Basisstof 1: Gaswisseling
Gaswisseling = neemt met je ademhalingsstelsel gassen uit de lucht
op en geeft gassen aan de lucht af.
In neusholte wordt lucht gereinigd, gekeurd, verwarmd en vochtig
gemaakt. De neusholte is door nauwe openingen verbonden met de
bijholten (= holten in de schedelbeenderen).
De neusholte is bekleed met neusslijmvlies en de buitenste laag cellen
bestaat uit trilhaarepitheel (= slijm producerende en trilhaarcellen).
- Aan het slijm blijven kleine stofdeeltjes en ziekteverwekkers
kleven.
- Het slijm wordt door de beweging van trilharen naar de
keelholte verplaatst.
In het strottenhoofd liggen de stembanden.
Door hoefijzervormige kraakbeenringen in de wand van de luchtpijp en de bronchiën blijft de
luchtpijp openstaan. Bronchiën vertakken zich in bronchiolen (= steeds kleinere zijtakjes). De wanden
hebben geen kraakbeenringen, maar spierweefsel en kunnen zichzelf hierdoor verwijden of
vernauwen.
Aan uiteinde van bronchiolen zitten longblaasjes (= alveoli), deze hebben een 1 cellaag dikke wand
en aan de binnenkant bedekt met alveolair vocht. In de longblaasjes vindt de gaswisseling plaatst,
hieromheen zitten de longhaarvaten.
Partiële zuurstofdruk of pO2 = het aandeel van zuurstof in de
luchtdruk. In de longen vindt diffusie plaats van gas naar vloeistof:
vanuit de alveolaire lucht alveolaire vocht.
Uitwisselingssnelheid
Factoren die de uitwisselingssnelheid vergroten:
- Groot diffusieoppervlak door de vele longblaasjes.
- Kleine diffusieafstand door de dunne wand van
longblaasjes en longhaarvaten.
- Groot verschil pO2 en pCO2: door verversen van de lucht in
de longblaasjes en door stroming van bloed langs de
longblaasjes.
De wet van Fick
∆c
n=D× A ×
Δx
n = diffusiesnelheid (in mol/s)
D = diffusiecoëfficiënt (in m2/s)
A = diffusieoppervlak (in m2)
∆ c = concentratieverschil (c1 – c2 in mol/m3) OF ∆ p = drukverschil (p1 – p2)
∆ x = diffusieafstand (in m)
, 6V H3 Gaswisseling en Uitscheiding Biologie
Transport zuurstof
In de longhaarvaten worden O2-moleculen ge
bonden aan hemoglobine in rode bloedcellen.
- (Hemoglobine) Hb + O2 HbO2
(oxyhemoglobine)
- Door de binding van O2 aan Hb blijft er een
verschil bestaan tussen de pO2 in het vocht
in de longblaasjes en de pO2 in het
bloedplasma, waardoor meer zuurstof kan
worden opgenomen.
Transport koolstofdioxide
Door het concentratieverschil vindt diffusie van O 2 uit de
haarvaten naar de weefsels en van de CO 2 uit de weefsels
naar het bloed plaats.
CO2 + H2O koolzuuranhydrase H2CO3 H+ + HCO3-
- Een groot deel van dit CO2 wordt door het
bloedplasma vervoerd; een ander deel wordt
gebonden aan hemoglobine.
- In de longhaarvaten laten de O2 -moleculen los van
de hemoglobine. (verschuift naar links)
- De pH van het bloed wordt beïnvloed door de CO 2 -
concentratie. Wanneer de CO2-concentratie
toeneemt, daalt de pH en komen er meer O 2-
moleculen vrij (Bohr-effect).
Insecten: gaswisseling in tracheeën
- Tracheeën zijn sterk vertakte buizen met stigmata (= openingen).
- Groot gaswisselingsoppervlak door sterk vertakte tracheeën.
- Kleine diffusieafstand doordat zuurstof diffundeert via het vocht en via het bloed naar de
cellen.
- Groot concentratieverschil door ventileren van de lucht in de tracheeën door pompende
bewegingen in het achterlijf.
Vissen: gaswisseling in kieuwen
- Kieuwen bestaan uit kieuwbogen (met kieuwplaatjes en kieuwlamellen) en kieuwspleten.
- Groot gaswisselingsoppervlak door veel kieuwlamellen.
- Kleine diffusieafstand door voortdurend verversen van het water tussen de kieuwlamellen en
door stroming van het bloed in de bloedvaatjes in de kieuwlamellen.
- Tegenstroomprincipe = de stroomrichting van het water is tegengesteld aan die in het bloed.
Hierdoor diffundeert meer zuurstof uit het water naar het bloed.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper annabellekoster. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,98. Je zit daarna nergens aan vast.
