dit is een volledige samenvatting van maatschappijleer van Havo en Vwo, ik zelf doe vwo en heb door deze maatschappijleer samenvatting heb ik het met een 8.8 afgesloten
Rechtsstaat = Een staat waarin burgers met grondrechten worden beschermd
tegen machtsmisbruik en willekeur van de overheid.
Sociale rechtsstaat = Er zijn allerlei wetten en voorzieningen om de welvaart
en het welzijn van de burgers te bevorderen.
Sociaal contract = Een contract waar mensen tot afspraken komen om in
natuurlijke vrijheid en gelijkheid te kunnen leven.
Verlichte dictatuur = Een dictatuur waarin de machthebber in zekere mate
rekening houdt met de bevolking.
Nachtwakersstaat = Een staat die zich voornamelijk inzet voor bewaking van
de veiligheid van de burgers en de noodzakelijke voorwaarden realiseert voor
economische groei.
Wederkerige erkenning = Wanneer je bijvoorbeeld zelf de vrijheid van een
godsdienst opeist, moet je dat ook accepteren voor andere burgers. Ook houdt
wederkerigheid in dat de uitoefening van vrijheid door de ene burger niet mag
leiden tot schade of vrijheidsbeperkingen voor andere burgers.
Verticale werking = grondrechten kunnen door burgers worden uitgeoefend
tegenover de staat.
Horizontale werking = als burgers zich tegenover elkaar beroepen op hun
grondrechten.
Legaliteitsbeginsel houdt in dat = iemands vrijheid alleen ingeperkt kan
worden als de rechtmatigheid van die beperking is vastgelegd in wetten en regels
die door het parlement zijn aangenomen.
Recht = het geheel van in wetten vastgelegde regels.
Rechtsorde = het geheel van rechtsregels en rechtsbeginselen én de manier
waarop het recht is georganiseerd.
Delegeren = taken geven aan verschillende mensen.
Geprivatiseerd = het in handen komen van private ondernemingen.
Discretionaire bevoegdheid = de bevoegdheid om in sommige gevallen
zelfstandig beslissingen te nemen over hoe een wet wordt toegepast.
Kort geding = een versnelde en vereenvoudigde procedure voor spoedeisende
zaken.
Staande houden = laten stilstaan en vragen naar je personalia
Aanhouden = arresteren en meenemen naar het politiebureau voor verhoor.
,Tenlastelegging = waar hij of zij van beschuldigd wordt. (Dagvaarding)
Herziening ten voordele = een zaak heropenen. Dit kan in sommige gevallen
zelfs nog na cassatie.
Informatiesamenleving = productie, verwerking en verspreiding van
informatie belangrijke economische activiteiten zijn.
Big Data = de verzameling, opslag en analyse van grote hoeveelheden
gegevens.
Predictive policing = het voorspellen van criminaliteit met behulp van Big
Data.
, SAMENVATTING RECHTSSTAAT
§1 Idee en Oorsprong Rechtsstaat
Rechtsstaat = Een staat waarin burgers met grondrechten worden beschermd
tegen machtsmisbruik en willekeur van de overheid.
Sociale rechtsstaat = Er zijn allerlei wetten en voorzieningen om de welvaart
en het welzijn van de burgers te bevorderen.
Tegenpool rechtsstaat = totalitaire staat of politiestaat
Hoe is de rechtstaat ontstaan?
In de 16e eeuw waren er veel ruzies tussen religies en burgers (burgeroorlogen,
heel veel doden)
In de 17e eeuw maakten de koning en/of koningin veel misbruik van zijn/haar
macht (veel mensen voor niets de gevangenis in, priviléges). Armoede, uitbuiting
en sociale ongelijkheid waren het gevolg.
Begin de tweede helft van de 18e eeuw kwam er steeds meer verzet tegen deze
onrechtvaardige samenleving.
Trias Politica: wetgevende, uitvoerende en rechtsprekende macht
(Montesquieu)
De beginselen van een rechtstaat:
·Het beginsel van grondrechten: alle mensen zijn in vrijheid en gelijkheid
geboren en moeten ook kunnen samenleven.
·Het soevereiniteits- en democratiebeginsel: de mensen sluiten gezamenlijk
een vredesakkoord, het sociaal contract.
·Het legaliteitsbeginsel: er is een staat die het sociaal contract tussen mensen
kan afdwingen, maar die strikt gebonden is aan de wetten die de partijen zelf
hebben opgesteld.
·Het beginsel van de Trias Politica: de macht van de staat wordt voor de
zekerheid verder begrensd door interne scheiding van de staatsmacht.
VS > Amerikaanse constitutie: onafhankelijkheidsverklaring (1) + grondwet
(2) + de Bill of Rights (3)
1.De verklaring waarin staat dat Amerikaanse kolonisten zich los maakt van
de Engelse koning.
2.In de grondwet werd de basisstructuur vastgelegd van de nieuwe staat, die
als eerste taak kreeg om de veiligheid en vrijheid van alle burgers te
beschermen.
3.De staatsmacht werd gebonden aan het recht en vooral aan de
grondrechten van de burgers, verzameld in de Bill of Rights.
Constitutie verwijs hier naar de beginselen en de regels waarmee een stat wordt
gesticht.
FR > 1789: Franse revolutie (Vrijheid, Gelijkheid en Broederschap) Revolutie om
mensenrechten (Recht op veiligheid, vrijheid van meningsuiting, drukpers etc.)
De Verklaring van de Rechten van mens en burger.
, Napoleon kwam in 1799 met een verlichte dictatuur. Hij veroverde grote delen
van Europa en verspreidde de ideeën en idealen van de rechtsstaat. Maar na de
Slag bij Waterloo (1815) was Napoleon toch echt definitief verslagen. Er kwam
een restauratie in Europa, dat wil zeggen dat alle machtsverhoudingen werden
hersteld. Koningen kwamen terug en priviléges voor Kerk en adel kwam even
terug.
In de 19e eeuw werd de rechtsstaat er in het westen d.m.v. felle politieke
gevechten steeds een stapje dichterbij gebracht.
§2 Grondwet en Grondrechten
De grondwet:
·Begrensd macht staat en garandeert vrijheden burgers;
·Fundamentele rechten burgers
·Geeft aan hoe belangrijkste organen van de staat zijn georganiseerd (in
grote lijnen)
·Drukt eenheid van de natie uit. (Alle burgers vormen een eenheid)
Ontstaan van de grondwet
·1798: NL kreeg de Staatsregeling van de Bataafse Republiek
·1814: constitutionele monarchie > koning met grondwet
·1848: ministeriële verantwoordelijkheid
·De democratie werd groter door directe verkiezingen van de Tweede
Kamer, al was het kiesrecht slechts voorbehouden aan mannelijke burgers die
een bepaald bedrag aan belasting betaalden: het censusrecht.
·19e eeuw: nachtwakerstaat, een staat die zich voornamelijk inzet voor
bewaking van de veiligheid van de burgers en de noodzakelijke voorwaarden
realiseert voor economische groei. In deze eeuw was ook het censusrecht van
toepassing.
Klassieke grondrechten: vrijheid en gelijkheid vormen de basis van de
klassieke grondrechten.
I.Het recht op gelijke behandeling: NIEMAND DIE ZICH IN NL BEVINDT,
MAG GEDISCRIMINEERD WORDEN. (ARTIKEL 1!)
II.De persoonlijke vrijheid wordt op verschillende manieren gewaarborgd:
IEDER MENS HEEFT DE VRIJHEID OM TE GAAN EN STAAN WAAR HIJ/ZIJ WIL,
RECHT OP PRIVACY, ONAANTASTBAARHEID VAN HET LICHAAM, VRIJHEID
VAN GODSDIENST EN ONDERWIJS EN EIGENDOMMEN. (ARTIKEL 11!)
III.De politieke vrijheid van de burgers wordt gewaarborgd: ALGEMEEN
KIESRECHT, PUBLIEKE DEBAT STIMULEREN (VRIJHEID VAN MENINGSUITING,
DRUKPERS) EN HET RECHT OM VERENIGINGEN OP TE RICHTEN. (ARTIKEL 2
& 12!)
Sociale grondrechten: een gelukkig en zinvol bestaan garanderen.
I.
II.
III.
IV.
V.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper florisknoeff. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,29. Je zit daarna nergens aan vast.
