Week 1
Disease, illness and sickness (pag. 16-20)
- Illness: persoonlijk perspectief, emoties en ervaringen (comfort en/of verlichting van
lijden)
- Disease: professioneel perspectief (classificeren, detecteren, ziekte onder controle
houden en behandelen van ziekte)
- Sickness: sociaal perspectief, verwachtingen, conventies, beleid en sociale normen
(beheersen van ziekte door formele structuren)
Negatieve begrippen, maar kunnen ook positief zijn: meer aandacht, gerechtvaardigd
werkverzuim of economische ondersteuning
Disease vraagt om maatregelen van gezondheidsprofessionals met het behandelen en
afhandelen van entiteiten en evenementen en het verzorgen van een persoon.
Illness verandert het zelfbeeld, relaties en activiteiten van een individu
Sickness is een bepaling en de sociale status van de zieke persoon met betrekking tot het
recht op behandeling en economische rechten en vrijstelling van sociale verplichtingen zoals
werk (ziekteverlof)
Normativistische of nominalistische theorieën zijn belast met het maken van veroudering,
verlegenheid en verdriet
,1. Wanneer een persoon zich ziek voelt, medische professie kan dat opsporen en de
ziekte behandelen en de samenleving hem toeschrijft als de status ziek. Illness
verandert iemands situatie, vraagt om zorg. Disease vraagt om een medische
verklaring, aandacht en actie. Sickness bevrijdt diegene van werkplichten en geeft
hem het recht op economische ondersteuning.
Voorbeelden: hartziekte, beroerte, COPD, luchtwegen infecties, zwangerschap etc.
2. Wanneer er alleen aandoeningen voldoen aan disease en sickness, wanneer
medische professionals aandoeningen identificeren voordat de patiënt enige ziekte
ervaart en die leiden tot recht op behandeling en economische ondersteuning
Voorbeelden: hoge bloeddruk, HPV, pre-diabetes, biomarkers voor de ziekte van
Alzheimer etc.
3. Wanneer er alleen aandoeningen voldoen aan illness en disease, wanneer de
aandoening erkent wordt en de persoon het negatief ervaart, maar het niet als
ziekte voor allemaal wordt gekwalificeerd (er wordt verwacht dat je komt werken)
Voorbeelden: verkoudheid en hoofdpijn
4. Wanneer er alleen aandoeningen voldoen aan illness en sickness, wanneer een
persoon zich ziek voel ten de samenleving de persoon recht geeft op de status van
ziek, maar het niet mogelijk is om de ziekte te identificeren of detecteren.
Voorbeelden: gebeten door teek maar niet laten testen
5. Wanneer er alleen aandoeningen voldoen aan disease, medische professie
beschouwt de ziekte en diagnosticeert het, maar de persoon ervaart de ziekte niet
negatief en kwalificeert zich niet als sickness
Voorbeelden: hypertensie, genetische mutaties
6. Wanneer er alleen aandoeningen voldoen aan illness, wanneer een persoon de
ziekte negatief ervaart maar deze niet erkend worden door de medische professie en
niet erkend worden door de samenleving
Voorbeelden: intens gevoel van vermoeidheid, angst of verdriet (vroeger CVS, ME)
, 7. Wanneer er alleen aandoeningen voldoen aan sickness, wanneer maatschappelijke
instellingen mensen als ziek hebben aangemerkt maar de persoon zich niet ziek voelt
en de medische professie geen negatieve lichamelijke diagnose heeft gesteld
Voorbeelden: misdaad, homoseksualiteit, dissidentie, masturbatie
Persoonsgerichte zorg is gebaat bij kennis van ziekte én van gezondheid
Wat is gezondheid?
De WHO definieerde in 1947 gezondheid als volgt: ‘een toestand van compleet
welbevinden op fysiek, mentaal en sociaal niveau, en niet alleen de afwezigheid van ziekte’.
Er waren echter wat tekortkomingen:
- Gezondheid werd hierin gesteld als een toestand van volledig welbevinden. Dit
bevorderde onbedoeld de medicalisering, want men wilde immers dit ideaal bereiken.
- Met de statische formulering van gezondheid als ‘toestand’, is vrijwel iedereen een
patiënt die doorlopend behandeling behoeft, en wordt niet de veerkracht van mensen
aangesproken en niet het menselijk vermogen om zich aan te passen en om te gaan
met nieuwe situaties met behulp van zelfmanagement.
In 2009 kwam een nieuwe definitie door de Gezondheidsraad en ZonMw: : ‘Gezondheid als
het vermogen om je aan te passen en je eigen regie te voeren, in het licht van de sociale,
mentale en fysieke uitdagingen van het leven’.
Het verschil met de WHO-definitie is dat het concept de potentie benadrukt om gezond te
zijn of te worden, zelfs wanneer er sprake is van een ziekte, en ook het vermogen van
persoonlijke groei en ontwikkeling in de richting van het vervullen van persoonlijke doelen in
het leven. Ook is dit geen streven, maar een begin.
De zes hoofddimensies van gezondheidsindicatoren: : lichamelijke functies, mentale
functies en beleving, de spirituele/existentiële dimensie, kwaliteit van leven, sociaal-
maatschappelijke participatie en dagelijks functioneren
response shift = Het effect van het verschuiven van waardepatronen, bijvoorbeeld dat
analyses lieten blijken dat de ervaring van ziekte de waarde die gehecht wordt aan
lichamelijke aspecten doet verminderen, en de spirituele/existentiële dimensie juist hoger
gewaardeerd laat worden en dat er een tendens naar een bredere kijk op de gezondheid
optrad.
Positieve gezondheid wordt gevisualiseerd in een spinnenwebdiagram met zes assen voor
de dimensies. Iemand kan zien waar hij/zij dingen kan verbeteren. Dit werkt ‘empowerend’
en zou kunnen bevorderen dat mensen ook op andere terreinen stapjes gaan zetten, om
hun leven zo in te richten dat het past bij hun betekenisgeving. Dit ondersteunt een
persoonsgerichte wijze.
, Definitie ‘gezondheid’ aan herziening toe door Steel:
− Huber: gezondheid is het vermogen om zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht
van de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen in het leven.
Biopsychosociaal aspect ontbreekt volgens auteur, de somatische en psychische functies ontbreken.
Er is een eenzijdig accent op gedrag als kenmerk van gezondheid. Het gaat hierdoor meer richting
welzijn. Aandacht steeds meer naar gedrag en gezondheid i.p.v. zorg en ziekte. In college vertelde
Manja ook dat deze definitie meer te maken heeft met coping (dus omgaan met) ziekte. Volgens
critici klopt het niet dat gezondheid een gedrag is.
Volgens deze definitie zijn veel zieke mensen gezond omdat ze zich aan kunnen passen. (voorbeeld
werd gebruikt in college van Manja. Als iemand ziek is en euthanasie pleegt, dan houdt de persoon
eigen regie en is de persoon dus gezond volgens dit model.
Een Alternatieve definitie: het mede door eigen inspanning en naar welbevinden kunnen behouden
en ontwikkelen van de gezien de levensfase en levensomstandigheden noodzakelijke lichamelijke,
psychische en sociale functies (dynamisch, levensloop, omstandigheden, actief).
Wat is ziek, wat is gezond? (pag. 115-128)
Sommige mensen hebben lichamelijke klachten, maar bij onderzoek wordt er geen afwijking
gevonden 🡪 SOLK (somatisch onverklaarde lichamelijke klachten)
DSM (het handboek voor psychiatrische ziekteclassificatie)
