Een uitgebreide en zeer duidelijke en prettige samenvatting van Hoorcollege 11, over de Romeinse Barok (behalve theatraal ook levensecht); over de Bijdrages aan de 17e-eeuwse kunst van Caravaggio en Bernini (1600 – 1700) ('De levensechtheid van de Romeinse Barok: Bernini en Caravaggio'). Dit hoor...
Bijdrages aan de
17e-eeuwse kunst van
Caravaggio en Bernini
1600 - 1700
‘De Romeinse Barok’: oftewel: de Barok van het 17-eeuwse Rome.
‘levensecht’: juist in die Romeinse barok was levensechtheid heel belangrijk.
3 idealen binnen de Barok
Pas in de 19e eeuw begon men deze tijd ‘barok’ te noemen. Een ‘barokparel’ is een mislukte
parel die wel interessant kan zijn: zo werd ook in 19e eeuw naar de 17e eeuw (neer)gekeken.
De term ‘barok’ kan in de weg zitten: Niet alles in 17e eeuw is namelijk gemaakt in dezelfde
stijl. Er komen in deze tijd veel verschillende werken, types en stijlen voor.
Het is daarom lastig te zeggen dat ‘17e eeuw = de barok’. Het is veel genuanceerder
dan dit. (Zo word 17e eeuwse Nederlandse kunst eigenlijk bijna nooit ‘barok’ genoemd.)
Er zijn daarom 3 stromen of “idealen” binnen de barok op een rijtje gezet. Op deze
manier kan je de hele 17e eeuw een plekje geven en kan je aanduiden dat er
kunstenaars waren die, in dezelfde tijd, verschillende idealen nastreefden:
Betekenis Voorbeelden van kunstenaars
Dynamische barok Beweging word nagestreefd Rubens
Classicistische barok Ideale classicistische schoonheid Poussin & Girardon
word nagestreefd.
Naturalistische barok De werkelijkheid word nagestreefd. Caravaggio; Rembrandtl; Xavery
Terwijl sommige barokkunstenaars vooral 1 van deze idealen nastreven, steven
andere barokkunstenaars juist 2 (of zelfs 3) van deze idealen na.
Barok heeft veel stromingen maar ze zoeken allemaal wel naar het menselijk bedrijf
(/leven) zo krachtig en overtuigend mogelijk neerzetten.
, VERGELIJKING tussen MANIËRISME EN BAROK
Maniërisme:
Arjan vergelijkt maniërisme met ballet: een gestileerde lichaamskunst; alles gaat om
het bereiken van een de artificiële schoonheid. Het gaat bij Maniërisme om de
schoonheidsbeleving gecreëerd door het lichaam.
Barok:
Arjan vergelijkt barok met Theater: meeslepende aspecten van de mensenwereld,
intens en overtuigd. Goed theater verteld en overtuigd. Het gaat bij barok om de
verhalende en overtuigende kracht van kunst.
Goed theater vind je immers mooi omdat je geloofd wat je ziet
Stijlkenmerken Barok
(deze zijn vergelijkbaar met kenmerken van goed theater)
Stijlkenmerken Barok:
• Effectieve enscenering (= een verhaal zo helder en duidelijk mogelijk tonen /vertellen)
• Lichtdonker manipulatie (vooral bij naturalisten, maar ook bij anderen. Hoe licht je aan waar
de focus moet zijn? zoals bij theater: spotlight)
• Moment uit vertelling (een pakkend en sterk moment tonen uit een vertelling)
• Emoties aangezet (behalve prachtige lichamen, ook emoties: wat een mens innerlijk doormaakt:
overtuigende expressie)
• Suggestie van beweging (bij een narratief van een verhaal moet beweging zijn)
• Vlees en bloed i.p.v. stilering (mensfiguren moeten geloofwaardig zijn)
• Eerder pakkend dan mooi (dat het overtuigend en verhalend is, is vaak belangrijker dan dat
het voldoet aan de ideale schoonheid.)
• ‘Het leven zelf’ (De meeste barokkunst toont het leven zelf. ‘ideale schoonheid’ is niet
uitgesloten, maar toch word vaak (ook) juist gestreefd om de elementen uit het leven te grijpen.)
, Michelangelo Merisi da
Caravaggio
Eigenzinnig en ongeremde kunstenaar die veel avonturen beleefde (had iemand
vermoord; was op de vlucht; leefde een opgejaagd leven).
Maar vooral was hij revolutionair wat betreft hij in de kunst teweeg bracht.
Zijn eerste leermeester was Peterzano (welke zelf een leerling van Titaan was
geweest: op deze manier heeft Caravaggio in zijn jongere jaren ook iets van de
Venitiaanse school mee gekregen.)
We weten dat hij bij Peterzano veel fruit moest schilderen.
In zijn eerste jaar in Rome maakte hij dit soort tafereeltjes:
Ook had hij belangstelling voor Rome van alledag uit zijn tijd (eind 1500), zoals links
(beetje soldatenkleren, mode vaak gedragen door soldaten en jonge mannen uit deze tijd)
Caravaggio schilderde tot 1599 voor privécollecties:
Kardinaal del Monte gaf Caravaggio –net zoals aan andere kunstenaars en musici–
een kamer/ woonvertrek in zijn villa:
In die tijd was een kardinaal een soort
prins van de kerk. Paus is een koning, en
zijn hofhouding bestond uit kardinalen.
Met het geld dat je als kardinaal verdiende
kon je veel met de kunsten spelen: zoals
mooie villa met mooie tuinen, en
kunstenaars en musici om zich heen. Ook
soms in hoge kringen stiekem minaren en
minnaressen.
, Caravaggio schilderde tot 1599 verzamelstukken voor privécollecties (vooral voor die
wereld van de kardinalen):
Dit maakte Caravaggio voor die kardinaal:
paar jonge knapen uit Romen die een
soort klassiek toneelstukje maken.
Weer zo’n Bacchus:
In deze schilderijen streefde hij al minder naar
dat classicistische schoonheidsideaal. wat in
de 16e eeuw juist veel gedaan werd…
‘Jongen gebeten word door een Hagedis’:
Ook hier word niet per se gestreefd naar
de klassieke schoonheidsidealen, maar
meer naar het vangen van een
schrikachtige gezichtuitdrukking.
C. maakte ook schilderijen met vrouwelijke
modellen (vaak prostituees).
Commentaar uit die tijd: niet genoeg
ideale schoonheid, maar te veel naar
model / werkelijkheid.
Je ziet: de vrouw doemt op uit de duisternis.*
* Een belangrijk Stilistisch kenmerk Caravaggio is dat hij meer vanuit de donkerte
dan vanuit het licht schildert.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper LucyImme3. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
