1
Samenvattingsvragen inleiding in de gezondheidspsychologie
Inhoud
Thema 1..................................................................................................................................................1
Thema 2................................................................................................................................................20
Thema 3................................................................................................................................................28
Thema 4................................................................................................................................................32
Thema 5................................................................................................................................................34
Thema 1
Wat is de definitie van gezondheid en wat is het niet? a positive state of physical, mental and social well-being that
varies over time along a continuum. Dus niet de afwezigheid
van letsel of ziekte.
Wat is het ziekte-gezondheidscontinuum en waar focust het illness/welness contiuum kan je illustreren als een grafiek
zich op? met als twee uiteinde de dood (letsel en ziekte domineert)
en optimale gezondheid (gezondheid domineert).
De stappen in het midden (van ‘major disability from illness’
tot ‘very healthful signs and lifestyle’) beschrijven dominante
kenmerken die meestal de verschillende gezondheidsstaten
karakteriseren, gebaseerd op iemands physical condition en
lifestyle.
Wat is het biomedisch model? Hoe ziet het de mens? alle ziektes en fysieke stoornissen kunnen worden verklaard
door verstoringen in fysiologische processen, die het gevolg
zijn van biochemische disbalans, bacteriële of virale infectie
enzovoorts. De mens als een individu wordt niet gezien in dit
model.
Hoe kenmerkt het biomedisch model zich? Alle ziektes worden veroorzaakt door een fysiologische
oorzaak, het kan geen psychologische/sociale oorzaken
hebben, maar wel gevolgen.
De patient is niet medeverantwoordelijk voor zijn
behandeling.
Wat is het biopyschosociaal model? uitbreiding van de biomedical visie door bij biologische
factoren het verband met psychologische en sociale factoren
toe te voegen (expands the biomedical view by adding to
biological factors connections to psychological and social
factors”.
zowel biologische, psychische als sociale factoren
beïnvloeden en worden beïnvloed door iemands
gezondheid.
Wat zijn psychische factoren? Cognitie, emotie en motivatie
, 2
Hoe verschilt het biomedisch model van het Het biomedisch model zag het lichaam apart van het
biopsychosociaal model? psychologische/sociale, het biopsychosociaal model heeft
een integratie van lichaam, geest, omgeving en
persoonlijkheid.
Wat is het mind/body problem? de vraag naar de relatie tussen lichaam en geest.
[ Tegenwoordig zijn het lichaam (ons fysieke zijn) en de
geest (abstract proces van gedachtes, perceptie en gevoel)
aparte concepten ].
Hoe veranderde de blik op ‘gezondheid’ en ‘ziekte’ door de Vroege culturen:
periodes van de geschiedenis heen? - ziektes kwamen door mystieke krachten
vroege culturen, grieken en romeinen, middeleeuwen, Vroege grieken en romeinen
reinaissance en daarna Humerol Theory of Illness (vier vloeistoffen in het
lichaam, als uit balans ziek)
- Er wordt ontdekt dat ziektes gelokaliseerd kunnen
worden in het lichaam
Middeleeuwen:
Kerk stond centraal, ontleden mocht niet want het
lichaam was heilig
ziekte was een straf van God of gevolg demonen
13e eeuw had Aquinas het lichaam/geest niet als
gescheiden gezien, weinig impact maar nieuwe
interesse
Renaissance en daarna
- 17e eeuw: Descartes zag lichaam/geest als
gescheiden maar beschreef hoe processen zoals pijn
plaatsvonden, lichaam kon communiceren met de
geest door hormonen en organen, dieren hebben
geen ziel en die van de mens verdwijnt bij de dood
ontleden dieren mocht weer
- 19e eeuw: antiseptische technieken en
verdovingsmiddelen maakte opereren mogelijk
biomedisch model ontwikkeld
Welke ziektes speelde de grootste rol door de geschiedenis 17e, 18e eeuw:
heen? Dietary illness en infectieziekten
19e eeuw:
Infectieziekte sterfte nam scherp af vanwege
preventieve maatregelen (hygiene, voeding,
gezondheidsinnovaties zoals waterreiniging
20e eeuw:
Sterfte neemt af en levensverwachting toe
Grootste doodsoorzaak: chronische ziekte (vooral
hartziekte, kanker, beroerte)
Wat betekenen mortaliteit, morbiditeit, prevalentie, - Mortaliteit; sterftecijfers mbt bepaalde aandoening (aantal
incidentie en epidemisch? mensen dat overleden is aan X in bepaalde periode)
- Morbiditeit; afwijkingen van de gezondheid (aandoeningen
of ziektes), hoeveel er normaal getroffen worden door een
, 3
bepaalde ziekte
- Prevalentie; aantal gevallen van ziekte op een bepaald
moment, of mensen die risico lopen
- Incidentie; het aantal nieuwe gevallen van een ziekte in een
bepaalde periode
- Epidemisch; verwijst naar een snelle toename van
incidentie
Wat houdt de gezondheidspsychologie in? de wetenschap die zich bezighoudt met de relatie tussen
psychische, biologische en sociale factoren enerzijds en
gezondheid en ziekte anderzijds.
1. Gezondheidsbevordering: gezond gedrag bevorderen en
zo ziekte voorkomen.
2. Gezondheidspsychologie: patiënten helpen om zo
optimaal mogelijk met hun ziekte om te gaan. Bijvoorbeeld
door nazorg bieden.
Waar houden psychosocmatische geneeskunde, sociale Psychosomatische geneeskunde interdisciplinair, artsen
geneeskunde, epidemiologie, medische sociologie en en gedragsdeskundigen en een medische visie. Bijvoorbeeld
antropologie en gezondheidswetenschappen zich mee het inzetten van psychiaters om fysieke ziektes te begrijpen
bezig? en behandelen.
Behavioral medicine interdisciplinair, focust zich op
interventies die een gezonde leefstijl zonder medicatie of
operaties proberen te promoten.
Epidemiologie de wetenschappelijke leer van de
verspreiding en frequentie van ziekte en letsel.
Public health = het werkveld dat zich richt op bescherming,
onderhoud en verbetering van gezondheid door
georganiseerde inzet in de gemeenschap.
- Leden doen onderzoek en zetten programma’s op om
immuniteit, sanitaire voorzieningen, educatie, bewustzijn en
gemeenschappelijke gezondheidsdiensten te promoten en
hierin te voorzien.
Sociologie (focus op menselijk sociaal leven) en antropologie
(de leer van menselijke culturen).
Medische sociologie onderzoekt de rol van sociaal
functioneren in gezondheid en ziekte.
Medische antropologie onderzoekt hoe
gezondheid(szorg) verschilt tussen culturen.
Uit welke twee delen bestaat het zenuwstelsel? - het centrale zenuwstelsel (hersenen, ruggenmerg, ook wel
het centrale sturingssysteem).
- het perifere zenuwstelsel (zeer uitgebreid netwerk van
zenuwcellen door het hele lichaam.
Uit welke delen bestaat het perifere zenuwstelsel? Het somatic en autonomic nervoussystem
, 4
Welk doel dient het somatic nervous system? - Zintuigelijke functies en motoriek, voor de huid en
de spierfuncties.
- Afferent neuronen dragen berichten van
zintuigelijke organen naar de spinal cord. ‘
- Efferent neurons dragen berichten toe aan en
activeren de straited (grooved) spieren zoals die in
het gezicht, de armen en de benen (die we vrijwillig
kunnen aansturen).
Welk doel dient het autonome zenuwstelsel? - Interne organen zoals longen. Stelt de hersenen op
de hoogte van de huidige status van activiteit van
deze organen. ‘
- Neuronen dragen berichten tussen de spinal cord en
de smooth muscles van de interne organen (hart,
maag, longen etc.).
- Twee afdelingen: sympathetic en parasympathetich
(gedragen zich vaak tegenovergesteld).
Hoe werkt het sympatische zenuwstelsel? besteed energie tijdens noodgevallen, sterke emoties, en
presteren. Het versnelt het hart, verbreed aderen om
bloedtoevoer naar het hart te stimuleren, verminderen
ontwikkeling van kwijl etc. Om ervoor te zorgen dat je snel
energie kan mobiliseren.
(Het heet sympathetic omdat het aansluit bij je huidige
emotionele status).
Hoe werkt het parasympatische zenuwstelsel? werkt naast het de sympathetic afdeling. Reguleert
stille/kalmerende processen om onze individuele
orgaansystemen te helpen energie te besparen en op te
slaan. Helpt bijvoorbeeld je lichaam om te eten (meer kwijl)
en een normale staat terug te krijgen na een noodgeval.
Wat is het limbisch systeem? Deel van de hersenen in de forebrain (telencephalon). Hier
bevinden zich de hippocampus en amygdala. Spelen een rol
bij emotie, motivatie, emotionele geheugen en genot.
Uit welke drie voornaamste delen bestaan de hersenen? Forebrain, cerebellum en brainstem
Hoe verschilt bovenin van onderin?
Delen bovenin en de buitenste delen van de hersenen
perceptie, motoriek, leren en conceptuele activiteiten.
Delen in het centrum en onderin de hersenen het
aansturen van interne en automatische lichaamsfuncties en
het zenden/ontvangen van informatie naar en vanaf de
telencephalon.
Waaruit bestaat de forebrain? 1. telencephalon (met limbic system en cerebrum)
2. diencephalon (met de thalamus en hypothalamus).
Telencephalon:
cerebrum met cerebral cortex (grootste deel) stuurt fijne
