HC Inleiding belastingrecht.
HC 1.
Wat is voor belastingheffing vereist?
Wat is er nodig om belastingen te kunnen heffen?
Belastingen
Nationaal, internationaal en lokaal.
Van multinationals, tot mkb, tot particulieren.
Belastingen hebben een grote impact op de maatschappij.
Sterke jaarlijkse (!) politieke sturing (Belastingplan).
Belastingontwijking in internationaal verband staat de laatste jaren op de internationale
politieke agenda.
Wat is het verschil tussen belastingontduiking en belastingontwijking?
- Ontduiking is illegaal, ontwijking overtreed je de wet niet maar je gaat eromheen (niet
ethisch).
Belastingen
Wij betalen ALLEMAAL, voortdurend, elke dag, belastingen.
Welke belastingen kennen we zoal?
- Motorrijtuigenbelasting (wegenbelasting).
- BPM -> aankoopbelasting. Wordt bepaald door de CO2 uitstoot.
- Instrumentele belastingheffing (met een bepaald doel een bepaalde belasting
of maatstaf hanteren, proberen gedrag te sturen) -> met de maatstaf probeert
de overheid te zorgen dat je een auto koopt die zuiniger is.
- Omzetbelasting -> wordt afgedragen door de ondernemer, maar zit ingebakken in de
prijs die de consument betaald.
- 0%, 9%, 21%.
- Op Europees niveau geharmoniseerd, maar de tarieven niet. Bijv.
Scandinavië kent 25%. Handig zodat het land zelf op de economie kan
inspelen.
- Bankenbelasting.
- Inkomstenbelasting.
- Loonbelasting, kun je ook verrekenen met inkomstenbelasting.
- Erf- en schenkbelasting.
- Invoerrechten + accijns.
- Overdrachtsbelasting.
- Kansspelbelasting.
- Dividendbelasting.
Belastingen zijn van levensbelang voor een civil society en een zekere vorm van
beschaving. Hoogte van belastingen heeft veel te maken met het politieke denken over de
omvang van de staat.
Belastingen en de civil society
Th. Hobbes (1588-1679).
- Contractualisme (17e/18e eeuw).
- Natuurtoestand.
- Maatschappelijk verdrag.
- ‘Leviathan’.
,Rol van belastingen -> belangrijk, lijden tot het geluk van de NL want het belastinggeld wordt
door de overheid ingezet ons het leven beter te maken.
Belastingen en de civil society vandaag de dag
De Amerikaanse president Trump heeft het tarief van de Amerikaanse
vennootschapsbelasting verlaagd van 35 tot 20%.
Maar hoe wil hij de grondige vernieuwing van de Amerikaanse infrastructuur (inclusief de
Mexicaanse muur) financieren? Door geld te lenen op kapitaalmarkt?
Actualiteit: ’Deal van de eeuw’, een mondiale minimum vennootschapsbelasting
130 landen steunen het plan van de G7 voor een minimumbelastingtarief van 15 procent
voor bedrijven. Dat meldt de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling
(OESO), die samen met 139 landen probeert om tot belastingafspraken te komen. Negen
landen steunden het voorstel dus niet. Het minimumtarief zou moeten leiden tot meer dan
125 miljard euro aan extra belastinginkomsten volgens de OESO, maar dat bedrag is
afhankelijk van de uitwerking. Die wil de OESO in oktober af hebben, samen met een plan
voor toepassing van de nieuwe regels in 2023.
Mondiaal minimum vennootschapsbelastingtarief
Onderdeel van de overeenkomst is dat grote multinationals in alle landen waar ze actief zijn
belasting betalen, dus niet alleen in het land waar hun hoofdkantoor staat.
Volgens de OESO actualiseert het akkoord het oude internationale belastingsysteem, dat
niet meer past bij een geglobaliseerde en gedigitaliseerde economie. Landen die meer dan
90 procent van de wereldeconomie vertegenwoordigen, waaronder China, de VS, India en
het leeuwendeel van de EU, stemden in met het voorstel.
Rulings en staatssteun
Rulings -> afspraken die een belastingdienst in een land maakt met een individuele
onderneming.
- Er zijn al beslissingen genomen inzake onder meer Starbucks (Nederland), Fiat
(Luxemburg), Amazon (Luxemburg). Apple (Ierland).
- Er zouden nog circa 1000 zaken bij de Commissie liggen op het gebied van rulings.
- Er loopt een onderzoek naar IKEA (Nederland) Gaat om afspraken die een
belastingdienst van de betrokken lidstaat heeft gemaakt met in individuele
onderneming.
Commissie heeft de nodige zaken verloren. O.a. ook de Nederlandse Starbucks-zaak.
Wezenskenmerk belasting
Overheid kan op verschillende manieren als overheid optreden, maar ook als private partij
(bijvoorbeeld verhuur onr. zaak).
- Belastingen: geen aanwijsbare tegenprestatie. Kunt geen bezwaar maken op de
manier waarop de overheid de belastingen gebruikt.
- Voorbeeld: inkomstenbelasting, omzetbelasting.
- Retributies / leges: wel een aanwijsbare tegenprestatie.
- Voorbeeld: leges paspoort, marktgelden, grafrechten.
- Bestemmingsbelastingen: opbrengst bestemd voor overheidsuitgaven die verband
houden met deze belasting.
- Voorbeeld: rioolheffingen, afvalstoffenheffing, Duitse ‘Kirchensteuer’
,Merk op: alle belastingen worden geheven op grond van art. 104 GW: belastingen worden
geheven op grond van de wet.
Functies belastingheffing
1. Budgettaire functie (naast aardgasbaten en staatsbedrijven).
2. Instrumentele functie (beïnvloeding gedrag). Maar is dit wel effectief en hoe meet je
de effectiviteit? Zoals daar zijn:
a. Hypotheekrenteaftrek -> eigenlijk subsidie, kun je zo zien.
b. Groene beleggingen.
c. Giftenaftrek.
d. Faciliteiten voor ondernemers.
e. Milieubelastingen (EB, ASB, BOL, KB).
f. Accijnzen op sigaretten.
3. Waarborgfunctie = gelijke behandeling burgers. Moet in een wet zijn vastgelegd.
4. Nivellerende functie = verkleinen inkomensverschillen.
Belangrijkste rechtvaardigingsgronden van het Nederlands belastingstelsel
Ontleend aan Van Langen (Grondbeginselen van ons belastingstelsel, 1950)
1. Draagkrachtbeginsel = de verschuldigde belasting hangt af van het inkomen en
vermogen van de belastingplichtige. Ofwel, hoeveel kun je bijdragen?
a. Voorbeeld: inkomstenbelasting, vennootschapsbelasting.
b. Adam Smith (1723-1790): ‘ability to pay’.
c. Hoe moet je draagkracht meten? Wat is draagkracht? Lastig te zeggen.
2. Gelijkheidsbeginsel = zij die in gelijke omstandigheden verkeren, zijn een gelijke
belasting verschuldigd.
3. Profijtbeginsel = het betalen van belasting omdat je profijt hebt van de activiteiten van
de overheid. Voorbeeld: wegenbelasting.
Soorten belastingen
Welke belastingen staan niet in het boek?
BPM (aparte consumptiebelasting op auto’s).
Vliegtax (inmiddels afgeschaft, maar wordt mogelijk weer ingevoerd).
Verpakkingenbelasting (inmiddels afgeschaft).
Milieubelastingen (afval, water, energie, kolen).
Decentrale / lokale heffingen.
Verhuurdersheffing.
Geschiedenis belastingen
Zie hfst. 1 boek.
Middeleeuwen: nadruk op lokale en willekeurige belastingen op primaire levensbehoeften.
‘Bedes’ ten tijde van oorlog.
‘Nationale belastingen’ sinds de Tachtigjarige Oorlog (Alva, 10e penning).
Eind 19e eeuw eerste inkomstenbelasting: belasting naar inkomen, winst of vermogen.
Lokale belastingen
De bekendste lokale heffingen: toeristenbelasting, hondenbelasting, OZB, parkeerbelasting
en rioolheffingen.
, Nederland kent gemeentelijke heffingen en belastingen door waterschappen. Geen
provinciale heffingen. De belangrijkste drie elementen:
● Opbrengstlimiet.
● Verbod op belastingen naar inkomen, winst of vermogen.
● Gesloten stelsel.
De inkomstenbelasting als draagkrachtheffing
Hoe meet je persoonlijke draagkracht? Wat zijn draagkrachtbepalende factoren?
Wet IB 2001: inkomensboxen. Per box een verschillend tarief:
● Box 1 bestaat uit een combinatie van inkomstenbelasting en premies
volksverzekeringen. Toptarief 49,50%.
● Aftrekposten.
● Heffingskortingen, denk aan de algemene heffingskorting en de arbeidskorting.
Waaraan moet een evenwichtig inkomstenbelastingstelsel voldoen? O.a.:
● Voldoende opbrengsten voor de schatkast.
● Zekere mate van belasting naar draagkracht (‘eerlijkheid’).
● Stabiele opbrengsten, robuust.
● Eenvoudig belastingstelsel (‘eenvoud’): beperkte uitvoeringslast en inzichtelijk voor
de burger (transparantie). Maar is dit haalbaar?
○ Eenvoud door middel van een vlaktax?
○ Rechtvaardig? Verg. de Tiende Penning van Alva.
○ Moeten inkomensverschillen via belastingheffing worden verkleind?
Inkomstenbelasting: Boxensysteem
Drie vormen van inkomen, drie boxen met rangorde:
● Schijventarief met oplopende progressie in box 1.
● Inkomen uit aanmerkelijk belang, tarief 26,90% (box 2).
● Inkomen uit werk en woning, tarief 31% (box 3).
N.b. Er bestaan schotten tussen de boxen -> betekent dat je drie belastbare inkomens
berekend. Deze kun je dus niet bij elkaar optellen want ze zijn onderhevig aan hun eigen
belastingtarief.
Er bestaan schotten tussen de boxen
Verliezen van de ene box, zijn niet verrekenbaar met het positieve inkomen uit een andere
box. Uitzonderingen:
- Persoonsgebonden aftrek (PGA) -> bijv. hoge zorgkosten, boven bepaalde drempel
zijn deze aftrekbaar. Eerst box 1, dan 3 en dan 2.
- Alimentatie is er ook zo een. Alloceer je niet aan een box, maar is box
overstijgend.
- Verlies uit aanmerkelijk belang in bijzondere situatie door middel van
belastingverrekening.
Bronnenvolgorde in de Wet IB 2001
Volg het systeem van de wet. Eerst kijken of het voordeel is belast in box 1 (H3), daarna in
box 2 (H4) en daarna box 3 (H5). Dit noemt men ook wel de rangorderegeling.
Een vrijstelling in box 1 werkt door naar andere box.
