18.1 Het waarnemen van straling uit het heelal
Sterren zenden straling uit met verschillende golflengten.
Zichtbaar licht (+ infrarood + beetje UV) gaat door dampkring heen, röntgenstraling niet (Binas 30E)
c
Alleen straling met voldoende energie kan gedetecteerd worden; Ef = h ∙ f = h ∙
λ
Röntgenfotonen; korte golflengte > veel E > individuele fotonen op te vangen met instrumenten
Voor het waarnemen van zichtbaar licht van hemellichamen worden optische telescopen gebruikt.
Vroeger lenstelescopen. Tegenwoordig vooral spiegeltelescopen; lens voorin is vervangen door
spiegel achterin (=primaire spiegel).
Grotere spiegel > meer fotonen/sec opgevangen > helderder beeld met grotere beeldscherpte.
Om de hemel te bestuderen bij korte golflengten (gamma-, röntgen- en meeste uv-straling) moeten
telescopen in satellieten boven de dampkring worden gebruikt.
Telescopen om ultraviolette straling waar te nemen hebben zelfde bouw als optische telescopen.
Gammastraling laat zich niet bundelen met spiegels/lenzen; het gaat er dwars doorheen. Dit moet
worden opgevangen met een bundel van zeer dunne, lange, metalen rietjes.
Hemellichamen met temp. minder dan 1000 K zenden grootste deel van hun straling uit in infrarood.
Infrarode straling wordt geabsorbeerd in de dampkring, dus bestudering is met ruimtetelescopen.
Infraroodtelescopen moeten goed gekoeld zijn, om waas (door eigen straling) te voorkomen.
Radiogolven van meer dan 3cm hebben geenmoeite om de dampkring door te komen.
Radiogolven; lange golflengte + lage f > grote telescopen nodig om voldoende straling op te vangen.
18.2 Het spectraal onderzoek van licht
Het continu spectrum van de zon laat een kleurenband zien met alle kleuren van de regenboog. In
die kleurenband werden dunne, donkere lijntjes ontdekt.
Het patroon van deze fraunhoferlijnen wordt het lijnenspectrum genoemd.
De zon zendt licht uit op alle golflengten. De absorptielijnen geven informatie over de samenstelling
v/d zon. Zie figuur; dipje = absorptielijn; Ze komen overeen me spectraallijnen van elementen, want
bij die golflengten absorbeert het gas in hogere, meer naar buiten gelegen en koelere lagen v.d.
zonneatmosfeer een deel v.h. licht uit de atmosfeer.
De chromosfeer is de dunne laag aan de binnenkant v.d. lichtkrans, de corona zit aan de buitenkant
(hierin bevinden zich o.a. He (24,9% v.d. massa), H (73,8%) en overige elementen (1,3%))
Dopplereffect = verandering v.d. λ van een (licht)golf, wanneer de bron beweegt t.o.v. waarnemer.
(Vaak bij dubbelsterren, maar ook bij andere sterren, want sterren van Melkwegstelsel zijn ten
opzichte van elkaar in beweging. Verschuiving niet periodiek, maar heeft vaste waarde)
Roodverschuiving = waarnemen van langere λ (rood; lange λ ) als bron v.d. waarnemer af beweegt.
Blauwverschuiving = waarnemen van kortere λ (blauw; korte λ ) als bron naar waarnemer beweegt.
Δλ
Snelheid waarmee voorwerp van ons af / naar ons toe beweegt; v = ∙ c als geldt: v << c
λ
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper spamdresen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
