Zakenrecht (met inbegrip van zakelijke zekerheden)/Goederenrecht
Goederenrecht die keure editie 2021 van A. Wylleman en J. Baeck
Inhoudsopgave
WAT IS ZAKENRECHT OF GOEDERENRECHT?.............................................................3
SITUERING.................................................................................................................................... 3
OMSCHRIJVING............................................................................................................................... 3
WAT BEHOORT NIET TOT HET GOEDERENRECHT?..................................................................................3
Extrapatrimoniale rechten..................................................................................................... 3
Verbintenissen en vorderingsrechten....................................................................................4
Intellectuele rechten.............................................................................................................. 4
WAAR VINDEN WE HET GOEDERENRECHT?........................................................................................... 4
Instrumentalisering van het goederenrecht...........................................................................4
Modernisering van het goederenrecht...................................................................................4
Flexibilisering van het goederenrecht....................................................................................4
INDELING DER GOEDEREN........................................................................................4
TERMINOLOGIE.............................................................................................................................. 5
GOEDEREN IN EN BUITEN DE HANDEL................................................................................................. 5
LICHAMELIJKE VOORWERPEN VERSUS ONLICHAMELIJKE VOORWERPEN.........................................................5
VRUCHTEN EN OPBRENGSTEN........................................................................................................... 5
GOEDEREN OF GEEN GOEDEREN........................................................................................................ 5
GOEDEREN DIE AAN (N)IEMAND TOEBEHOREN......................................................................................6
ONDERSCHEID PUBLIEKE EN PRIVATE GOEDEREN...................................................................................7
Belang onderscheid publieke en private goederen................................................................7
VERBRUIKBARE GOEDEREN VERSUS NIET-VERBRUIKBARE GOEDEREN..........................................................8
Belang van het onderscheid.................................................................................................. 8
SOORTGOEDEREN (GENERA) EN BEPAALDE GOEDEREN (SPECIES).............................................................8
Belang van het onderscheid.................................................................................................. 8
VERVANGBARE VERSUS NIET-VERVANGBARE ROERENDE GOEDEREN...........................................................8
Belang van het onderscheid.................................................................................................. 8
DEELBARE GOEDEREN VERSUS ONDEELBARE GOEDEREN.........................................................................9
TEGENWOORDIGE GOEDEREN VERSUS TOEKOMSTIGE GOEDEREN..............................................................9
ROERENDE EN ONROERENDE GOEDEREN............................................................................................. 9
Repertoriëring....................................................................................................................... 9
Hoofdcategorie: roerend versus onroerend.........................................................................11
ZAKELIJKE RECHTEN.............................................................................................. 16
BEGRIP...................................................................................................................................... 16
Zakelijke rechten obligatoire rechten.................................................................................16
Gesloten systeem................................................................................................................ 16
Volgrecht Voorrang.............................................................................................................. 17
Absolute werking van zakelijke rechten...............................................................................18
EIGENDOM.................................................................................................................................. 18
Algemeen............................................................................................................................ 18
Omvang eigendomsrecht.................................................................................................... 19
Schending of niet?............................................................................................................... 20
Feitelijk gedogen als go between........................................................................................20
Omvang eigendomsrecht.................................................................................................... 21
Afbakening onroerende eigendom.......................................................................................23
Verticale afbakening van onroerende eigendom.................................................................24
Horizontale afbakening van onroerende eigendom.............................................................24
VERWERVING VAN ZAKELIJKE RECHTEN..............................................................................................25
Afgeleid en oorspronkelijk................................................................................................... 25
Bezit en verjaring................................................................................................................ 25
Bezit – animus en corpus..................................................................................................... 25
Bezit – animus en corpus of detentie...................................................................................26
, Bezit - deugdelijk................................................................................................................. 26
Bezit van roerende goederen.............................................................................................. 27
Bezit van onroerende goederen.......................................................................................... 29
Remedies............................................................................................................................. 30
VRUCHTGEBRUIK.......................................................................................................................... 31
Omschrijving en kenmerken................................................................................................ 31
Kenmerken.......................................................................................................................... 32
Duur.................................................................................................................................... 32
Aanwas gezamenlijk of gemeenschappelijk vruchtgebruik..................................................32
Waardering.......................................................................................................................... 33
Voorwerp............................................................................................................................. 34
Vestiging............................................................................................................................. 34
Afbakening.......................................................................................................................... 35
Geld..................................................................................................................................... 37
Rechten en plichten............................................................................................................. 37
Einde of tenietgaan............................................................................................................. 38
Einde van het vruchtgebruik................................................................................................ 38
Einde van het vruchtgebruik – uitzonderingen....................................................................38
RECHT VAN ERFPACHT EN RECHT VAN OPSTAL....................................................................................39
Erfpacht............................................................................................................................... 39
Opstal.................................................................................................................................. 43
Vergelijking erfpacht en opstal............................................................................................ 46
BURENRELATIES........................................................................................................................... 46
Erfdienstbaarheden............................................................................................................. 46
BURENRELATIES........................................................................................................................... 53
MEDE-EIGENDOM......................................................................................................................... 54
ZAKELIJKE ZEKERHEDEN........................................................................................62
HYPOTHEEK................................................................................................................................. 68
Hypothecaire formaliteiten.................................................................................................. 69
Rangregeling - basisregels.................................................................................................. 69
PANDRECHT................................................................................................................................ 70
,Wat is zakenrecht of goederenrecht?
Situering
Zakenrecht/goederenrecht is een onderdeel van het privaatrecht/burgerlijk recht en regelt de
rechtsverhoudingen van particulieren (tegengesteld aan het publiekrecht, waarbij rechtsverhoudingen
tussen de overheid en particulieren worden geregelt). De overheid kan uitzonderlijk wel een
contractspartner zijn en zakelijke rechten vestigen.
Andere privaatrechterlijke domeinen:
- Verbintenissenrecht (zakenrecht is ook een coglomeraat van verbintenissen)
- Contractenrecht
Privaatrecht wordt opgedeeld in:
- Patrimoniale rechten/vermogensrecht
o Zakelijke rechten
o Vorderingsrechten
o Intellectuele rechten
- Extra-patrimoniaalrecht
Goederenrecht is een onderdeel van het vermogensrecht. Andere onderdelen hiervan zijn het
verbintenissenrecht en het erfrecht. Vermogen/patrimonium bestaat uit een actieve (pc, telefoon,
portefeuille) en een passieve (schulden zoals telefooon afbetalen) component.
Bijvoorbeeld: als u alleen 200 euro verschuldigd bent aan uw buur, heeft u nog steeds een
vermogen.
Omschrijving
Goederenrecht gaat over toe-eigening, zo heeft men de maatschappij kunnen ordenen. Het subjectief recht
is hier een onderdeel van (bijvoorbeeld vruchtgebruik). Dit staat tegenover het objectieve recht. De
subjectieve rechten moeten altijd gekaderd worden in een objectieve rechtsverhouding.
Subjectieve zakelijke rechten zijn concrete bevoegdheden en aanspraken t.a.v. andere personen
betreffende zaken wanneer de toepassingsvoorwaarden van de algemene zakenrechtelijke regels vervuld
zijn
Dit staat tegenover subjectieve obligatoire rechten (‘verbintenisrechtelijke’ aanspraak)
Bijvoorbeeld: Verkoop doet verbintenissen ontstaan over en weer, maar doet ook een zakelijk recht
overgaan, nl. het eigendomsrecht. Ten opzichte van de gekochte zaak kan de eigenaar
verregaande bevoegdheden uitoefenen, of verbintenissen afsluiten, finaal wordt de koper eigenaar
van het goed, wat hem bevoegdheden oplevert
Het meest volkomen zakelijk recht is het eigendomsrecht. De mede-eigendom is er een variant van, met
eigen kenmerken. De overige zakelijke rechten, de zakelijke gebruiksrechten bieden een minder
omvangrijke zeggenschap over een goed. Het eigendomsrecht en de zakelijke gebruiksrechten zijn
zakelijke hoofdrechter, ze hebben betrekking tot het goed zelf.
De zakelijke zekerheden zijn bijkomende zakelijke rechten, ze vormen als waaborg van een
schuldvordeiing het accessorium van deze schuldvordering. De schuldeiser die over een zakelijke
zekerheid beschikt, zal bij voorrang, dus bij andere schuldeisers, worden betaald met de opbrengst van het
goed waarop zijn rechtszekerheid staat. Deze accessoire zakelijke rechten hebben derhalve betreking op
de geldwaarde van het goed, via het goed zelf.
Het goederenrecht omvat ook de studie van de indeling van de goederen en van de oorspronkelijke wijzen
van eigendomsverkrijging met ook bijzondere aandacht voor de bezitsleer. Ook het publiciteitssyteem
inzake de vestiging en de overdracht van zakelijke rechten waarbij deze bezitsleer tevens een rol speelt,
komt aan bod.
Wat behoort niet tot het goederenrecht?
Extrapatrimoniale rechten
, Extrapatrimoniale rechten zijn niet voor zakenrechtelijke toe-eigening vatbaar (bijvoorbeeld recht om te
huwen, privacyrecht… kan je niet verkopen). Je kan er geen zakelijke rechten op eisen. Ze zijn niet in geld
waardeembaar in principe & behoren niet tot het vermogen, maar over bepaalde aspecten kan wel een
overeenkomst gemaakt worden (bijvoorbeeld afstand nemen van publiciteitsrechten bij fotos). Dit staat ver
af van het goederenrecht. De schending ervan kan wel leiden tot een schadevergoeding in geld. Op
diverse fronten heeft het dus een andere juridische insteek.
Verbintenissen en vorderingsrechten
Een verbintenis is een rechtsverhouding tussen twee (of meer) personen, die ontstaat krachtens de wet
ingevolge een rechtshandeling of rechtsfeit–op grond waarvan de ene persoon t.o.v. de andere gehouden
is tot het leveren van een prestatie (iets geven, iets doen, iets niet doen)
Zakelijke rechten gaan steeds over een verbintennis om iets te geven, niet om een verbintennis om iets te
doen.
- Iets doen = verbintennissenrecht
- Iets geven/iets niet doen = zakenrecht of goederenrecht.
Intellectuele rechten
Het goederenecht gaat ook niet over intellectuele rechten. Het intellectueel recht heeft een dubbel aspect,
namelijk een moreel aspect (bijvoorbeeld het recht om een boek te drukken) en een vermogensrechterlijk
aspect (zoals economische exploitatie van de creatie). Het bestaat dus uit een patrimoniaal en een
extrapatrimoniaal aspect.
Waar vinden we het goederenrecht?
We vinden goederenrecht in het wetboek. Het oud burgerlijk wetboek is nog belangrijk omdat het nog van
enig belang is (bijvoorbeeld bij vruchtgebruik als je geen keuze maakt voor het nieuwe goederenrecht). Op
het examen zeker naar de datum kijken, soms geldt het oude recht en niet het nieuwe recht.
We vinden het nieuwe goederenrecht in boek 3 van het nieuwe burgerlijk wetboek. Enkele bepalingen
(zoals over de hypothecaire publiciteit treden pas later in werking, dus de oude wet is nog van toepassing).
Het nieuwe goederencht is van toepassing op alles vanaf 1 september 2021 of contracten waarbij
uitdrukkelijk is gekozen voor het nieuwe goederenrecht.
Instrumentalisering van het goederenrecht
Het goederenrecht als middel, niet als doel.
Aanpassing aan de 3D-aard van goederenrecht voor goederenrechtelijke structurering: grond wordt in drie-
dimensionele betekenis omschreven (art. 3.64), werken met volumes (zie opstalrecht)
Maatschappelijke impact in hoofdstuk over burenverhoudingen
Zo groot mogelijke transparantie bij zakelijke rechten
Modernisering van het goederenrecht
Het goederenrecht wordt afgestemd op de actuele maatschappelijke verhoudingen:
Geen gerichtheid op de agrarische maatschappij van 1804 (vandaag ook niet lichamelijke goederen
bijvoorbeeld)
Integratie van onlichamelijke goederen, het begrip “volume”, vruchtgebruik op feitelijke algemeenheden,
intellectuele rechten en financiële instrumenten.
Modern gebruik en rentabilisering van openbaar domein.
Flexibilisering van het goederenrecht
Grondslag: “De partijen kunnen afwijken van de bepalingen van dit Boek, behalve indien het om definities
gaat of indien de wet anders bepaalt.” (art. 3.1) •Eenheid en ondeelbaarheid van vermogen.
Verlenging van de duurtijd van zakelijke gebruiksrechten (soms zelfs eeuwigdurend).
Flexibilisering op het niveau van degene die een zakelijk recht kan vestigen.
Flexibilisering op het niveau van de bevoegdheden van de vruchtgebruiker ⇒ vroeger moesten we afleiden
van rechtspraak en memories van toelichting
Indeling der Goederen
Goederen kunnen slechts het voorwerp uitmaken van zakelijke rechten indien het rechtssubject een
(rechtmatige) heerschappij kan en mag uitoefenen op het goed.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper justienvanstrydonck. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €11,78. Je zit daarna nergens aan vast.
