Het personen- en familierecht. Een benadering in context
Samenvatting hoorcolleges gedoceerd door Elisabeth Alofs, Tim Lucia Paul Wuyts en Elise Goossens en het handboek 'Personen- en familierecht, een benadering in context', Frederik Swennen.
Personen- en familierecht
Handboek: grote tekst kennen, de kleine letters en de context enkel lezen
Wetboek: Kruisverwijzingen zijn toegelaten
Inhoudsopgave
HOOFDSTUK 1: WAT IS PERSONEN- EN FAMILIERECHT............................................................................3
1. Juridische omschrijving...................................................................................................... 3
DEEL 1: PERSONENRECHT........................................................................................4
HOOFDSTUK 2: PERSONEN............................................................................................................... 4
1. Waarover gaat het?........................................................................................................... 4
2. De natuurlijke persoon...................................................................................................... 5
3. De menselijke persoon en zijn persoonlijkheidsrechten.....................................................9
4. De juridische persoon en zijn staat..................................................................................11
5. De identificiatie van de persoon......................................................................................14
6. Registratie en publiciteit.................................................................................................. 19
HOOFDSTUK 3: BELGEN EN VREEMDELINGEN.....................................................................................19
1. Algemeen........................................................................................................................ 19
2. Kenmerken van het Belgische Nationaliteitsrecht...........................................................20
3. Algemene bepalingen van het WBN................................................................................20
4. Ververving van de Belgische nationaliteit........................................................................20
5. Verlies van de Belgische nationaliteit..............................................................................23
HOOFDSTUK 4: ONBEKWAMEN EN ONDER BEWIND GESTELDEN..............................................................26
1. Waarover gaat het........................................................................................................... 26
2. Onbekwaamheid.............................................................................................................. 26
3. Bewind............................................................................................................................. 28
HOOFDSTUK 5: MINDERJARIGEN...................................................................................................... 29
1. Waarover gaat het?......................................................................................................... 29
2. Niet-ontvoogde minderjarigen......................................................................................... 29
3. Ontvoogde minderjarigen + meerderjarigen...................................................................33
4. Meerderjarigen................................................................................................................ 34
HOOFDSTUK 6: BESCHERMDE MEERDERJARIGEN.................................................................................35
1. Waarover gaat het?......................................................................................................... 35
2. Toepassingsgebied.......................................................................................................... 35
3. Buitengerechtelijke bescherming....................................................................................36
3.1. Gastcollege dr. Ariadne Van den Broeck, notarieel medewerker..................................38
4. Rechtelijke bescherming................................................................................................. 45
5. Evaluatie en reflectie....................................................................................................... 53
HOOFDSTUK 7: GEESTESZIEKEN...................................................................................................... 54
1. Geestesziekenwet - Algemeen......................................................................................... 54
2. Exclusief karakter van de Geestesziekenwet...................................................................54
3. Materiële toepassingsvoorwaarden.................................................................................55
4. Maatregelen.................................................................................................................... 56
5. De bekwaamheid van de opgenomen geesteszieke........................................................57
DEEL 2: FAMILIERECHT..........................................................................................57
HOOFDSTUK 8: FAMILIES (ALGEMEEN).............................................................................................. 57
1. Waar gaat het over?........................................................................................................ 57
2. Partners: horizontaal familierecht....................................................................................58
3. Ouders en kinderen: verticaal familierecht......................................................................59
4. Verwanten....................................................................................................................... 59
5. Kruispunten..................................................................................................................... 60
HOOFDSTUK 9: ECHTGENOTEN (PARTNERS).......................................................................................60
1. Waar gaat het over.......................................................................................................... 60
2. Het aangaan van een huwelijk......................................................................................... 61
3. Inhoud............................................................................................................................. 67
,HOOFDSTUK 10: WETTELIJKE SAMENWONING....................................................................................84
1. WAAR GAAT HET OVER?............................................................................................................ 84
2. AANGAAN............................................................................................................................... 84
3. INHOUD.................................................................................................................................. 85
4. ONTBINDING........................................................................................................................... 86
HOOFDSTUK 11: FEITELIJKE SAMENWONING.......................................................................................86
1. WAAR GAAT HET OVER?............................................................................................................ 86
2. AANGAAN............................................................................................................................... 87
3. INHOUD.................................................................................................................................. 87
4. ONTBINDING........................................................................................................................... 87
H12: VERWANTSCHAP.................................................................................................................. 88
1. INKT BLOED EN WATER.............................................................................................................. 88
H13: OPVOEDERS...................................................................................................................... 104
H14: VERWANTEN..................................................................................................................... 119
1. WIE ZIJN VERWANTEN.............................................................................................................. 119
2. INHOUD................................................................................................................................ 122
3. ONDERHOUDSRECHT............................................................................................................... 123
,Hoofdstuk 1: Wat is personen- en familierecht
1. Juridische omschrijving
Personen- en familierecht = tak van het burgerlijke recht die de persoonlijke levensloop van mensen, vanaf
hun geboorte (en ervoor) tot hun overlijden (en erna) volgt. Het personenrecht regelt het statuut van de
personen en hun plaats in de samenleving. Het familierecht regelt de plaats van personen binnen drie
soorten persoonlijke verhoudingen, ook gekend als familiale betrekkingen.
Bronnen
In hoofdzaak is het een federale materie, maar persoonsgebonden aangelegenheden zijn de bevoegdheid
van de gemeenschap (jeugdbescherming, gezinsbeleid…). Sommige aspecten worden ook gevonden op
internationaal en Europees niveau (EVRM, Haags adoptieverdrag, Kinderrechtenverdrag).
Hiernaast is ook de rechtspraak belangrijk en de fundamentele hervormingen van de vorige minister van
het Hof van Justitie.
Inhoud van het personenrecht/familierecht:
Het personenrecht wordt opgedeeld in:
- Algemeen personenrecht: van toepassing op alle personen
- Bijzonder personenrecht: van toepassing op bijzondere categorieën van personen (minderjarigen)
Het personenrecht regelt wie, als juridische persoon, in welke maten mag deelnemen aan het (burgerlijke)
rechtsverkeer.
Het familierecht wordt opgedeeld in:
- Verticaal familierecht: verticale relaties (gezag relaties, afstammingsband)
- Horizontaal familierecht: horizontale relaties tussen partners (samenwoningsrelaties)
- Verwantschap
Algemene tendensen
De 4 kwadranten van de familie
Dit zijn een aantal functies die centraal staan in het personen en familierecht.
Deze figuur toont dat de 4 kwadranten traditioneel bij elkaar werden genomen.
In de jaren 60 is de seksuele revolutie gekomen, vrouwen werden economisch onafhankelijk van hun man
en seks en voortplanting werden gescheiden door het ontstaan van anticonceptie. Paarvorming en
ouderschap groeien ook uit elkaar. Hierbij is het arrest Marckx van 1979 heel belangrijk, waarbij het
Europees Hof heeft beslist dat kinderen geboren buiten het huwelijk niet minder goed behandeld mogen
worden dan kinderen binnen het huwelijk.
In de jaren 80 en 90 groeien alle kwadranten uit elkaar. Voortplanting en ouderschap groeien uit elkaar
door de evoluties in de medische wereld (draagmoederschap, donorsperma). Kinderen worden niet meer
altijd opgebracht door hun biologische ouders. Seks en paarvorming groeien ook uit elkaar, door de
maatschappelijke aanvaarding van seksuele relaties buiten romantische relaties. Hiernaast wordt er ook
meer nagedacht over het belang van seks binnen een relatie (vriendschappen zijn ook relaties). Het
personen en familierecht is dus in transitie.
Sommige mensen willen paarvorming en ouderschap terug meer bij elkaar brengen, vanuit het idee van
nieuw samengestelde families.
, Andere algemene tendensen:
- Emancipatie: de vrouw komt meer op zichzelf te staan en is onafhankelijk van de man. Hiernaast
wordt bij kwetsbare groepen meer gekeken naar de mate waarin ze zelf iets kunnen doen
(kinderen, mensen met dementie…).
- Individualisering: de invloed van de kerk is grotendeels verdwenen. Er is ook toegenomen
autonomie en contractualisering, er wordt meer gekeken naar de wensen van het individu.
- Opkomst grondrechten: het grondwettelijk recht en de mensenrechten zijn cruciaal bij de
organisatie van het personen en familierecht.
- Verfeitelijking: Er wordt meer gekeken naar de feiten dan naar de abstracte categorie (meer kijken
naar het individu en de feitelijke situatie).
Deel 1: Personenrecht
Hoofdstuk 2: Personen
1. Waarover gaat het?
Wat is een persoon?
Er is geen juridische definitie van wat een persoon is in de wet. Het burgerlijk wetboek geeft wel een aantal
onrechtstreekse aanwijzingen.
- Art 3:38 BW: hier wordt een onderscheid gemaakt tussen personen, voorwerpen en dieren
o Er is een toegenomen aandacht voor dieren in het recht. Vroeger werden dieren in dezelfde
categorie geplaatst als voorwerpen. Er is een voorzichtige de-objectivering van dieren. De
dierenwelzijnswetgeving was hier de eerste stap in.
o Toch worden volgens art. 3:39 alle bepaling met betrekking tot voorwerpen toegepast op
dieren.
o Bij de erkenning van de rechten van dieren loopt het personen en familierecht voorop
(denk aan het ‘omgangsrecht’ en het ‘recht op contact’ bij huisdieren na een scheiding).
- Art. 3:35 BW: hier wordt een onderscheid gemaakt tussen de natuurlijke persoon en de
rechtspersoon.
o De mens is een natuurlijke persoon (in het familie en personenrecht wordt enkel hierover
gesproken)
o Een rechtspersoon is de overheid, ondernemingen… Het zijn onlichamelijke personen die
door mensen zijn gecreëerd. Deze maken een deel uit van het publiekrecht en economisch
recht.
Enkel personen hebben rechtspersoonlijkheid, ze mogen dus meedoen aan de rechtsgemeenschap en
hebben rechten en plichten. Ons recht is dus antropocentristisch, heel ons burgerlijk recht is gericht op de
mens.
Het juridische concept persoon gaat terug tot de instituten, dit zijn leerboeken van de jurist Gaius die ons
oud BW sterk beïnvloed hebben
Antropocentrisch: Het recht is antropocentrisch, de mens is er het middelpunt van. Het is gemaakt door
mensen, voor mensen. In de huidige rechtsopvatting zijn er slechts twee soorten entiteiten die als persoon
kunnen deelnemen aan de rechtsgemeenschap: de mensen (natuurlijke personen) en entiteiten die door
mensen worden gecreëerd (rechtspersonen).
Natuurlijke personen: Natuurlijke personen zijn menselijke personen
Rechtspersoon:
- Ruime betekenis: synoniem van het rechtsbegrip persoon
- Beperkte betekenis: elke andere entiteit dan de menselijke persoon van wie het recht een
deelnemer aan de rechtsgemeenschap maakt. In ons recht wordt rechtspersoonlijkheid toegekend
aan ettelijke niet-lichamelijke publiek- en privaatrechtelijke entiteiten (overheid, beroepsordes,
vennootschappen…)
Personen, dieren & voorwerpen
Alle entiteiten in het recht behoren tot één van drie juridische categorieën, nl. personen, dieren of
voorwerpen. Entiteiten kunnen nooit buiten deze opdeling vallen of tot meerdere categorieën toebehoren.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper justienvanstrydonck. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €12,98. Je zit daarna nergens aan vast.
