. Ook wetenschappers
kennen geen objectieve waarneming, hun referentiekader bepaalt wat ze zien. Dat is de reden dat
psychologen hetzelfde gedrag verschillend kunnen waarnemen en verklaren. Het is wel belangrijk om
ook gebruik te maken van de inzichten uit andere theorieën.
2) Verklaren en voorspellen
Spreekt voor zich, is onderdeel van kader 2 blz 25.
3) Heuristische
Op grond van het inzicht dat de theorie heeft opgeleverd nieuwe voorspellingen gedaan kunnen
worden. Zoals bij kader twee, dat het in verband kan liggen met oorlogsmisdadigers.
Kader 2
Proefpersonen werden voorgesteld aan een ander persoon (die in het complot zat) deze
proefpersonen moesten de andere persoon schokken geven als ze een vraag fout beantwoorden. De
voltage liep steeds verder op en je hoorde de andere persoon pijn hebben. De experiment leider
, vertelde de proefpersonen door te gaan met schokken geven en dat er niks kon gebeuren. Tot hoe
ver gaan de proefpersonen was de vraag die werd voorgesteld aan psychologen. Die zeiden allemaal
dat ze op de helft zouden stoppen met schokken geven. Echter ging 65% door tot de maximale schok
van 450 volt.
De psychologie is een pluriform verschijnsel. Om hierin ordening aan te brengen wordt in dit boek
gebruik gemaakt van een indeling van theoretische referentiekaders. Wetenschappelijke theorieën
hebben drie functies:
- het ordenen van de werkelijkheid, het verklaren en voorspellen van gedrag en het stimuleren van
nieuwe ideeën. Zowel in de wetenschappelijke als in de dagelijkse kenniswerving wordt
gebruikgemaakt van referentiekaders. Bij de wetenschappelijke kenniswerving moet dit voldoen aan
strikte, controleerbare regels.
1.4
Kenmerken van psychologische stromingen
Geschiedenis van theoretische stromingen
De start van de wetenschappelijke psychologie ligt zo’n 130 jaar achter ons, maar de filosofische
tradities waaruit zij voortkwamen zijn nog veel ouder en soms te herleiden tot de oude Grieken. In
1889 werd in Parijs het eerste internationale congres voor de psychologie gehouden. De
toekomstige psychologie zou als doel hebben om de mens te helpen bij het vinden van zijn
bestemming.
Over de manier waarop dat doel gerealiseerd moest worden waren verschillende meningen:
1) Aan de ene kant was er een opvatting dat de psychologie moest beschikken over een theorie van
het psychisch functioneren voordat er in de praktijk mee bezig kon gegaan. (populair in NL)
2) Aan de andere kant was er de opvatting waarin gesteld werd dat kennis dienstbaar moest zijn aan
concrete maatschappelijke doelstellingen. Deze maatschappelijke problemen moesten de
theorievorming bepalen. (Populair in VS)
Al snel ontstonden meerdere stromingen die bestonden uit wetenschappers met eigen
vraagstellingen en onderzoeksmethoden. Ze zijn te vergelijken met andere maatschappelijke of
geestelijke stromingen zoals het liberalisme, socialisme, christendom, islam. Binnen de stromingen in
de psychologie ontstond schoolvorming.
Schoolvorming is uitstekend zolang men de andere gezichtspunten kent en er evt. gebruik van maakt.
Dit gebeurde in de eerste helft van de twintigste eeuw niet. De scholen bestreden elkaar en vonden
dingen van elkaar irrelevant, ook kregen ze hun eigen taalgebruik. De onderlinge strijd vlamt vandaag
nog steeds wel op, echter is de extreme kettering achter de rug.
Er worden verschillende accenten gelegd (groepen gemaakt?) Er bestaan nu bijv. verschillende
soorten psychoanalyse. Ook werken de scholen meer samen.
Cultuurhistorische bepaaldheid
Net als politieke partijen zijn psychologische stromingen een product van de tijd. Het is ahcteraf altijd
te verklaren waarom bepaalde stromingen juist op een bepaald moment ontstonden. (normen en
waarden die op dat moment belangrijk waren.
Op elkaar reageren
Als politieke partijen een maatschappelijk probleem niet behandelen dan wordt er vaak een nieuwe
partij opgericht die zich dan specifiek op dat probleem gaat richten. Bij het ontstaan van
psychologische stromingen gaat dat precies hetzelfde.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper hannamae. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,92. Je zit daarna nergens aan vast.