Basisboek Kwalitatief
Onderzoek
Bronvermelding
Titel : Basisboek Kwalitatief Onderzoek
Druk : 3
B. Baarda, E. Bakker, T. Fischer, M. Julsing,
Auteur : M. de Goede, V. Peters en T. van der Velden
Uitgever : Noordhoff Uitgevers B.V.
ISBN (boek) : 9789001807702
Aantal hoofdstukken (boek) : 8
Aantal pagina’s (boek) : 297
De inhoud van dit uittreksel is met de grootste zorg samengesteld. Incidentele onjuistheden kunnen niettemin voorkomen. Je
dient niet aan te nemen dat de informatie die Students Only B.V. biedt foutloos is, hoewel Students Only B.V. dat wel nastreeft.
Dit uittreksel is voor persoonlijk gebruik en is bedoeld als wegwijzer bij het originele boek. Wij raden aan altijd het bijbehorende
studieboek te kopen en dit uittreksel als naslagwerk erbij te houden. In dit uittreksel staan diverse verwijzingen naar het studieboek
op basis waarvan dit uittreksel is gemaakt.
Dit uittreksel is een uitgave van Students Only B.V. Copyright © 2012 StudentsOnly B.V. Alle rechten voorbehouden. De uitgever
van het studieboek is op generlei wijze betrokken bij het vervaardigen van dit uittreksel. Voor vragen kun je je per email wenden
tot info@studentsonly.nl.
,Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1 Wat zijn je onderzoeksprobleem, doelstelling en onderzoeksvraag 3
Hoofdstuk 2 Hoe kies je een opzet waarmee je de onderzoeksvraag beantwoordt 7
Hoofdstuk 3 Welke situatie, groep of persoon kies je 9
Hoofdstuk 4 Wat zijn bestaande gegevens en wanneer gebruik ik die 12
Hoofdstuk 5 Hoe interview je 15
Hoofdstuk 6 Hoe observeer je 18
Hoofdstuk 7 Hoe analyseer je de data 21
Hoofdstuk 8 Hoe rapporteer je 25
© Students Only B.V. – Alle rechten voorbehouden.
Bron : Basisboek Kwalitatief Onderzoek – B. Baarda e.a.
,Hoofdstuk 1 Wat zijn je onderzoeksprobleem, doelstelling en
onderzoeksvraag
1.1 Wat is mijn probleemstelling
Voordat je met een onderzoek gaat beginnen, moet je een probleemstelling formuleren. Een
onderzoek moet antwoord geven op een aantal praktische vragen. Een hulpmiddel hiervoor kan
zijn om een analyse van het probleem te maken. De uitkomst hiervan kan er ook voor zorgen dat
er meerdere onderzoeksvragen gesteld gaan worden of dat er zelfs meerdere onderzoeken gedaan
moeten worden om de antwoorden hierop te formuleren.
Voordat je aan de opdracht van het onderzoek gaat beginnen, moeten er een aantal dingen vastgesteld
zijn:
1. Wat is precies het probleem?: Bij het formuleren van het probleem moet je uitkijken dat je
geen normatieve vragen gaat stellen, deze zijn namelijk niet met een onderzoek te
onderbouwen. Subjectieve vragen kun je beter vermijden.
2. Wat is de omvang van het probleem?: Dit kan voor iedereen verschillend zijn, een
medewerker vindt het bijvoorbeeld een heel groot probleem terwijl de directie dit niet inziet.
3. Waarom moet er een onderzoek gedaan worden naar het probleem?: Belangrijk is om van
tevoren stil te staan bij de mogelijke uitkomsten van het onderzoek, is dit iets waar het bedrijf
open voor staat, en wat de consequenties zijn van de uitkomst.
4. Voor wie is het een probleem?: Ga na wie er allemaal bij het onderzoek betrokken zijn. Er
moeten duidelijke afspraken gemaakt worden over het onderzoek, wie is eigenaar van de
uitkomsten van het onderzoek.
5. Wat zijn de gevolgen van het probleem?: Ga niet alleen na wat de consequenties van de
uitkomsten zijn, maar ook of daar binnen afzienbare tijd iets aan gedaan kan worden. Als
dit niet mogelijk blijkt, is het niet verstandig het onderzoek uit te voeren.
Nadat deze punten duidelijk zijn, moet er gekeken worden welk deel van het probleem meegenomen
gaat worden in het onderzoek. Het is beter een kwalitatief goed onderzoek te doen naar een kleiner
probleem dan een slecht onderzoek over een groot probleem.
Bij veel onderzoeken is het verstandig een vooronderzoek te doen. De uitkomsten hiervan kunnen
dan besproken worden en een eventuele probleemstelling kan nog aangepast worden.
1.2 Is er al informatie aanwezig?
1.2.1 Is er bestaande informatie
Voordat je gaat beginnen met het opstellen van je probleemstelling, moet je nagaan of er al zaken
bekend zijn over dit onderwerp. Dit kan door navraag te doen bij collega’s of te zoeken op internet.
Ook internetforums, proefschriften en vaktijdschriften kunnen handige hulpmiddelen zijn om te
voorkomen dat je een onderzoek gaat doen naar een onderwerp dat iemand anders al een keer
gedaan heeft.
© Students Only B.V. – Alle rechten voorbehouden. 3
Bron : Basisboek Kwalitatief Onderzoek – B. Baarda e.a.
,1.2.2 Wat is het nut van de bestaande informatie
Het is slim om aan het begin van het onderzoek te beginnen met een literatuurstudie. Een aantal
vragen is dan van belang:
• Zijn er al anderen geweest die een soortgelijk onderzoek hebben uitgevoerd en wat zijn hun
conclusies hieruit?
• Wat is belangrijk bij de begrippen waar jij je op gaat focussen?
• Hoe hebben andere onderzoekers hun onderzoek opgebouwd?
1.2.3 Hoe ga je op zoek naar informatie
Het zoeken naar informatie:
• Bepaal je onderzoeksbegrippen. Een handig hulpmiddel hierbij is een thesaurus, hierin staat
of jouw zoekterm een officiële zoekterm is, maar ook of er soortgelijke zoektermen zijn.
• bepaal je zoekstrategie, zie hfst. 1; blz. 28; Basisboek Kwalitatief Onderzoek; B. Baarda e.a.
tabel 1.1
• bepaal waar je gaat zoeken, via zoekmachines op internet, wetenschappelijke artikelen of in
boeken en rapporten? Handige zoekmachines zijn google scholar en scirus. Er zijn ook
gespecialiseerde zoekmachines. Google Books is handig om te zoeken naar boeken en je
kunt daar boeken inkijken.
• Check of je volledig bent
1.3 Wat is/ zijn mijn onderzoeksvraag of onderzoeksvragen
Bij kwalitatief onderzoek is het de bedoeling dat je leert van de antwoorden die men geeft, gebruik
daarom zoveel mogelijk open vragen. Het opstellen van een onderzoeksvraag lijkt gemakkelijk,
maar niets is minder waar. Deze vraag moet de kern van je onderzoek bevatten, het is dus belangrijk
hier veel aandacht aan te besteden. Een aantal belangrijke zaken waar je aan moet denken bij het
opstellen van de onderzoeksvraag zijn:
• vermijd vage termen
• de vraagstelling moet concreet zijn
1.4 Wat zijn de eenheden en wat de kenmerken
1.4.1 Wie of wat zijn de onderzoekseenheden
Dit kunnen situaties, bedrijven, groepen, organisaties of mensen zijn. Het komt voor dat deze
onderzoekseenheden verwerkt zijn in de onderzoeksvraag. Het verschil tussen onderzoekseenheden
en waarnemingseenheden is dat je bij waarnemingseenheden vragen stelt en in de gaten houdt,
terwijl het onderzoek over onderzoekseenheden gaat. Er kan ook gebruikgemaakt worden van
informanten.
Respondenten zijn mensen die reageren op een interview dat wordt afgenomen.
Externe validiteit: hoe kun je onderzoeksresultaten herleiden naar de groep mensen die je op het
oog hebt?
Het is noodzakelijk om aan te geven wie je onderzoekseenheden zijn en wie de groep is waar het
onderzoek over gaat.
© Students Only B.V. – Alle rechten voorbehouden. 4
Bron : Basisboek Kwalitatief Onderzoek – B. Baarda e.a.
, 1.4.2 Wat zijn kenmerken of eigenschappen
Kenmerken kun je gedurende de werkzaamheden aanpassen aan het onderzoek. Ook kun je je
strategie of vraag aanpassen.
1.5 Wat is het karakter van de onderzoeksvraag
Er zijn verschillende soorten onderzoek:
• verklarend/ toetsend onderzoek
• beschrijvend onderzoek
• explorerend/ verkennend onderzoek
1.6 Welke ethische problemen kunnen zich voordoen
1.6.1 Wat zijn ethische problemen
Je moet jezelf continu afvragen of je wel achter de uitkomsten van het onderzoek wil en kunt blijven
staan.
1.6.2 Welke partijen hebben belang bij een onderzoek
Bij een onderzoek zijn meerdere partijen betrokken:
• de opdrachtgever
• de respondenten
• de onderzoeker
1.6.3 Wanneer is onderzoek ethisch verantwoord
Het onderzoek moet voldoen aan een aantal ethische eisen:
• anonimiteit
• vrijwillige medewerking
• afwezigheid van nadelige effecten
• juiste voorlichting
Ethische eisen met betrekking tot de onderzoeker
Belangrijk is dat de onderzoeker altijd eerlijk en op wetenschappelijke manier het onderzoek
uitvoert.
Plagiaat = het overnemen van ideeën of teksten van anderen zonder de bron erbij te vermelden.
Een onderzoeker mag geen gegevens aan anderen geven zonder dat hier toestemming voor is
gegeven. De onderzoeker moet ook onafhankelijk van degene die de opdracht heeft gegeven,
werken.
© Students Only B.V. – Alle rechten voorbehouden. 5
Bron : Basisboek Kwalitatief Onderzoek – B. Baarda e.a.
