Dit is een samenvatting van de hoofdstukken 16 en 18 voor het vak Celbiologie en Immunologie op de opleiding Gezondheid en Leven. Dit is de stof van het gedeelte celbiologie voor het eerste deeltentamen.
Signaalmoleculen, -eiwitten en molecular switches
Signalen coördineren gedrag.
Signaaltransductie = het overbrengen van een signaal van ene cel naar de andere cel
Cell signaling = signal reception & transduction
→ Een signaling cell produceert een extracellular signal molecule die wordt ontvangen
door een target cell, met behulp van receptoren die het signaalmolecuul herkennen en
erop reageren. De receptor produceert een intracellular signaling molecule die effect
heeft op effector proteins, die het het celgedrag kunnen beïnvloeden.
Transmembrane receptoren nemen een extracellulair signaal op en zetten het om in een
intracellulair signaal die binnen de cel wordt doorgegeven.
Er zijn 2 groepen extracellulaire signaalmoleculen:
● Grote en/of hydrofiele moleculen. Binden aan een receptor op het celmembraan.
Veruit de meeste signaalmoleculen zijn dit.
● Kleine en/of hydrofobe moleculen. Kunnen door celmembraan heen en binden aan
een intracellulaire receptor.
Signaalmoleculen kunnen op 4 manieren van signaling cell→ target cell:
● Endocrien - verplaatsing door het bloed (bijv. hormonen)
● Paracrien - signaalmoleculen gaan door het extracellular fluid naar cellen in de
buurt. Die cellen heten local mediators.
- Autocrien valt onder paracrien, maar werkt anders: de signaling cell
functioneert ook als target cell. De cel neemt dus eigen geproduceerde
signalen weer op.
● Neuronale signaling - signaalmolecuul (neurotransmitter) verplaatst over redelijk
grote afstanden door lichaam mbv synapsen.
● Contact dependent signaling - signaling cell & target cell maken direct contact voor
signaaltransductie.
Cellen kunnen selectief op signaalmoleculen reageren. Er is alleen reactie als de cel een
receptor voor het desbetreffende signaalmolecuul heeft. Het gedrag van de cel hangt dus af
van de som van alle signaalmoleculen waar de cel op kan reageren en het effector eiwit die
daarna geproduceerd wordt.
Signalen kunnen snel/langzaam werken.
- Snel: bijv. acetylcholine bij het verlagen van de hartslag/samentrekken spiercellen
- Langzaam: Bijv. celgroei, deling. Kan uren duren, omdat genexpressie en productie
van eiwitten aangepast moet worden.
1
, Een intracellulair signaal wordt doorgegeven mbv signaaleiwitten in een pathway (cascade
aan reacties).
Soorten functies van die eiwitten:
● Relay - doorgeven
● Amplify - versterken signaal
● Integrate - verschillende signalen samenvoegen
● Distribute - signaal doorgeven aan meerdere effector eiwitten
● Feedback
- Positief: molecuul stimuleert molecuul eerder in de pathway
- Negatief: molecuul remt molecuul eerder in de pathway
Sommige signaaleiwitten worden aan-/uitgezet door signaalstoffen: molecular switches
Soorten molecular switches:
● Fosforylering:
Protein kinase: het plakken van fosfaatgroep
Protein phosphatase: het verwijderen van fosfaatgroep
● GTP binding proteins
GTP gebonden = aan
GDP gebonden = uit
Van GTP → GDP dmv hydrolyse door GTPase
Er zijn vooral 2 soorten GTP binding proteins:
- G-proteins (trimeric GTP-binding proteins) → geven signalen van G-protein-
coupled receptors (GPCR’s) door
- Monomeric GTPase → switch eiwitten die worden gereguleerd door:
GEF - zorgt dat GDP → GTP (= aan)
GAP - zorgt dat GTP → GDP (=uit)
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper fennaweber. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,99. Je zit daarna nergens aan vast.
