Probleem 1 (Anorexia Nervosa)
Casus:
Karen (14 jaar) is op school flauwgevallen. Nadat 112 is gebeld en de ambulance is gearriveerd,
ontdekt men dat Karen wel heel mager is en ondertemperatuur heeft. Ze wordt meegenomen naar
het ziekenhuis en ter observatie opgenomen. Ouders worden thuis gebeld; na meermalen proberen
wordt er opgenomen, is er wat gerommel en lijkt de hoorn te vallen. Bij het nazoeken van de agenda
van Karen vinden ze niet alleen het 06 nummer van haar vader, maar ook een heel bijzonder
dagelijks schema…
Na inzage in het dossier van Karen in het ziekenhuis blijkt dat ze prematuur geboren was. Moeder
schijnt in die periode met een alcoholprobleem te hebben gekampt.
Bij het gesprek van de arts met de ouders mist de arts compassie. De vader beschuldigd moeder van
het feit dat ze te veel met zichzelf bezig is en daardoor geen aandacht heeft voor haar dochter. Bij de
vraag van de arts wat de rol van de vader in deze zou zijn, kijkt hij de arts kwaad aan; opvoeden is
aan moeders, hij zorgt voor het inkomen: als iedereen nu eens gewoon naar hem zou luisteren…
Psychopathologie
1.Wat houdt Anorexia Nervosa in?
Elburg
Anorexia Nervosa = complexe psychosomatisch (emotioneel en fysiek) ziektebeeld waarbij afwijkend
eetpatroon en een verstoord gewichtsregulatie leiden tot ondergewicht en hormonale afwijkingen.
→ Eetstoornis en staat in relatie tot alle psychiatrische stoornissen
Anorexia Nervosa, boulimia nervosa en eetbuistoornis = BINGE EATING DISORDER (BED)
➢ Combinatie: omgevingsinvloeden en psychologische, biologische en genetische factoren.
➢ Kennis van de gevolgen hiervan is belangrijk voor goede behandeling.
Kenmerken van Anorexia Nervosa: Gewichtsverlies en onvoldoende gewichtsgroei, ondergewicht,
Afwijkend eetpatroon door vasten en fysieke hyperactiviteit, Verminderde eetlust, Gebrek aan ziekte
inzicht, Braken, Obstipatie.
Dit wordt veroorzaakt door angst dik worden, vertekend lichaamsbeeld en aanwijzingen stoornis
endocrien gebied.
Leeftijd: ontstaan van klachten in puberteit (13-16). In de kindertijd wel al eetproblemen.
➔ Je reguleert in de pubertijd meer je eigen eten (meer autonomie)
➔ Door lichamelijke veranderingen in de pubertijd zijn meisjes/jongens misschien meer bezig
met hun eigen lijf → hormonen spelen vaak een rol
Oorzaak: Genetische basis (genetische kwetsbaarheid, ook voor stoornissen, uitgelokt door
omgevingsfactoren) → Endofenotypes die de ontwikkeling vergroten.
Micali
Eetstoornis (ED, eating disorder): is een chronische aandoening die zelden spontaan verdwijnt.
Diagnostisch ‘cross-over’ tijdens de levensloop komt veel voor. Van AN naar BN en andersom.
Lock
Comorbiditeit bij AN → psychologische condities zoals depressie stoornissen, angst stoornissen,
persoonlijkheidsstoornissen, obsessive-compulsive disorder (OCD) dwangstoornis, borderline.
1
,Verhulst
Het duurt zo’n 6-8 maanden voordat het versnelde gewichtsverlies komt tot AN.
Wat gebeurt er? Normale terugkoppelingsmechanismen die optreden als je afvalt komen niet. Veel
energie, moeheid, geen waarschuwing en hongergevoelens.
AN = psychiatrische ziekte en het is een vorm van emotieregulatie.
→ Cognitieve stoornissen met AN en ondergewicht verdwijnen na voedseltoename en
gewichtsherstel.
De klachten werken versterkend op elkaar. Voorbeeld: minder eten en daardoor angst en
somberheid.
Mensen met AN grotere kans op psychiatrische stoornissen → Genetische kwetsbaarheid. Deze
mensen lijken in permanente toestand van acute stress te verkeren.
Kwetsbaarheidshypothese AN:
• AN kan een erfelijke basis hebben
• Kinderen van ouders met AN hebben grotere kans om zelf AN te krijgen
• Kinderen die vroeg geboren zijn hebben 3x zoveel kans op AN en als deze kinderen bij de
geboorte ook nog eens te klein zijn hebben 5x zoveel kans op AN
• Kinderen van ouders met angst- of stemmingsstoornis hebben 3x zoveel kans op AN
Gewichtsverlies is allereerst levensbedreigend (kan leiden tot onherstelbare schade)!
Prins
Anorexia Nervosa = eetstoornis waarbij er te weinig wordt gegeten. Er heerst angst om te dik te
worden, het lichaam en de lichaamsvormen wordt door de client anders ervaren.
Sprake van disfunctioneel denkpatroon over lichaamsvormen en gewicht.
2 typen
1. Het beperkte type (restrictieve type): weinig eten (vasten) en veel bewegen.
2. Het eetbuien-purgerende type (purgerende type): beperkt eten, heeft eetbuien en reinigt
daarna het lichaam door overgeven (compensatiegedrag)
Symptomen van AN: Controlemaatregelen, verstoord eetpatroon, overmatige zorgen voor het
lichaam, stemmingswisselingen, laag zelfbeeld, automodulatie, afwezigheid van 3x menstruele
cyclus, verveling, depressief en angstig. Sommige problemen verdwijnen als controle over eten en
gewicht toeneemt.
AN patiënten hebben een onrealistisch beeld van hun lichaam en mensen zonder AN dat minder
hebben (ze zijn juist positiever over hun lichaam)
DSM-5-criteria
-Restrictie van energie-inname relatief ten opzichte van wat men nodig heeft resulterend in een
significant laag gewicht ten opzichte van het verwachte gewicht
-Een intense angst om in gewicht toe te nemen of dik te worden, of persistent gedrag dat
gewichtstoename belet, terwijl er juist sprake is van een significant laag gewicht
-Een verstoring in de manier waarop de patiënt haar/zijn gewicht of lichaamsvormen ervaart, waarbij
er een zeer grote invloed van gewicht en lichaamsvormen is op de zelfevaluatie of een hardnekkig
gebrek aan erkenning van de ernst van het lage gewicht.
-Bij meisjes, na de menarche, amenorroe, dat wil zeggen de afwezigheid van ten minste drie
achtereenvolgende menstruele cycli.
2
, Risicofactoren
- Leeftijd: kritieke periode voor de ontwikkeling van AN is adolescentie (15-20)
- Geslacht: meer meisjes dan jongens (door vergelijking, zelfbeeld, menstruatie, periode van
meer eigen controle en autonomie over het leven)
Waar: hogere klassen en bij meisjes.
- Sociale druk om slank te zijn
- Lijngedrag
- Seksueel misbruik
- Biologische kwetsbaarheid
- Oorzaken: druk omgeving om slank te zijn (westerse samenleving), lijngedrag (voedseliname
beperken), ideaalbeeld, ontevredenheid, perfectionisme, impulsiviteit (door straf en lijnen)
en negatieve stemmingen. Autonomie en controle zijn belangrijk!
Beschermende factoren
- Hoge zelfwaardering
- Hoge frequentie gezinsmaaltijden: Opvoeding/ gezinsfactoren.
Er is meer controle op eetgedrag doordat je met je gezin eet eetproblemen kunnen dan
misschien eerder gesignaleerd worden
- Het beoefenen van een sport
- Optimistische levensvisie
Prins
Verstoringen ouder-kindrelatie leidt tot onveilige hechting, lager zelfbeeld, inadequaat
emotieregulatie, geen passende strategieën en als gevolg de eetproblemen.
In de casus door: dominante vader en moeder met alcoholproblematiek dus minder interactie
→ Te kort aan emotieregulatie strategieën leidt tot niet adequaat kunnen omgaan met
emoties/stress.
→ Vervolgen stapelen de negatieve emoties zich op opnieuw op en ontstaat de vicieuze cirkel.
Cognitief-gedragstherapeutisch perspectief
Perfectionisme = sterke controle behoeften, andere aspecten in je leven heb je geen controle en dus
wel over je eten en dat is drijfveer.
Controle hebben en controle-verlies en dan veel eten, en perfectionisme een schuldgevoel krijgen en
nog strenger vasten → Vicieuze cirkel.
Conclusie leerdoel 1: Anorexia Nervosa is psychopathologie en is combinatie van verschillende
factoren.
3
