100% tevredenheidsgarantie Direct beschikbaar na betaling Zowel online als in PDF Je zit nergens aan vast
logo-home
Samenvatting Biologie – Biologie voor jou – 4 VWO – H4 Evolutie €2,99   In winkelwagen

Samenvatting

Samenvatting Biologie – Biologie voor jou – 4 VWO – H4 Evolutie

 7 keer bekeken  1 keer verkocht

Samenvatting: Biologie – Biologie voor jou – 4 VWO – H4 Evolutie

Voorbeeld 3 van de 19  pagina's

  • 27 december 2021
  • 19
  • 2020/2021
  • Samenvatting
Alle documenten voor dit vak (5514)
avatar-seller
SmitJoël
Joël Smit | 4V.biol1


Biologie – Hoofdstuk 4 Evolutie
BS 4.1 Ontwikkeling van het leven
Aan begin van aarde was geen leven mogelijk → Eerste eencellige levensvorm ontstaan en
sindsdien ontwikkeld tot enorme diversiteit

Geschiedenis van het leven op aarde
Aarde bestaat ong. 4,6 miljard jaar:
• 3,8 miljard jaar geleden → Precambrium → Eerste eencellige vormen van leven
• 670 miljoen jaar geleden → Eerste meercelligen → Atmosfeer bevatte ong. 7%
zuurstof
• 542 miljoen jaar geleden → Gepantserde
dieren (bv. weekdieren), geleedpotigen
(bv. trilobieten), stekelhuidigen (bv.
zeesterren) en vissen → Vanaf toen
fossielen
• Tot in Siluur was al het leven in zee
• 400 miljoen jaar geleden → Eerste landplanten → Vrij snel daarna ook landdieren,
vooral geleedpotigen
• 350 miljoen jaar geleden
▪ Amfibieën (gewervelden) → Waarschijnlijk ontwikkeld uit kwastvinnige vissen
▪ Planten met vaatbundels = Transportvaten → Vaatbundels verbeterden
transport van stoffen in planten, waardoor grotere planten konden ontstaan
• Carboon
▪ Wouden met grote boomachtige varens en paardenstaarten
▪ Reptielen, insecten maakten bloeiperiode door
• 250 miljoen jaar geleden → Zaadplanten
• Mesozoïcum → Reptielen → Eerste echte gewervelde landdieren, waren voor
voortplanting niet meer afhankelijk van water → Om eieren zit schaal, waardoor
deze op land niet snel uitdrogen
• Jura → Grote verscheidenheid aan reptielen
• Tijdens bloeitijd van sauriërs ontstonden eerste zoogdieren en vogels → Konden zich
verder ontwikkelen in Cenozoïcum toen door langdurige klimaatverandering na
meteorietinslag de sauriërs waren verdwenen
• Oudste fossielen met menselijke kenmerken zijn ong. 5 miljoen jaar oud
Dus volgorde: Eencelligen → Meercelligen → Gepantserde dieren → Landplanten →
Amfibieën → Reptielen → Zaadplanten → Mensachtigen




1

, Joël Smit | 4V.biol1




Ontstaan van organische stoffen
Aan ontstaan van leven ging waarschijnlijk chemische evolutie vooraf → Hierbij werden
stoffen gevormd waaruit eerste eencellige kon ontstaan
Tot ong. 3 miljard jaar geleden had atmosfeer geen zuurstof → Oeratmosfeer was
waarschijnlijk mengsel van:
• Stikstofgas • Koolstofdioxide • Methaan
• Waterdamp • Waterstofgas • Waterstofsulfide
• Koolstofmonoxide • Ammoniak
Vergelijkbaar gasmengsel komt voor bij vulkaanuitbarstingen → Door toevoer van energie
(bv. elektrische ontladingen) kunnen deze gassen ioniseren → Hierbij ontstaan koolstof,
waterstof, stikstof en zuurstof → Ionen reageren met elkaar → Zo ontstonden uit
anorganische stoffen de eerste organische stoffen
Anorganische stoffen komen zowel voor in levenloze natuur als in organismen → Kleine,
eenvoudig gebouwde moleculen → Bv. CO, CO2, H2O, NaCl, O2




2

, Joël Smit | 4V.biol1


Organische stoffen
• Meestal afkomstig van organismen
• Relatief grote, ingewikkeld gebouwde moleculen
• Bevatten altijd 1 of meer C-atomen → Meestal ook H en O → Kunnen ook onder
andere N, P en S bevatten
• Bv. C6H12O6
Miller-Urey-experiment bootste ontstaan van organische stoffen uit
anorganische stoffen na → Mengsel van ammoniak, methaan, waterstofgas en
waterdamp blootstellen aan elektrische ontladingen → Hierbij ontstaan o.a.
aminozuren en nucleotiden → Uit aminozuren, nucleotiden, sachariden en
vetzuren kunnen in organismen belangrijke organische stoffen worden gevormd
als eiwitten, DNA, koolhydraatketens en vetten

Ontstaan van levende cellen
Eerste organische stoffen kwamen terecht in oerzeeën → Door verdamping
vond indikking plaats, waardoor organische oersoep ontstond → Hierin verenigden kleine
organische moleculen zich tot grotere moleculen → Rangschikten zich in ‘druppeltjes’ (=
protobionten) → Hieruit ontstonden eerste cellen → Bevatten waarschijnlijk al vorm van
DNA voor doorgeven van erfelijke informatie
Bij zelforganisatie ontstaan eenheden met nieuwe eigenschappen op een hoger
organisatieniveau → Bv. vorming van cellen uit organische stoffen, celdifferentiatie,
apoptose
Volgens recentere theorie kunnen protobionten ook zijn ontstaan bij black smokers op
bodem van oceaan → Vulkanische schoorstenen waar water tot 400 °C onder hoge druk uit
zeebodem spuit → Door aanwezige mineralen kleurt water zwart
Derde theorie is dat bouwstenen voor leven afkomstig zijn uit de ruimte
Van allereerste levensvormen zijn geen fossielen gevonden → Eencelligen hadden geen
harde delen → Oudste fossielen zijn 3,5 miljard jaar oud → Alle fossielen ouder dan 1,4
miljard jaar zijn van prokaryote organismen = Eencellige organismen zonder celkern of
andere zichtbare organellen → Hebben kringvormig DNA-molecuul dat los in cytoplasma ligt
Eerste prokaryoten waren anaeroob = kunnen alleen leven in milieu zonder zuurstof →
Waren ook heterotroof = verkregen energie uit opname en afbraak van organische stoffen
uit oersoep → Heterotrofe organismen kunnen geen organische stoffen maken uit
anorganische stoffen → Moeten organische stoffen als voedsel opnemen → Hieruit maken
ze eigen organische stoffen → Voor opbouw ook anorganische stoffen nodig, die nemen ze
op uit omgeving
2,8 miljard jaar geleden ontstonden bacteriën die in staat waren tot fotosynthese →
Cyanobacteriën = blauwalg → Waren eerste autotrofe organismen = hebben uit omgeving
alleen anorganische stoffen nodig → Hieruit maken ze organische stoffen waaruit ze bestaan
→ Hoeveelheid organische stof op aarde kon daardoor toenemen → Cyanobacteriën
produceerden ook zuurstof → Giftig voor anaerobe levensvormen




3

Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:

Verzekerd van kwaliteit door reviews

Verzekerd van kwaliteit door reviews

Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!

Snel en makkelijk kopen

Snel en makkelijk kopen

Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.

Focus op de essentie

Focus op de essentie

Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.

Van wie koop ik deze samenvatting?

Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper SmitJoël. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.

Zit ik meteen vast aan een abonnement?

Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.

Is Stuvia te vertrouwen?

4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)

Afgelopen 30 dagen zijn er 79223 samenvattingen verkocht

Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen

Start met verkopen
€2,99  1x  verkocht
  • (0)
  Kopen