WEEK 3.3 DIPESH CHAKRABARTY – THE GLOBE AND THE
PLANET (THE PLANET: A HUMANIST CATEGORY)
Earth System Science (ESS): een wetenschap die o,a, de opwarming/afkoeling van de aarde verklaart,
en geeft de mens een lang verleden door hen in een driedelige conjunctuur te plaatsen:
- De geschiedenis van de planeet
- De geschiedenis van het leven op de planeet
- De geschiedenis van de aarde gemaakt door de logica van rijken, kapitaal en technologie
ESS historici kunnen beschouwd worden als historici die binnen een opkomend regime van
historiciteit schrijven planetair regime van historiciteit (of antropocenisch) om het van globaal
regime van historiciteit te scheiden, dat ons al in staat had gesteld om met het thema
klimaatverandering om te gaan en het idee van antropoceen. In het globale regime proberen historici
het antropoceen te linken met rijken/kolonies, expansie van Europa, ontwikkeling van
navigatie/communicatie, moderniteit, kapitalistische globalisatie etc.
Volgens de auteur is het belangrijk om de categorie ‘planeet’ als een categorie van humanistisch
denken, existentieel en daarom voor filosofisch belang voor de mens. Eerder had Martin Heidegger
gesteld dat het woord ‘planeet’ niet belangrijk was voor filosofen, toen hij de term ‘planeet’ van de
term ‘aarde’ had gescheiden. Aarde was volgens hem iets dat leven mogelijk maakte. Menselijke
werelden en de aarde zijn in een relatie van strijd - dat wil zeggen, het is nooit gewoon een relatie
van harmonie en kan aanleiding geven tot angst, bijvoorbeeld als onderdeel van het wonen - en toch
onderling verbonden zijn. De planeet zou simpelweg een vorm van materiaal zijn. Toch zou de
planeet belangrijk zijn voor de aarde de kritische zone (het rotsige, hete en gesmolten interieur
van de planeet, de laag onder de aarde, dichtbij waar mensen met de aarde interacteren). Hoe meer
we de aarde bewerken voor onze winst en macht, hoe meer we de planeet tegenkomen. Planeet
kwam op door globalisatie, door verwoesting en het zinloze project van menselijke heerschappij. De
planeet hoort bij een domein waar het zichzelf onthult als een object van astronomisch en
geologische studies en als een speciaal geval dat de geschiedenis van het leven in zich heeft. Deze
dimensies schalen de menselijke realiteit van ruimte/tijd uit.
De planeet onderscheidt zich van drie categorieën: de wereld, de aarde en de globe (soms synoniem
voor de planeet). Deze categorieën refereren allemaal naar de mens. De planeet is anders, het kan
niet worden geplaatst in de communicatieve relatie met mensen, het heeft niks te maken met mens.
Mensen hebben altijd te maken gehad met de planeet, echter. Door aardbevingen, volkanen,
tsunami’s, zonder dat ze het als een categorie van menselijk denken tegenkwamen.
De natuur van de nieuwe categorie ‘de planeet’ is het best verkend door het te onderscheiden van
het idee van de globe.
The Global and the Planetary: The Globe of Globalization
Het woord globe zoals in globalisatie is niet hetzelfde als het woord globe in global warming. De
geschiedenis van globalisatie heeft de mens in het centrum. Velden zoals globale geschiedenis,
hebben bijgedragen aan ons begrip van dit proces.
Wetten waren in het begin land gebonden; de zee was alleen maar een extensieve oppervlakte die
niet geschikt was voor grenzen. Menselijke ideeën over wetten (Nomos) waren sterk gebonden in de
occupatie van bepaalde stukken land en de praktijk van het opzetten van grenzen. Alleen toen de
toe-eigening van land veiliggesteld was, kon men beginnen met processen die nodig waren voor
sociale formaties: distributie (het opzetten van een orde) en productie (organisatie van economisch
leven). Dus de ketting van logica ging als volgt: toe-eigening distributie productie. Nomos werd
minder land-gebaseerd en dus orienting voor mensen. Er kwam een scheiding tussen het behoren
(ought) en zijn (is) tussen nomos en physis. De komst van luchtverkeer en het vliegen naar de
, ruimte vergrootte alleen maar deze scheiding en gaf de mens twee opties: zicht ‘thuisloos’ voelen of
het werken naar een eenheid waarin elk mens de globe als thuis kunnen beschouwen.
Veel globalisatiegeschiedenissen nemen aan dat de worsteling tussen mensen voor de toe-eigening
van land, zee of ruimte nu over is. Mensen zijn verspreid over de wereld, ze kunnen nergens anders
heen. We zijn nu in een worsteling belandt van de distributie: het maken van een orde waarin het
idee van nomos ongerelateerd blijft aan physis. Veel historici blijven globe en planeet als synoniemen
voor elkaar gebruiken (Schmitt, Heidegger).
The Global and the Planetary: The Globe of Global Warming
Atropocenische opwarming van de aarde is verbonden met globalisatie. Vanaf 1950 tot nu kunnen
we zelfs spreken van een ‘grote versnelling’ door globalisatie. Sommige wetenschappers laten de
antropocene periode dan ook vanaf 1950 beginnen.
ESS is een manier om naar deze planeet te kijken dat – i.t.t. de globe van globalisatie – andere
planeten in het zicht heeft om modellen te creëren van hoe deze planeet werkt. De wetenschap van
global warming is niet specifiek gericht op deze planeet, het is deel van planetaire wetenschap. Op
andere planeten is er namelijk ook sprake geweest van opwarmingen, vaak met andere
consequenties. De opwarming van de aarde is voornamelijk veroorzaakt door de mens.
ESS heeft het niet over het menselijke leven, maar heeft het over complexe meercellige leven een
perspectief op mensen en andere vormen van leven zonder dat de mens centraal staat. De
wetenschap wordt natuurlijk gedaan door mensen, maar zij pogen hun verhaal te begrijpen door het
van buitenaf te bekijken.
Het aardsysteem van ESS wordt niet alleen geproduceerd door een fysieke blik op de planeet van
buitenaf, maar door deze te reconstrueren in een abstracte figuur in de verbeelding met behulp van
de wetenschappen— inclusief informatie verkregen van satellieten die in de ruimte zijn
gepositioneerd als evenals uit oude ijskern monsters - terwijl andere planeten altijd in beeld blijven,
al is het maar impliciet. ESS produceert een opnieuw samengestelde planeet, het ‘Aarde systeem’,
een entiteit die niemand ooit fysiek tegenkomt, maar een onderling verbonden reeks
"hyperobjecten" is - zoals een planetair klimaatsysteem - (opnieuw) gecreëerd door het gebruik van
big data. Het Antropoceen is beide: teruggetrokken uit en ontoegankelijk voor aardbewoners zoals
mensen.
The Global and the Planetary Diverge
Met het vertrekken naar de ruimte dachten mensen dat de mensheid hun idee van ‘earthbound’
kwijtraakte. ESS ziet echter geen einde van het project van kapitalistisch globalisatie, maar een
moment in de geschiedenis waar de ‘global’ het planetaire domein aan de mensen onthult.
Sustainability and Habitability: Distinguishing the global fromt the planetary
Het verschil tussen de global en de planetary is het beste geïllustreerd door een contrast tussen twee
ideeën die centraal staan aan de twee categorieën die hier ter discussie staan: de globe en de
planeet. Deze ideeën gaan over duurzaamheid en bewoonbaarheid
- Duurzaamheid is een politiek idee: het zorgt voor de opkomst van nieuwigheden in
menselijke aangelegenheden in een manier die altijd gepaard gaat met enige discussie over
het welzijn van de ongeborene. De ontwikkeling kwam door de ervaring van Europeanen met
agricultuur en boeren. Duurzaamheid (definitie van de Wereldcommissie van Milieu en
Ontwikkeling): ontwikkeling die voldoet aan de behoeften van de huidige generatie zonder
het vermogen van toekomstige generaties om hun behoeftes te ontmoeten in gevaar de
brengen. Het idee van duurzaamheid gaat over menselijke behoeftes. Duurzaamheid is een
term waarin de mens centraal staat. Net als milieu (definitie: totaalsom van al het aarde,
water, planten, en dieren, waar mensen afhankelijk van zijn.).
Het idee van planetair denken is dat het woord duurzaamheid kan tegengesproken worden door de
term bewoonbaarheid.
