Wederzijdse beïnvloeding
werkcollege week 1 - H3
Sociale denker
- Sociale cognitie:
begrip > de manieren waarop mensen over zichzelf en de sociale wereld denken.
manieren > informatie selecteren, interpreteren, herinneren, het voorkomen van
oordelen en het nemen van beslissingen.
twee typen > automatische en gecontroleerde sociale cognitie.
- Automatisch:
kenmerken > onbewust, onopzettelijk onwillekeurig en zonder inspanning
denken.
schema’s > toegankelijk, priming, perseveratie-effect en selffulfing prophecy.
- Gecontroleerd:
kenmerken > inspannend, bewust, opzettelijk en uit vrije wil denken.
Automatisch denken met schema’s
- Automatisch denken:
doel -> het begrijpen van nieuwe situaties, door het verband met vorige
ervaringen.
- Schema’s:
begrip > mentale structuren waarmee we onze kennis over de sociale wereld
organiseren.
invloed op > de informatie die mensen opmerken, waar ze over nadenken en die
ze zich herinneren.
bevatten > basiskennis en indrukken.
bereik > andere mensen, onszelf, sociale rollen (het gedrag van de
burgemeester) en specifieke gebeurtenissen (de normale omgang in
een restaurant).
- Scripts:
begrip > schema’s over specifieke gebeurtenissen, oftewel een beschrijving over
het gewone verloop van een gebeurtenis.
- Syndroom van Korsakov:
begrip > een neurologische stoornis dat zorgt voor het verliezen van het
vermogen om nieuwe herinneringen te vormen, waardoor elke situatie
weer opnieuw nieuw is.
moeilijkheid > grote moeite om aan elke belevenis weer een betekenis te
geven, daarnaast is er ook geen continuïteit meer.
- Heuristieken (vuistregels of beslisregels):
wat is het? > het nemen van beslissingen of het beoordelen gebaseerd op
eenvoudige vuistregels (meer = beter).
nuttige instrumenten > in veel gevallen zorgen ze voor een juiste beoordeling
of ze worden misbruikt en dan zorgen ze voor een
onjuiste beoordeling (beslissing/oordeel).
,Beoordelingsheuristieken
- Wat is het?:
begrip > aannames die ons in staat stellen om tot snelle en efficiënte oordelen te
komen.
overig > er zijn 3 beoordelingsheuristieken.
- Beschikbaarheidsheuristiek:
begrip > het baseren van oordelen op het gemak waarmee we ons iets voor de
geest kunnen halen.
voorbeeld > men herinnert zich makkelijker opvallende, sensationele of
levendige informatie.
- Representativiteitsheuristiek:
begrip > kenmerken van een persoon, object of gebeurtenis in verband brengen
met typische kenmerken van een (beroeps)groep.
informatie over de basisfrequentie > informatie over regelmaat waarmee
leden van verschillende categorieën in
de populatie voorkomen.
voorbeeld basisfrequentie > we weten bijna helemaal niks over iemand en we
willen toch weten waar diegene bijvoorbeeld
vandaan komt, dan gokken we en gebruiken we
dus de informatie over de basisfrequentie (in dit
geval bijv. de plek zijn werk).
- Anker- en correctieheuristiek:
begrip > mentale aanname waarbij mensen een getal of waarde als beginpunt
gebruiken, waar vervolgens te weinig wordt gecorrigeerd op het
ankerpunt.
voorbeeld >
(komen gemiddeld uit op hoger percentage)
(komen gemiddeld uit op lager percentage)
Welke schema’s gebruiken we? Toegankelijkheid en priming
- Toegankelijkheid:
begrip > mate waarin schema’s en concepten zich op de voorgrond van ons
bewustzijn bevinden, waardoor het waarschijnlijker is dat we ze
gebruiken bij onze oordelen over de sociale wereld.
voorbeeld > je beoordeelt iemand op wat je al kent, wat je net hebt gezien of
gelezen.
- Priming:
begrip > het proces waarbij recente ervaringen de toegankelijkheid van een
schema, kenmerk of concept verhogen. Oftewel het proces waarbij
recente ervaringen de toegankelijkheid van een schema bevorderen.
voorbeeld > de warme drank schenken om als een warm persoon over te
komen.
, Hardnekkigheid van weerlegde schema’s
- Perseveratie-effect:
begrip > bevinding dat opvattingen van mensen over zichzelf en de sociale
wereld aanhouden, ondanks bewijzen van het tegendeel.
voorbeeld > langdurig wordt er gezegd door familie dat Ruben heel goed kan
zingen, op een gegeven moment wordt er door een deskundige
gezegd dat het niet zo is en toch houdt Ruben vol dat hij goed kan
zingen.
- Bestraffings-effect:
begrip > bevinding dat positieve opvattingen over de sociale wereld waarvan
bewezen wordt dat ze onjuist zijn, kunnen omslaan naar zeer negatieve
opvattingen.
voorbeelden > door een imago schade (vreemdgaan) van Marco Borsato zijn de
zeer positieve opvattingen over hem omgeslagen in zeer
negatief.
Zorgen dat onze schema’s uitkomen: selffulfilling prophecy
- Selffulfilling prophecy:
begrip > situatie waarbij mensen (1) een verwachting hebben over hoe iemand
is, die (2) van invloed is op de manier waarop ze zich tegenover die
persoon gedragen, waardoor (3) die persoon zich consistent met deze
verwachtingen gaat gedragen, zodat (4) hun verwachting uitkomt.
voorbeeld > als je zegt of denkt dat het niet lukt, lukt het vaak ook niet.
- Pygmalioneffect:
begrip > een positieve selffulfilling prophecy, als er positieve verwachtingen zijn
van mensen gaan ze ook beter presteren.
Invloed van cultuur op sociaal denken/cognitie
- Menselijke geest:
vergelijkbaar > een gereedschapskist die bepaalde instrumenten bevat.
gebruik > iedereen beschikt dezelfde instrumenten, maar het gebruikt het
anders door de invloed van de cultuur waarin men opgroeit.
- Inhoud schema’s:
iedereen > gebruikt schema’s om de wereld te begrijpen.
schema’s bepaald > door de cultuur waarin men leeft.
- Westerse culturen:
analytische denkstijl > concentratie op de kenmerken van objecten, niet op de
context waarin deze objecten zich bevinden.
- Oost-Aziatische culturen:
holistische denkstijl > concentratie op de totale context, met name op de wijze
waarop objecten zich tot elkaar verhouden.
