Dit document heb ik gebruikt om te leren voor mijn toets PPA van de module Mensen en Grenzen. Deze module wordt gegeven in het 2e jaar van de opleiding Social Work aan de HAN in Nijmegen. De powerpoints van de lessen is hierin te vinden. In de ''vakjes'' zie je de aantekeningen. Bij sommige lesse...
Les 1 Recht: Inleiding recht.
Inleiden dwang in het recht
Het juridisch spectrum van vrijwillige- naar
onvrijwillige hulpverlening. De student weet wat het zelfbeschikkingsrecht is.
Het verschil tussen burgerlijk recht, strafrecht en De student kan vrijwilligheid en dwang in het recht van
bestuursrecht. elkaar onderscheiden en weet binnen welke wettelijke
kaders dwang kan worden toegepast.
Het zelfbeschikkingsrecht en de wettelijke kaders
1 recht waarbinnen gerechtvaardigd inbreuk wordt gedaan De student kent de wetten WGBO en BOPZ en de rechten
op dit recht. van de patiënt/cliënt daarbinnen.
Subsidiariteit en proportionaliteit vanuit juridisch De student kent de beginselen subsidiariteit,
perspectief. Verschil rechtvaardigheid proportionaliteit, rechtvaardigheid en rechtmatigheid en
rechtmatigheid. kan deze toepassen in de praktijk.
Dwang in de psychiatrie in het kader van de wet
BOPZ en WGBO.
ZELFBESCHIKKINGSRECHT (AUTONOMIE)
Het recht om te beslissen over:
• Je lichaam
• Je privacy
• Je vrijheid van bewegen
Deze rechten vinden we in:
• De internationale verdragen, zoals IVBPR en EVRM, als mensenrechten (universeel)
• De Grondwet als grondrechten (alleen van toepassing voor de burgers van Nederland)
Klassieke grondrechten: de overheid moet hiervan af blijven. Hier kan je voor de rechter naar toe gaan als je
bv vindt dat je privacy is geschonden.
Sociale grondrechten: een overheid die zich juist actief opstellen om die grondrechten te verwezenlijken.
Denk aan recht op onderwijs etc. de overheid moet hier dus actief in zijn. Je kan hier geen rechtstreeks
beroep op doen bij de rechter.
VRIJWILLIGE ZORG
Geregeld in de Wet op de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst (WGBO), (onderdeel van boek 7
Burgerlijk Wetboek)
Een geneeskundige behandelingsovereenkomst moet aan de volgende eisen voldoen om geldig te zijn:
• Wilsovereenstemming
• Handelingsbekwaam
• Niet strijdig met de wet, goede zeden of openbare orde
Wilsovereenstemming = arts en patiënt moet weten dat het over hetzelfde gaat. Stel iemand is
wilsonbekwaam dan moet de behandelingsovereenkomst tot stand komen en vernietigd worden door een
vertegenwoordiger (= curator)
, RECHTEN VAN DE CLIËNT/PATIËNT (IN DE WGBO)
• Recht op zelfbeschikking/autonomie (toestemming) (7:450 BW)
• Recht op informatie (informed consent) (7:448 BW)
• Recht op een zorgplan/zeggenschap over eigen leven(swijze)
• Recht op inzage in het patiëntendossier, fouten herstellen, eigen verklaring aan toevoegen
(art. 7:456 BW)
• Recht op second opinion
• Recht op privacy
Recht op informatie (informed consent) (7:448 BW) over een diagnose over de zorg die hij kan krijgen. De
dokter moet dit op zo een duidelijk mogelijke manier vertellen. Hij moet er dus zeker van zijn dat hij het begrijpt.
Als er een communicatiestoring is, is het onmogelijk om er ergens een handtekening op te zetten. Dus zo duidelijk
mogelijk.
Recht op een zorgplan/zeggenschap over eigen leven(swijze) dit plan moet zoveel mogelijk aanpassen in zijn of
haar dagelijks leven. Bv iemand die zijn hele leven rookt in een inrichting zetten. Mag hij dan blijven roken of moet
hij stoppen. Het is misschien wel slecht laakin als iemand zijn hele leven rookt is dat zijn eigen levenswijze. Je kan
dit pas verbieden als het levensbedreigend is.
Recht op inzage in het patiëntendossier, fouten herstellen, eigen verklaring aan toevoegen (art. 7:456 BW) recht
om de informatie te laten herstellen/ aanpassen/ verwijderen. Dit moet ook kenmerk gemaakt worden door de arts.
Recht op second opinion het recht om naar iemand anders toe te gaan en de arts moet dit niet belemmeren.
DWANG IN HET RECHT
• Betekenis: iemand wordt tegen zijn wil in genoodzaakt om iets te doen of te laten.
• Juridische betekenis: er wordt een inbreuk gedaan op het zelfbeschikkingsrecht van een persoon
• De rechtvaardiging voor dwang is vastgelegd in de wet.
RECHTMATIG EN RECHTVAARDIG
• Rechtmatig: in overeenstemming met het recht (wet en regels) > objectief
• Rechtvaardig: eerlijk, billijk >subjectief (billijk = eerlijk, rechtvaardig, eerlijk)
Rechtmatig: je bevoegdheid staat in de wet. Een politieagent die iemand arresteert heeft de bevoegdheid om
dat te doen. Of hij rechtvaardigheid handelt heeft te maken met een gevoel. Er zijn een aantal beginselen
gesteld die je moet toepassen om te zien of iets rechtvaardig is.
SUBSIDIARITEIT – PROPORTIONALITEIT – DOELMATIGHEID
Drie belangrijke beginselen die je in acht moet nemen bij het toepassen van dwang:
1. Subsidiariteit: als er een andere oplossing mogelijk is, dan geen dwang toepassen
2. Proportionaliteit: als dwang noodzakelijk is, dan de minst ingrijpende toepassen
3. Doelmatigheid: het gekozen dwangmiddel is naar verwachting effectief
Deze beginselen moet je in je achterhoofd nemen als je dwang toepast. Als je dit niet doet is er een kans
dat je jezelf moet verantwoorden bij een rechter.
1. Is het wel echt nodig? Kan ik niet gewoon een gesprek voeren met iemand.
2. In hoever moet je gaan om dwang toe te passen? Dus eerst het minste en dan de zwaarste
dwangregel.
3. Het moet effectief zijn. Als je iemand die in een rolstoel vastbindt heeft dat niet echt zin want hij
kan toch al niet lopen.
, WETGEVING BINNEN DE (GEDWONGEN) GGZ
• De Wet Verplichte GGZ (Wvggz van toepassing per 1-1-2020)
Regelt verplichte zorg voor mensen met psychiatrische problemen
• De Wet Zorg en Dwang (Wzd van toepassing per 1-1-2020)
Regelt onvrijwillige zorg voor mensen met dementie of een verstandelijke beperking
• De Wet Forensische Zorg (Wfz van toepassing per 1-1-2019)
Vervangt deels de TBS voor daders van strafbaar feit, onderdeel van WvSr.
Bij al deze mensen gaat het om mensen met een psychiatrische storing en gevaar.
Bij het laatste is er al een strafbaar feit gepleegd.
CRITERIA VOOR VERPLICHTE/ONVRIJWILLIGE ZORG
1. Psychische stoornis, dementie of verstandelijke beperking
2. Die leidt tot ernstig nadeel (= gevaar) voor betrokkene zelf of anderen (in de Wet BOPZ: gevaar
voor zichzelf of voor anderen).
3. Verplichte/onvrijwillige zorg is de enige manier om risico op ernstig nadeel te voorkomen, er zijn
geen minder bezwarende alternatieven die effectief zijn (subsidiariteitsbeginsel)
4. Lichtere vorm van zorg/dwang is niet mogelijk, verplichte zorg is evenredig aan het beoogde doel
(proportionaliteitsbeginsel/evenredigheidsbeginsel)
5. De gekozen vorm van verplichte/onvrijwillige zorg is naar verwachting effectief
(effectiviteitsbeginsel/doelmatigheidsbeginsel)
WAT BETEKENT ERNSTIG NADEEL? (=gevaar in Wet BOPZ)
• Levensgevaar
• Lichamelijk letsel
• Psychische, materiële, immateriële of financiële schade
• Zichzelf ernstig verwaarlozen/maatschappelijk ten onder gaan
• Eigen of andermans ontwikkeling ernstig verstoren
• Door zijn gedrag de agressie van anderen oproepen
• De algemene veiligheid van personen of goederen in gevaar brengen
DOEL VAN VERPLICHTE/ONVRIJWILLIGE ZORG
1. Een crisissituatie afwenden
2. Ernstig nadeel afwenden
3. De geestelijke gezondheid van betrokkene stabiliseren/herstellen en autonomie bevorderen
4. De fysieke gezondheid van betrokkene stabiliseren/herstellen
VORMEN VAN VERPLICHTE ZORG/ONVRIJWILLIGE ZORG
• Verrichten van medische controles of andere medische handelingen;
• Toedienen van vocht, voeding en medicatie;
• Beperken van de bewegingsvrijheid;
• Insluiten;
• Uitoefenen van toezicht op betrokkene;
• Onderzoek aan kleding of lichaam;
• Onderzoek van de woon- of verblijfsruimte op gedrag-beïnvloedende middelen en gevaarlijke
voorwerpen;
• Controleren op de aanwezigheid van gedrag-beïnvloedende middelen;
• Beperken van de vrijheid het eigen leven in te richten (communicatiemiddelen afpakken);
• Beperken van het recht op het ontvangen van bezoek;
• Opnemen in een accommodatie;
, PROCEDURES VERPLICHTE ZORG IN WVGGZ
Verplichte zorg kan verleend worden op grond van:
1. Zorgmachtiging (voorheen rechterlijke machtiging in de wet BOPZ)
• Als er geen sprake is van een crisis met onmiddellijk dreigend gevaar
• De officier van justitie regelt het proces
• De rechter legt het op
• De geneesheer-directeur is verantwoordelijk voor de uitvoering
• Duur: max. 0,5 jaar/ 1 jaar/ 2 jaar
2. Crisismaatregel (voorheen inbewaringstelling in de wet BOPZ)
• Als een zorgmachtiging niet kan worden afgewacht door een crisissituatie
• De officier van justitie regelt het proces
• De burgemeester legt het op
• De geneesheer-directeur is verantwoordelijk voor de uitvoering
• Duur: max. 18 uur
Het grootste verschil tussen deze twee is dus dat bij de crisismaatregel de burgemeester het regelt en bij de
zorgmachtiging legt de rechter het op.
PROCEDURES VOOR OPNAME VIA WZD
1. Vrijwillige opname: cliënt besluit zelf tot opname in een zorginstelling
2. Opname op basis van een besluit tot opname en verblijf als cliënt niet zelf kan besluiten maar zich
ook niet verzet
• Besluit wordt gegeven door CIZ (Centrum Indicatiestelling Zorg)
• Opname is alleen mogelijk in een geregistreerde accommodatie
• Duur: max. 5 jaar
3. Onvrijwillige opname als cliënt zich verzet tegen opname.
• Via een rechterlijke machtiging (rm) of
• Via inbewaringstelling (ibs) door burgemeester in crisissituaties
Vraag: kan onvrijwillige zorg worden toegepast als de cliënt vrijwillig is opgenomen?
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper hibaaqmahadadawe. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €15,49. Je zit daarna nergens aan vast.
