Inhoud:
Deel 1: staatsrecht
- inleiding
- de algemene beginselen van het Belgisch publiekrecht
- de federale overheid
- de gemeenschappen en gewesten
Deel 2: bestuursrecht
- fundamentele elementen van het bestuursrecht
- de openbare diensten
- rechtsbescherming tegen het bestuur
Deel 1: Staatsecht
1. Inleiding
1.1. Het Belgisch recht
Publiek recht privaat recht
Privaat recht = tussen burgers onderling
Bv. Bv. 2 personen die tegen elkaar rijden burgerlijk recht, privaat recht
(schadevergoeding)
Bv. testamenten burgerlijk recht, privaat recht
Publiek recht = verticale verhouding tussen burgers en overheid
Bv. grondwet belangrijkste nationale wet, publiekrecht
(hier staat in hoe onze staatstructuur is opgebouwd: België is een federale staat, is
opgesplitst in gemeenschappen en gewesten, België is een monarchie, rechten van de Belg,
….)
Bv. onderwijsrecht publiek recht
Rechtstakken die behoren tot het publiekrecht:
Fiscaal recht de overheid int belastingen ten nazie van de burgers
Straf- en strafprocesrecht het is in handen van de overheid
Gemengde rechtstakken
Sociaal recht
o Bestaat uit:
o - Arbeidsrecht privaatrecht, gaat over de verhouding tussen WG en WN
o - Sociale zekerheidsrecht publiekrecht, gaat over regels over pensioenen,
werkloosheidsuitkeringen, groeipremie,…
Ondernemingsrecht
o Privaatrecht, tussen ondernemingen onderling (zoals ook het vennootschapsrecht)
Economisch recht
o Publiekrecht, er ontstaat een verhouding tussen de overheid en het economisch
leven
Burgerlijkprocesrecht
o Burgerlijk recht privaatrecht
o Maar stel nu dat een koppel bv. wilt scheiden dan kan men dit niet onderling doen
men moet naar de rechtbank stappen de familierechtbank publiekrecht (dit is
in geval van het procedurele aspect)
, 2. De algemene beginselen van het Belgisch
publiekrecht
2.1. De grondwet: basis van het Belgisch publiek recht
Het ontstaan van België
1815-1830: Verenigd Koninkrijk der Nederlanden
Tussen 1815 en 1830 maakt België deel uit van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden toen
stonden we onder het bewind van Koning Willem de 1 ste
Die koning (van het VK der N) kreeg veel kritiek van enerzijds de katholieken en anderzijds de
liberalen.
- De katholieken waren voor scheiding van kerk en staat
- De liberalen (hoofdzakelijk Franstalig) die verzetten zich tegen het verplicht gebruik van het
Nederlands in de administratie en in de scholen
1830: Belgische Omwenteling + onafhankelijkheid
In augustus 1830 is dit geëscaleerd! Er zijn rellen ontstaan, en die rellen zijn uitgegroeid tot een
revolutie die de benaming ‘de Belgische omwenteling’ kreeg
De revolutionairen (van de Belgische omwenteling) namen de macht over en die vormden eigenlijk
een voorlopige Belgische regering we spreken van het ‘voorlopig bewind’
Op 4 oktober 1830 hebben zij de onafhankelijkheid uitgeroepen
1831: Belgische Grondwet
Het 1ste parlement noemde het ‘Nationaal Congres’ en heeft op 7 februari 1831 de Belgische
grondwet afgekondigd
Een ‘Grondwet’, wat is dat eigenlijk?
Hoofdlijnen staatsstructuur
De grondwet bepaald:
o In grote lijnen hoe de staat wordt bestuurd, hoe de instelling, het parlement, de regering, de
rechtbanken worden bestuurd, hoe verhouden de burgers zich tot die instellingen,…
o Wie bevoegd is om de wetten te maken, om de wetten uit te voeren en om te wetten toe te
passen
De grondwet gaat ook een aantal fundamentele rechten vastleggen; bv. recht op vrijheid van
vereniging, vrijheid van onderwijs, vrijheid van meningsuiting
De grondwet legt dus de hoofdlijnen van de staatsstructuur vast in een juridisch document in
rechtsregels de grondwet genaamd
, Juridisch afdwingbaar
! Belangrijk is dat de regels uit die grondwet juridisch afdwingbaar zijn dat betekend dat iedereen
die norm moet naleven
Als je de norm niet naleeft dan kunnen ze afgedwongen worden voor de rechtbank
Zowel de burger als de overheid moet de regels uit de grondwet naleven!
De grondwet = de basis van onze Belgische staatsstructuur sinds 1831 MAAR af en toe kan de
grondwet gewijzigd en aangepast worden afhankelijk van bepaalde maatschappelijke evoluties!
Wijziging geen sinecure
! het wijzigen van de grondwet is niet evident! Het is geen sinecure! Er zijn heel strenge
procedureregels aan verbonden!
De grondwet gaat over het geheel van basisregels die de werking en de organisatie van de
instellingen bepalen, die de verhoudingen bepalen tussen de instellingen en burger en die de
verhouding bepaalt tussen de instellingen onderling
2.2. De kenmerken van de Belgische staat
De leden van het nationaal congres moesten fundamentele keuzes maken over de organisatie van de
nieuwe staat België
(zo moest worden vastgelegd bv. welk statuut het staatshoofd zou krijgen, kiezen we voor een
koning of een president?, op welke manier wordt het Belgisch volk vertegenwoordigd, hoe wordt ons
land concreet bestuurd,…)
De belangrijkste keuzes die het nationaal congres toen in 1831 gemaakt heeft zijn vandaag nog altijd
de fundamentele kenmerken van onze staat!
De scheiding der machten
Monarchie
Representatieve en parlementaire democratie
Rechtsstaat
2.2.1. De scheiding der machten
Toewijzing van macht wanneer een nieuwe staat wordt opgericht dan wordt er uiteraard aan
bepaalde personen of instellingen macht gegeven.
De toewijzing van die macht kan op verschillende manieren gebeuren:
Je kan alle macht toedienen aan 1 centrale persoon
Je kan alle macht toedienen aan 1 instelling
Je kan de macht verdelen!
, Montesquieu: ‘De l’esprit de lois’ (boek in 1748)
Montesquieu zei “wie macht heeft is geneigd om die macht te gaan misbruiken” dus hij zei “het is
beter om de macht te verdelen”
de macht moet dus verdeeld worden onder de 3 machten:
De wetgevende macht
o bevoegd om wetten te maken en om de uitvoerende macht te controleren
o op federaal niveau: federaal parlement (bestaat uit het senaat en de kamer van
volksvertegenwoordigers)
De uitvoerende macht
o moet de wetten gaan uitvoeren, moet ons land besturen, moet de wet gaan
toepassen
o op federaal niveau: koning en de federale regering (bestaat uit ministers en
staatsecretarissen)
De rechterlijke macht
o doet uitspraak over juridische geschillen
o ligt in handen van hoven en rechtbanken
Vandaag nog steeds zo!
Het principe van scheiding der machten wordt toegepast op verschillende niveaus van de overheid
Op niveau van de federale overheid maar ook op regionaal niveau (= het niveau van de
gemeenschappen en gewesten) wat ze maken wordt het wetgevend instrument genoemd
Niveau WM UM RM
Federaal Federaal parlement (+ Koning en federale regering Hoven en
Koning) rechtbanken
Wet
Regionaal/deelstatelijk Parlementen (1 kamer) Regeringen Idem
(= gemeenschappen en Decreten &
gewesten) ordonnanties
Provinciaal Provincieraad Bestendige Deputatie + Idem
Provinciale Provinciegouverneur
reglementen
Gemeentelijk Gemeenteraad College van Burgemeester en Idem
Gemeentelijke schepenen + Burgemeester
reglementen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper axper. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,49. Je zit daarna nergens aan vast.
