Theoretische Criminologie – Samenvatting
Literatuur en Hoorcolleges
Week 1 deel 1 – introductie
Literatuur – Essential criminology (boek)
Hoofdstuk 1 – What is Criminology? The study of Crime, Criminals and Victims in a Global Context
❖ In Amerika zorgde de aanslag op de Twin Towers (9/11) ervoor dat het algemene beeld over
oorlogsvoering, criminaliteit en hoe de samenleving reageert op (criminele) schade
veranderde → meer aandacht voor terrorisme
❖ Er zijn 6 fundamentele ontwikkelingen die laten zien hoe de wereld is veranderd:
• Globalisatie → proces waarbij mensen globale (i.p.v. regionale/lokale)
referentiepunten gebruiken om naar problemen te kijken
▪ Referentiepunten omvatten materiële, politieke, sociale en culturele zorgen
over de planeet → bijvoorbeeld de opwarming van de Aarde
▪ Globalisatie draait om alle processen die ervoor zorgen dat er één globale
samenleving is
• Communcatierevolutie → ontstaan van het Internet; iedereen is constant met
elkaar verbonden → hierdoor is ook een nieuwe vorm van criminaliteit ontstaan
(cybercrime)
▪ De postindustriële samenleving is gericht op informatie, communicatie en
service → mensen moeten beter opgeleid zijn voor de nieuwe beroepen →
meer werkloosheid (door mensen die niet hoog genoeg zijn opgeleid)
• Individualisatie en privatisering → de samenleving wordt steeds onpersoonlijker en
individualistischer → meer isolatie en minder socialisatie
• Globale verspreiding van ziektes → doordat de hele wereld verbonden is, vormen
besmettelijke ziektes een groter risico voor de globale samenleving
▪ Terroristen kunnen ziekten gebruiken om de wereld te bedreigen
• Veranderende kijk op conflicten en nationale veiligheid → terrorisme is de laatste
decennia een grotere dreiging geworden en wordt op globaal niveau als een groot
gevaar gezien
▪ Cybercrime is door de toename van het gebruik van computers en de
opkomst van het internet ook een groot probleem geworden
• Internationalisatie van terrorisme → terrorisme wordt in verschillende landen
gebruikt om schade aan te richten
❖ Persoonlijke winst (kapitalisme) heeft een grote invloed (gehad) op het sociale leven in
Amerika → er is sprake van sociale en economische ongelijkheid, wat een rol speelt in het
ontstaan van violent crime (geweldsdelicten)
❖ Criminologie (bedacht door Raffaele Garofalo, 1885) kan gedefinieerd worden als de
systematische studie van de aard, omvang, en oorzaken van strafbaar gedrag en de controle
daarover → het is een toegepaste sociale wetenschap die het doel heeft informatie over
criminaliteit te verzamelen op basis van empirisch onderzoek
, ❖ De hoofdcomponenten van criminologie zijn:
• De definitie en aard van criminaliteit (‘’as harm-causing behaviour’’)
• De verschillende soorten criminele activiteit → individueel en collectief
• Profielen van typische daders en slachtoffers → bijvoorbeeld
witteboordencriminelen
• Statistische analyses van de omvang, patronen en kosten van criminaliteit (en een
schatting van de omvang van het dark figure)
• Analyses van de oorzaken van criminaliteit
❖ Criminologisch onderzoek maakt gebruik van de wetenschappelijke methode → hypotheses
worden empirisch getest en onderzocht met behulp van kwantitatieve of kwalitatieve
methodes
❖ Criminologie wordt beïnvloed door verschillende disciplines (zoals sociologie, psychologie,
economie, biologie, filosofie, etc.) en kan daardoor als multidisciplinair worden gezien →
criminaliteit door verschillende ‘’lenzen’’ bekijken
❖ Comparative criminology (vergelijkende criminologie → de systematische studie van
criminaliteit, rechten, en de sociale controle van twee of meer culturen
❖ Victimologie → de studie van de fysieke, emotionele en financiële schade die mensen
oplopen als gevolg van criminaliteit → gericht op slachtofferschap
• Het sociale contract (vrijheid inleveren voor veiligheid) heeft ervoor gezorgd dat er
minder aandacht is voor slachtoffers, aangezien bepaalde instanties
verantwoordelijk zijn voor het berechten van criminelen
Hoofdstuk 2 – What is Crime? Defining the Problem
❖ Het is moeilijk een goede definitie van ‘’criminaliteit’’ te vinden → als het niet breed genoeg
is, worden sommige schadelijke gedragingen gemist, maar als het te breed is worden alle
vormen van deviantie (inclusief niet schadelijke) als criminaliteit gezien
❖ Wat als criminaliteit wordt gezien, hangt van de context af → tijd, plaats, situatie, sociale
setting etc. hebben invloed
❖ De wettelijke definitie van criminaliteit is ‘’acts prohibited, prosecuted, and punished by
criminal law’’ → strafrecht bepaalt wat criminaliteit is
• Een probleem met deze definitie is dat sommige criminologen hem niet breed
genoeg vinden → Sutherland vond dat de definitie alle daden die ‘’sociaal
schadelijk’’ zijn moest omvatten
• Een ander probleem is dat de wettelijke definitie de geschiedenis en de culturele
context van het recht negeert → wat (il)legaal is, verandert over de tijd heen en
verschilt soms per plaats
❖ De mensen met macht bedenken de wettelijke definitie van ‘’criminaliteit’’ → hierdoor
kunnen bepaalde vormen van criminaliteit, zoals wittenboordencriminaliteit, makkelijker
onopgemerkt blijven
❖ Consensus approach (consensus benadering) → definities van criminaliteit die de ideeën
van de gehele samenleving weergeven → het idee is dat iedereen in de samenleving
dezelfde ideeën heeft over wat criminaliteit is (bijvoorbeeld moord) → universele waarden
• Durkheim geloofde dat de samenleving voor de industrialisatie beter geïntegreerd
was en dat mensen religieuze ideeën, tradities en wereldbeelden deelden
• De vraag is of iedereen dezelfde moraliteit deelt → wiens moraliteit wordt gebruikt
om de ‘’algemene moraliteit’’ te bepalen? (Die van de meerderheid?)
• De sociale en historische context beïnvloeden wat als (on)acceptabel gezien wordt
, ❖ Conflict approach (conflictbenadering) → definities van criminaliteit die gebaseerd zijn op
het idee dat de samenleving uit verschillende groepen bestaat die met elkaar in competitie
zijn → vooral aandacht voor (economische) macht
• De mensen met macht bepalen wat als criminaliteit gezien wordt, zodat ze hun
macht kunnen houden
• Sellin spreekt over primair conflict (wanneer een persoon uit een bepaalde cultuur
deel uit gaat maken van een andere cultuur, maar nog steeds gedragingen verricht
die alleen door de oorspronkelijke cultuur als acceptabel worden gezien) en
secondair conflict (wanneer meerdere groepen in hetzelfde gebied wonen, maar
verschillende normen en waarden hebben)
• In Marxistische theorieën richt de definitie van criminaliteit zich op conflicten die
ontstaan in kapitalistische samenlevingen → sociale/economische ongelijkheid
▪ Al het gedrag dat schade veroorzaakt is criminaliteit
❖ Hagan definieert criminaliteit als een vorm van deviantie die bestaat uit variatie van een
sociale norm die strafrechtelijk verboden is → pyramid of crime
• Consensus is de eerste dimensie → de mate waarin mensen een bepaalde
gedraging/handeling als goed of fout zien
• Ernst van de sociale reactie is de tweede dimensie → hoe streng en op wat voor
manier bepaalde gedragingen gestraft worden
• Schade van criminaliteit is de derde dimensie → hoeveel schade een criminele
handeling veroorzaakt en of er slachtoffers zijn die schade ondervinden
❖ Hagan’s piramide wordt als incompleet gezien omdat er niet gekeken wordt naar het
publieke bewustzijn van criminaliteit (niet alle slachtoffers zijn zich ervan bewust dat ze
slachtoffers zijn), naar de aantallen slachtoffers, en naar de kans dat een crimineel een even
ernstige sociale reactie ontvangt als verwacht wordt
❖ De Crime Prism maakt onderscheid tussen crimes of the powerful en crimes of the
powerless → het is een uitbreiding van Hagan’s piramide die ook kijkt naar de eerder-
benoemde punten die volgens critici missen in Hagan’s piramide
❖ Mala prohibita criminaliteit → gedragingen die als crimineel worden gezien omdat in de
wet is vastgelegd dat ze niet zijn toegestaan → deze gedragingen verschillen per
samenleving
❖ Er zijn verschillende dimensies die gerelateerd zijn aan hoeveel macht een persoon heeft →
sociale klasse, gender en sekse, etniciteit, etc.
• Mensen met minder macht (bijvoorbeeld de onderklasse) worden sneller
gearresteerd en veroordeeld dan mensen met meer macht (bijvoorbeeld de
bovenklasse)
• Crimes of the powerful hebben vooral betrekking tot witteboordencriminaliteit →
daders veroorzaken veel schade, maar worden minder snel gearresteerd
Hoofdstuk 3 – Classical, Neoclassical, and Rational-Choice Theories (alleen blz. 39 t/m 48)
❖ In Pre-klassieke tijden werden mensen met een bepaalde sociale status geboren die hun
hele leven bepaalde → er was maar beperkte sociale mobiliteit → de middenklasse kreeg
wel steeds meer macht, ten koste van de onderklasse (boeren, werkers, armen, etc.)
• Het rechtssysteem beschermde de mensen met macht en was onrechtvaardig en
onvoorspelbaar
, ❖ Om onvoorspelbaarheid tegen te gaan en zichzelf te beschermen tegen de macht van de
bovenklasse, wilde de middenklasse in de Klassieke tijd meer gelijkheid (de onderklasse
werd nog steeds als minderwaardig gezien) → logica en rationaliteit waren belangrijk
• Cesare Beccaria claimde dat alle mensen vrij, gelijk en rationeel worden geboren →
de overheid moest niet van de rijken zijn, maar moest gecreëerd worden door een
sociaal contract waarbij individuen een deel van hun vrijheid inleverden voor
veiligheid → deze macht moest de overheid (die het volk vertegenwoordigde)
gebruiken om mensen te beschermen → ‘’innocent until proven guilty’’
▪ Volgens Beccaria bestond criminaliteit niet alleen uit misdrijven tegen
machtigen, maar uit misdrijven tegen alle mensen en dus tegen de
samenleving
▪ Beccaria geloofde dat de straf proportioneel moest zijn met de schade van
criminaliteit en dat specifieke preventie belangrijker was dan generale
preventie → er moest snel, proportioneel en met zekerheid gestraft worden
• Jeremy Bentham keek naar hoe mensen op zoek waren naar plezier (zoals geld en
seks) en hoe ze pijn (straf) wilden vermijden → straffen moesten ernstig genoeg zijn
om ervoor te zorgen dat het mogelijke profijt van criminaliteit het niet waard was
voor criminelen
▪ In tegenstelling tot Beccaria, geloofde Bentham dat het soms nodig was om
recidivisten strenger te straffen zodat ze niet weer zouden recidiveren →
voor Bentham was preventie belangrijker dat proportionaliteit
Hoorcollege – introductie
❖ Criminologie → multidisciplinaire objectwetenschap
• Multidisciplinair = gebaseerd op verschillende disciplines
• Object = criminaliteit
❖ Criminologie als wetenschap van regelovertreding → aard, omvang en oorzaken van, en
reacties op criminaliteit
❖ Waarom theoretische criminologie? → zonder theorie geen wetenschap
• Kennisopbouw via theoretische noties en concepten en via falsificatie (en -
tijdelijke- verificatie) via empirie
❖ Criminologie ontwikkelt zich onder invloed van wetenschapsinterne factoren (binnen de
wetenschap zelf, zoals een vernieuwing van onderzoeksmethoden) en wetenschapsexterne
factoren (bijvoorbeeld veranderende politieke omstandigheden en grote gebeurtenissen)
❖ Paradigma → algemene wijze van kijken naar de wereld dat impliceert wat je kan zien, doen
en theoretiseren
• Klassiek paradigma → pre-criminologisch en klassieke ideeën → de mens is
rationeel, maakt een kosten- en batenafweging
• Positivistische paradigma → gefocust op de oorzaken van criminaliteit
• Interpretatieve paradigma → gaat niet om de waarheid vinden (objectiviteit), maar
om interpretatie van mensen → je verplaatsen in je onderzoekssubjecten (alles,
inclusief de samenleving, is een sociaal construct)
• Kritische paradigma → actiewetenschap en het idee dat de wetenschap subjectief
moet zijn → we moeten de wereld beter maken
❖ Theoretische benadering / perspectief → fundamenteel beeld van de samenleving en een
richtsnoer voor theorie en onderzoek
