Adrenaline -- catecholamine
Cortisol -- corticosteroid
Prednison -- afbouwschema -- waarom afbouwen -- wat gebeurt er als je dat langdurig geeft
Intracellulaire en extracellulaire homeostase
HPA-as feedback
Wat is homeostase
Homeostase is het vermogen van je lichaam om de interne omstandigheden relatief stabiel te
houden, zelfs wanneer de externe omstandigheden kunnen veranderen. Het duidt op een dynamisch
,evenwicht waarin waardes kunnen schommelen maar waarbij ze wel tussen relatief kleine grenzen
blijven. Het behouden van de homeostase is echter ingewikkelder dan het lijkt, en vrijwel elk
orgaansysteem van het lichaam speelt een rol hierbij.
-> Er moet bijvoorbeeld een adequaat niveau van voedingsstoffen zijn in het bloed, en de
hartactiviteit en de bloeddruk moet constant gemonitord worden zodat alle weefsels de juiste en
benodigde hoeveelheid zuurstof en voedingsstoffen krijgen. Daarnaast mogen afvalstoffen zich niet
ophopen en moet de lichaamstemperatuur relatief constant blijven.
Communicatie is van groot belang voor het behouden van de homeostase. Deze communicatie vindt
met name plaats door het zenuw- en endocriene stelsel dat respectievelijk elektrische pulsen of
hormonen in het bloed gebruiken. Ongeacht welke variabele het lichaam onder controle wil houden,
bestaan de homeostatische controlemechanismen uit 3 componenten:
• De receptor: dit is een sensor die het milieu in de gaten houdt en reageert wanneer dit
verandert, dit noemen we stimuli, door dan impulsen te sturen naar het 2e component. De
input van de receptor gaat naar het controlecentrum via afferente pathways.
• Het controlecentrum: dit is het punt waar het set point bepaald wordt, dit is de waarde van
de grenzen waartussen de variabele moet blijven. Daarnaast analyseert het de input die het
krijgt en bepaalt daarop de passende respons. De output gaat dan van het controlecentrum
vaan de effector, langs de efferente pathways.
• De effector: deze geeft de middelen die nodig zijn voor de respons op het controlecentrum
(de output) op de betreffende stimulus. Het resultaat van de respons geeft zijn feedback op
de invloed van de stimulus, door het te remmen of juist te laten gebeuren. Dit noemen we
positieve of negatieve feedback.
Negatieve feedbackmechanismen
De meeste homeostatische controlemechanismen zijn negatieve feedbackmechanismen. Bij deze
systemen verlaagd/stopt de output het originele effect van de stimulus op de receptor. Deze
mechanismen zorgen ervoor dat de variabele verandert in de tegenovergestelde richting.
• Bijvoorbeeld de regulatie van lichaamstemperatuur en de bloedsuiker
Positieve feedbackmechanismen
Bij positieve feedbackmechanismen versterkt de output het originele effect van de stimulus op de
receptor. Het regelt minder vaak voorkomende gebeurtenissen die niet continu aanpassing nodig
hebben. Ze zorgen vaak voor een cascade aan reacties die zichzelf voortzetten. De positieve
feedbackmechanismen kunnen snel uit de hand lopen, hierdoor worden ze niet vaak gebruikt om een
organisme continu in balans te houden.
• Bijvoorbeeld bloedstolling en de contracties van de baarmoeder
Redundancy -- verschillende mechanismen voor dezelfde regulatie
Temp evenwicht ondanks dat het externe milieu iets anders doet
,Effect van stress (acuut en langdurig)
Als mensen een stressprikkel ervaren ontstaat een ‘fight or flight’ reactie. Deze reactie wordt
doorgegeven op 2 manieren, maar het begint beide bij de activatie van de paraventriculaire nucleus
in de hypothalamus.
Snelle stressreactie
Een kortdurende stress activeert de fight or flight van het lichaam. Het sympathische zenuwstelsel
wordt gemobiliseerd. Een effect hiervan is bloedvat contractie, een verhoogde hartslag en bloed
wordt tijdelijk afgesloten van onbelangrijke organen en bereikt meer het hart en de skeletspieren.
Daarnaast stijgen de bloedglucosewaarden en de preganglionaire sympathische zenuwuiteinden in
de bijnier zorgen voor afgifte van de catecholamines, dit is 80% epinefrine en 20% norepinefrine.
Deze binden op G-proteïne coupled receptors en werkt via de cAMP pathway.
• Epinefrine is een stimulator van de metabolische activiteit, bronchodilatatie en een toename
van de bloedflow naar skeletspieren en het hart.
• Norepinefrine heeft een grotere invloed op perifere vasoconstrictie en bloeddruk
Langzame stressreactie
Acute stress beïnvloedt het normale cortisol ritme doordat hogere centra van het centrale
zenuwstelsel de inhibitoire effecten van de toegenomen cortisolwaarden overtreffen en de CRH-
afgifte triggeren. De toename van ACTH in het bloed zorgt voor afgifte van cortisol uit de cortex van
de bijnieren. Stress zorgt voor een toename van de bloedwaardes van glucose, vetzuren en
aminozuren, welke allemaal veroorzaakt worden door cortisol. Cortisol zijn 1e metabolische effect is
het veroorzaken van gluconeogenese die glucose vormt uit vetten en eiwitten.
Onder de invloed van cortisol worden eiwitten omgezet in bouwblokken voor de reparatie of het
maken van enzymen voor metabolische processen. Het versterkt ook het vasoconstrictie effect van
het sympathische zenuwstelsel en zorgen daarmee ook voor een stijging van de bloeddruk waardoor
, alle voedingsstoffen snel naar de cellen kunnen. Het kan door het membraan heen diffunderen en
bindt daar een intracellulaire receptor om vervolgens de gen transcriptie te activeren.
Cortisol
Cortisol waarden in het bloed pieken kort nadat we opstaan in de ochtend (6 a 7 uur). De laagste
waarde hebben we in de avond vlak na we in slaap vallen. Echter, acute stress past het normale
cortisol ritme aan doordat hogere delen van het centrale zenuwstelsel overrulen en de normale
inhibitoire effecten op cortisol afgifte en stimuleren juist de afgifte van cortisol.
-Het resulteert ook in een grote stijging van de bloedconcentratie glucose (gluconeogenese),
vetzuren en aminozuren, welke allemaal getriggerd worden door cortisol. Cortisol verhoogt namelijk
de hoeveelheid enzymen die nodig is om aminozuren om te zetten in glucose in levercellen. Dit is het
resultaat van de activatie van de DNA-transcriptie in de nuclei van de levercellen.
-Cortisol zorgt ook voor mobilisatie van aminozuren uit weefsels buiten de lever, met name de
spieren. Ook zorgt cortisol voor een daling van de eiwit opslag in cellen, komt behalve die in de lever,
door een daling in de synthese ervan en een toegenomen katabolisme. Ook zorgt het voor toename
in de concentratie van vetzuren.
Cortisol, net als andere steroïde hormonen, oefent zijn effect uit door eerst te reageren met een
intracellulaire receptor in targetcellen. Omdat cortisol zo goed oplosbaar is in vet, kan het makkelijk
diffunderen over het celmembraan. Eenmaal in de cel bindt cortisol met een eiwitreceptor in het
cytoplasma en het hormoon-receptorcomplex reageert dan met specifieke regulatoire DNA-
sequenties welke glucocorticoïden response elementen worden genoemd, om de gentranscriptie te
starten of te onderdrukken.
Andere eiwitten in de cel zoals transcriptiefactoren zijn ook nodig zodat het hormoon-
receptorcomplex kan reageren met de glucocorticoïden response elementen. De meeste effecten
van cortisol zijn dus niet direct maar hebben 45-60 minuten nodig voordat de eiwitten
gesynthetiseerd zijn en het kan soms wel uren tot dagen duren voordat de reactie volledig op gang is.
Leukocyten delen minder door cortisol
Cortisol wordt gemaakt uit cholesterol
2 hormonen voor posterieure hypofyse
Anatomie en histologie van HPA
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lwopereis. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €11,49. Je zit daarna nergens aan vast.
