INTRODUCTION TO ABNORMAL CHILD AND ADOLESCENT PSYCHOLOGY 1
Samenvatting Introduction to Abnormal Child and Adolescent
Psychology (Robert Weis, 2021)
Hoofdstuk 9, Conduct Problems in Children and Adolescents
Vertaling titel: Gedragsproblemen bij kinderen en adolescenten
9.1. Description and Epidemiology (Beschrijving en epidemiologie)
9.1.1. What Childhood Conduct Problems Appear in DSM-5? (Welke gedragsproblemen bij
kinderen komen voor in de DSM-5?)
Oppositional Defiant Disorder (Oppositionele Opstandige Stoornis (ODD))
Definitie ODD volgens DSM-5:
A. Een patroon van boze/opstandige stemming, argumentatief/opstandig gedrag of wraakzucht
dat ten minste 6 maanden aanhoudt, zoals blijkt uit ten minste vier symptomen uit een van
de volgende categorieën, en dat wordt vertoond tijdens interactie met ten minste één
persoon die geen broer of zus is
Boze/prikkelbare stemming (emotieregulering)
• Verliest vaak tempo
• Is vaak lichtgeraakt of snel geïrriteerd
• is vaak boos en verontwaardigd
Argumentatief/opstandig gedrag (acties reguleren)
• Maakt vaak ruzie met gezagsdragers of, voor kinderen en jongeren, met volwassenen.
• Daagt actief uit of weigert te voldoen aan verzoeken van gezagsdragers of aan regels
• vaak opzettelijk anderen ergert
• geeft anderen vaak de schuld van zijn of haar fouten of wangedrag
Wraakzucht (probleemcontrole; zowel emoties als acties)
• Is in de afgelopen 6 maanden minstens twee keer hatelijk of wraakzuchtig geweest
B. De gedragsstoornis gaat gepaard met leed bij het individu of bij anderen in zijn of haar directe
sociale context (bijv. familie, leeftijdsgenoten), of heeft een negatieve invloed op sociaal,
educatief, beroepsmatig of ander belangrijk functioneren.
C. De gedragingen komen niet uitsluitend voor in het beloop van een psychotische,
middelengebruiks-, depressieve of bipolaire stoornis.
Kinderen kunnen de diagnose ODD krijgen als ze maar in 1 setting symptomen vertonen.
Sommige kinderen met ODD zijn bijvoorbeeld uitdagend tegenover ouders, maar lijken
meegaand en respectvol tegenover leraren en andere volwassenen. Het feit dat kinderen met
ODD symptomen kunnen vertonen in bepaalde situaties of bij specifieke mensen, suggereert
dat omgevingsfactoren de ontwikkeling en instandhouding van de stoornis sterk beïnvloeden.
Onderscheiden normatief gedrag van kinderen en oppositioneel en uitdagend gedrag:
Klinisch significante gedragsproblemen worden geïdentificeerd op basis van:
1) Het aantal en de frequentie van storende gedragsproblemen van kinderen: Kinderen met
ODD vertonen een groter aantal problematische gedragingen en vertonen dit gedrag vaker
dan hun leeftijdsgenoten.
2) De algehele ontwikkelingscontext van kinderen: Kinderen met ODD vertonen ontwrichtend
gedrag dat qua ontwikkeling onverwacht is.
Verschil ODD en ADHD: Symptomen van ADHD moeten in meerdere situaties aanwezig zijn. Bij
ODD maar in 1 situatie. ODD-symptomen zijn bijna altijd gericht op ouders of leraren, minder
vaak op leeftijdsgenoten. Ze vertonen veelal deze symptomen thuis of op school.
, INTRODUCTION TO ABNORMAL CHILD AND ADOLESCENT PSYCHOLOGY 2
Clinici kunnen de mate van ernst ook vaststellen bij ODD: Milde symptomen (komen voor in 1
setting), Matige symptomen (komen voor in 2 settings) of Ernstige symptomen (komen voor
in 3 of meer settings).
Conduct Disorder (antisociale/ normoverschrijdend gedragsstoornis (CD))
CD volgens de DSM-5 criteria:
A. Een zich herhalend en aanhoudend gedragspatroon waarin de basisrechten van anderen of
belangrijke bij de leeftijd passende maatschappelijke normen of regels worden geschonden,
zoals blijkt uit de aanwezigheid van ten minste drie van de volgende 15 criteria in de
afgelopen 12 maanden uit een van de onderstaande categorieën, met ten minste één criterium
aanwezig in de afgelopen 6 maanden:
Agressie tegen mensen en dieren
• Pest, bedreigt of intimideert vaak anderen.
• Initieert vaak fysieke gevechten.
• Heeft een wapen gebruikt dat anderen ernstig lichamelijk letsel kan toebrengen (bijv.
een knuppel, baksteen, gebroken fles, mes, pistool).
• Is fysiek wreed geweest tegen mensen.
• Is fysiek wreed geweest tegen dieren.
• Heeft gestolen tijdens confrontatie met een slachtoffer (bijv. beroving, tasjesroof,
afpersing, gewapende overval).
• Heeft iemand tot seksuele activiteit gedwongen.
Vernietiging van eigendom
• Heeft opzettelijk brand gesticht met de bedoeling ernstige schade aan te richten.
• Heeft opzettelijk eigendommen van anderen vernield (anders dan door brandstichting).
Bedrog of diefstal
• Heeft ingebroken in het huis, gebouw of auto van iemand anders.
• Liegt vaak om goederen of gunsten te verkrijgen of om verplichtingen te vermijden
(d.w.z. "nadelen" van anderen).
• Heeft voorwerpen van niet-triviale waarde gestolen zonder een slachtoffer te
confronteren (bijv. winkeldiefstal, maar zonder te breken) en binnenkomen; namaak).
Ernstige overtredingen van regels
• Blijft vaak 's nachts buiten ondanks ouderlijk verbod, beginnend vóór de leeftijd van 13
jaar.
• Is minstens twee keer 's nachts van huis weggelopen zonder lange tijd terug te keren.
• Spijbelt vaak van school, beginnend voor de leeftijd van 13 jaar
B. De gedragsstoornis veroorzaakt klinisch significante beperkingen in sociale, academische of
beroepsmatig functioneren.
C. Als het individu 18 jaar of ouder is, wordt niet voldaan aan de criteria voor een antisociale
persoonlijkheidsstoornis
De relatie tussen ODD en CD is complex. Vroeger dacht men dat ODD gewoon een
oppervlakkige manifestatie van CD was, maar tegenwoordig is men van mening dat ODD en
CD kwalitatief verschillende aandoeningen zijn die soms samen voorkomen:
• Kinderen met ODD vertonen nooit de ernstigere agressies met CD.
• Kinderen kunnen voldoen aan de diagnostische criteria van CD, terwijl ze ook significante
symptomen van ODD hebben.
• ODD voorspelt andere uitkomsten bij kinderen dan CD.
Intermittent Explosive Disorder (Intermitterende explosieve stoornis (IED))
Intermitterende explosieve stoornis (IED) volgens DSM-5 criteria:
A. Terugkerende gedragsuitbarsting die staat voor een onvermogen om agressieve impulsen
onder controle te houden, zoals blijkt uit een van de volgende zaken:
