HC Internationaal privaatrecht.
HC 1.
Dit college:
I. Introductie van het internationaal privaatrecht
A. Begrip en functie van het internationaal privaatrecht.
Waarom IPR?
● Recente casus
○ MH17 -> gevolgen OD worden beheerst door de plaats waar het is gebeurd.
○ HEMA -> bij het redden van HEMA heeft New Yorks recht, Engels recht en
NL recht gespeeld.
○ Amazon -> hier ook een internationale dimensie.
● Twee redenen
○ Internationale rechtsverhoudingen -> het recht van NL over
schadevergoeding voor naasten kan anders zijn dan die van Rusland.
■ Zie casus MH17.
○ Rechtsverscheidenheid -> per land verschilt het recht nogal, denk bijv. aan
het familierecht waar vaak ook nog geloof doorheen zit.
■ Voorbeelden.
Indeling IPR
● Rechtsmacht: internationaal bevoegde rechter
○ Brussel I -> geldt alleen bij de vraag of de rechter van een lidstaat bevoegd is.
○ Haags Forumkeuzeverdrag
■ Als partijen kiezen voor de engelse rechter en het verzoek doet aan
de voorwaarden van het verdrag moet de Nl-rechter zich onbevoegd
verklaren.
○ Verdrag van Lugano
■ Voor landen die geen lidstaat van de EU zijn, maar die er wel een
nauwe associatie mee willen.
■ Engeland wil hier nu ook bij, maar EU verzet zich tegen want
Engeland wil juist niet een nauwe associatie daarom hebben ze Brexit
gehad.
○ Art. 1-14 Rv.
● Conflictenrecht (conflictus legum): toepasselijk recht.
○ Rome I, Rome II, boek 10 BW.
● Erkenning en tenuitvoerlegging.
○ Brussel I -> bevat ook regels over tenuitvoerlegging en erkenning van de
vonnissen. Tenzij dat er sprake is van regels en een verdrag, erkent
nederland het vonnis niet.
○ Jurisprudentie HR.
■ Verkapte exequaturprocedure -> (geen echte want de echte bestaat
alleen in de verdragen) houdt in dat als je bijv. in engeland een
veroordelend vonnis hebt gekregen dat niet wordt erkend (valt niet
onder de verdragen), dan moet je in NL een nieuwe procedure starten
(bij wijze van dagvaarding), maar als aan een aantal
basisvoorwaarden is voldaan, dan neemt de NL rechter de inhoud van
de Engelse rechter over. Voorwaarden:
, ● Buitenlandse rechter is bevoegd.
● De basisbeginselen van een goede procesorde moeten zijn
gevolgd.
● Vonnis mag niet in strijd zijn met openbare orde.
● Procedure mag niet in strijd zijn met een NL rechterlijke
beslissing.
B. Bronnen van het Nederlandse IPR
Bronnen
● Verdragen
○ Haags Vertegenwoordingsverdrag, Haags Trustverdrag, Haags
Verkeersongevallenverdrag.
● EU
○ Recht.
○ Rome I, Rome II, Brussel I, Insolventieverordening.
○ Ook: toetsing aan vrijheid van vestiging en andere economische vrijheden.
● Nationaal recht
○ Boek 10 BW.
○ andere bepalingen, bijv. art. 6:247 lid 4 BW (algemene voorwaarden).
C. Het vereiste van internationaliteit
Internationaliteit
● Internationaal privaatrecht.
● Art. 1 lid 1 en art. 3 lid 3 Rome I.
II. Functie en structuur van de verwijzingsregel
A. De meerzijdige conflictregel of verwijzingsregel
Functie (grondslag) van de verwijzing(sregel)
● Vinden van het nauwst verbonden recht -> bijv. koopovk met product in Turkije dan
Turks recht van toepassing (Rome I).
● Savigny: ‘zetel’ (Sitz) van de rechtsverhouding.
● Art. 10:8 lid 1 BW -> het recht dat is aangewezen door een wettelijke regel die
bewust op een veronderstelde wijze verband met dat recht houdt.
● Materieelrechtelijk resultaat niet relevant.
‘Uitzonderingen’
● Beschermingsbeginsel -> sommige wetten zo belangrijk dat we ze ongeacht de
verwijzingsregel toepassen. Sommige regels zien we dus als voorrangsregels.
○ Art. 6 en 8 Rome I -> ongeacht het recht dat eigenlijk van toepassing is, kan
een consument of werknemer zich beroepen op gunstiger recht. Bijv. als ze
meer bescherming bieden dan het recht waar we op uitkomen via de
verwijsregel.
● Begunstigingsbeginsel
○ Alimentatie: conflictenrechtelijke herkansing. Eerst gemeenschappelijk recht
echtgenoten, dan gemeenschappelijke woonplaats en is die er niet dan als
laatst Nl recht toepassen.
, ○ Ook: art. 10:12 BW, art. 11 Rome I (formele geldigheid) -> rechtshandeling is
ook formeel geldig als de rechtshandeling voldoet aan de
geldigheidsvereisten van het land waarin de ovk is gesloten.
Verwijzingsregel: kenmerken
● Indirect -> beantwoord niet de rechtsvraag, maar verwijst deze door naar het
toepasselijke recht.
○ Echter soms: art. 10 lid 2 Rome I.
○ EPR (eenvormig privaatrecht, beantwoord wel direct de rechtsvraag) v. IPR.
● Meerzijdig -> verwijzingsregel geeft zowel aan wanneer NL recht van toepassing is
als wanneer buitenlands recht van toepassing is.
○ Eenzijdig: Art. 6 (oud, bestaat niet meer) Wet AB. Gaf alleen aan wanneer NL
recht van toepassing is.
○ Eenzijdig: scope rules: art. 6:247 lid 4 BW. Van toepassing wanneer de
consument in NL woonachtig is. Alleen genoemd wanneer NL recht van
toepassing is, dus weer eenzijdig.
● Neutraal
○ Echter: openbare orde (art. 10:6 BW), voorrangsregels (art. 10:7 BW)
● Abstract -> materieelrechtelijk resultaat is niet relevant.
○ Echter: begunstiging, openbare orde.
Bijv. Begint met rechtsverhouding, dan kijk je wat je hebt bijv. ovk. Bij ovk heb je de keuze
voor wie bevoegd is, daarom rechtskeuze. Kiest dan het recht en dit goederenrecht ga je
toepassen. Nu heb je gekwalificeerd.
Kunnen kwalificatieproblemen ontstaan.
1. Soms niet duidelijk bij welke verwijzingscategorie we moeten zijn -> primaire
kwalificatie.
2. Secundaire kwalificatie.
Verwijzingsregel: bestanddelen
● Verwijzingscategorie (onderwerp)
○ Zie ook: kwalificatie.
● Aanknopingsfactor (norm)
, ○ Enkelvoudig (bijv. art. 10:127 lid 1 BW: wet van ligging).
○ Alternatief (bijv. art. 11 Rome I: vorm).
○ Subsidiair (bijv. alimentatie).
○ Cummulatief (bijv. art. 16 Insolventieverordening: pauliana).
○ Distributief (bijv. art. 10:128 BW: retentierecht) -> bestaan en inhoud
retentierecht wordt beheerst door de inhoud van de rechtsverhouding.
● Verwijzing/aanknoping (rechtsgevolg)
○ ‘Gekanaliseerde’ verwijzing -> verwijzingsregel regelt alleen welk privaatrecht
van toepassing is, niet het publiekrecht.
■ zie ook: kwalificatie.
○ Geen herverwijzing (‘renvoi’)
■ Art. 10:5 BW, art. 20 Rome I; art. 5 lid 1 Haags
Vertegenwoordigingsverdrag (‘interne recht’).
■ Terugverwijzing + doorverwijzing.
● Wijst ons recht duits recht aan dan kan het niet zijn dat het
duits recht weer het frans recht aanwijst, ofwel doorverwijzing.
■ Uitzondering: art. 10:31 lid 3 BW; art. 34 Erfrechtverordening.
III. Kwalificatie
Het kwalificatieprobleem
● Volgens het materiële recht van de lex fori behoort een kwestie tot het in een
verwijzingsregel gehanteerde systeembegrip x, terwijl in een of meer van de voor
toepassing in aanmerking komende rechtsstelsels deze rechtsvraag tot
systeembegrip y behoort.
● Wel systeembegrip is bepalend?
○ Lex fori = brengen rechtsverhouding onder bij die verwijzingscategorie die
overeenkomt met de systematiek van ons eigen recht.
■ NL kent verruimde versie hiervan. Kan zijn dat NL kwalificatie op iets
anders uitkomt dan IPR kwalificatie.
○ Lex causae = recht toepasselijk op een rechtshandeling.
○ Autonoom = in het IPR kwalificeren we niet o.g.v. het begrippenapparaat van
de rechter maar kwalificeren we autonoom. Moet recht doen aan het
internationale karakter van een rechtsverhouding.
● (Primaire) kwalificatie = de rechtsverhouding (of een onderdeel daarvan) wordt
gekwalificeerd, doordat men concludeert dat de rechtsvragen waartoe deze
rechtsverhouding aanleiding geeft door een in een bepaalde verwijzingsregel
gehanteerd systeembegrip worden bestreken.
○ Rechtsverhouding kwalificeren tot verwijzingscategorie.
Secundaire kwalificatie
● Bij secundaire kwalificatie is de kwalificatievraag: heeft een materieelrechtelijke regel
van de lex causae de eigenschappen van de materieelrechtelijke regels waarnaar de
verwijzingsregel beoogt te verwijzen?
○ Van aanknopingsfactor naar toepasselijk recht.
● Primaire kwalificatie: in abstracto - door middel van rechtsvragen - wordt vastgesteld
welk type voorschriften door de verwijzingsregel worden bestreken.
