Dit is een samenvatting van het boek: 'Zingevende gespreksvoering, helpen als er geen oplossingen zijn' van Marjoleine Vossleman & Kick van Hout, 1e druk. Alle hoofdstukken komen aan bod.
Samenvatting: Zingevende gesprekvoering, helpen als er geen oplossingen zijn.
Hoofdstuk 1 Inleiding
1.1 Helpen als er geen oplossingen zijn
Veel hulpverleners hebben voor hun beroep gekozen omdat zij mensen willen helpen om hun problemen op te
lossen. Hiervoor zijn er verschillende methodieken aangeleerd waarmee ze effectief kunnen helpen om
klachten te verminderen. Niet elke zinvraag heeft een oplossing. De hulpverleners die zo graag willen helpen
staan dan met lege handen, aangezien er niks te repareren valt.
1.1.1 Wat zijn zinvragen?
De vraag “waarom ik?” wordt beschouwd als een zinvraag. Dit is een vraag die niet moet worden opgevat als
een normale vraag waarop een antwoord mogelijk is, maar een vraag die moet worden begrepen als een uiting
van behoefte aan zingeving. Het is een vraag naar zin.
Zin: De beleving van mensen dat wat zij doen betekenis vol is, ertoe doet.
Voorbeelden alledaagse zinvragen:
- Wat moet ik met die onvrede over mijn werk?
- Is dit alles? (het gevoel dat er iets ontbreekt)
Lang niet altijd formuleert een cliënt een expliciete vraag. Het is afhankelijk van de gevoeligheid van de
hulpverlener of ze ter sprake komt.
1.1.2 Voor zinvragen zijn geen oplossingen
Zinvragen zijn vragen waar per definitie geen directe oplossing voor is. Er zijn dingen die we kunnen veranderen
en dingen die we niet kunnen oplossen, zoals een ziekt, emotionele pijn, rouw, etc. Er moet uiteindelijk naar
een manier gezocht worden om met de situatie om te gaan. Hulpverleners voelen zich doorgaans geroepen om
het leven van hun cliënten positief te beïnvloeden. Zinvragen doen in veel gevallen beroep op het vermogen
van cliënten om te aanvaarden dat het is zoals het is. De cliënt zal met de situatie moeten leren leven. Er moet
worden gezocht naar een zingevende omgang met de pijn.
1.2 Zingevende gespreksvoering
Zingevende gespreksvoering is de vakkundige begeleiding van cliënten bij zinvragen.
Daarbij gaat het om:
- Hulpverleners helpen de cliënten bewust de regie over het eigen leven te voeren.
- Hulpverleners helpen cliënten bij het maken van bewuste keuzes. Dit is noodzakelijk om recht te doen aan
war cliënten werkelijk belangrijk vinden.
- Helpen om datgene wat ze niet kunnen veranderen te aanvaarden, zoals emotionele pijn, onzekerheid en
onduidelijkheid.
- De begeleiding is gericht op het ontwikkelen van openheid naar nieuwe perspectieven op de situatie.
Zingevende gespreksvoering is geen methodiek. Zingevende gesprekken of elementen kunnen juist eenvoudig
worden geïntegreerd in andere hulpverleningstrajecten. De begeleiding kan kort of lang duren, afhankelijk van
de aard van de zinvraag en de context.
1.2.1 Een handelingsmodel voor zingevende gesprekken.
Zingevende gespreksvoering biedt een theoretisch gefundeerd model dat praktische aanknopingspunten
aanreikt voor die begeleiding. Die aanknopingspunten vloeien voort uit vier aspecten van zinvragen: traagheid,
ambivalentie, raadselachtigheid en waarden. Deze aspecten overlappen elkaar en hangen met elkaar samen.
Traagheid: Er zijn geen snelle oplossingen voor zinvragen. Deze vragen blijven opspelen in het leven van een
cliënt. Traagheid doet een beroep op het uithoudingsvermogen en present-zijn van de hulpverlener. De
hulpverlener creëert ruimte waarin pijn bestaansrecht krijgt, waardoor de cliënt plaats kan maken voor
aanvaarding. Met aanvaarding wordt gedoeld op tolerantie. De pijn is niet weg, maar mag er ook zijn.
Voorbeeldvraag: Hoe moet ik omgaan met mijn verdriet over mijn verloren kind?
Ambivalentie: Zinvragen gaan vaak gepaard met tegenstrijdige gevoelens en behoeften waartoe een mens zich
moet verhouden. Zingeving komt in de verdrukking als mensen zich in hun doen en laten te veel laten bepalen
door één dominante gedachte die voor hen de enige waarheid vormt. De begeleiding is erop gericht om
mensen bewust te maken van de ambivalentie en dat er meerdere waarheden kunnen bestaan. De
, tegenstrijdige gevoelens worden uit elkaar getrokken en met elkaar in dialoog gebracht. Hierdoor wordt hun
belevingswereld veel rijker. Ze worden uitgenodigd om te zoeken en te denken.
Voorbeeld situatie: Ik wilde altijd kinderen, maar nu heb ik na jarenlang proberen eindelijk een baby en voel ik
me helemaal niet gelukkig. Ik schrik ervan als ik boos ben op mijn baby.
Raadselachtig: Sommige ervaringen zijn niet te bevatten met de ratio, woorden schieten te kort. Er blijft een
aspect wat niet te verklaren is. Door gebruik te maken van verbeeldingskracht kunnen mensen hun ervaringen
ook voorbij de feiten onder de loep nemen. Zij zien de ervaring hierdoor in een ander licht. Verhalen, rituelen
en metaforen bieden troost en houvast van de meer mysterieuze aspecten van het leven. Het doel van de
hulpverlener is om ervoor te zorgen dat cliënten nieuwe perspectieven kunnen openen. Hierdoor kunnen zij op
nieuwe manieren naar zichzelf en de wereld kijken. De situatie komt in een meer zingevend licht te staan.
Waarden: Zinvragen hangen samen met de vraag wat voor mensen werkelijk belangrijk is. Begeleiding is gericht
op cliënten te stimuleren tot zelfreflectie over wat ze werkelijk vinden in het totaalplaatje van hun leven
(intrinsieke motivatie). Het aspect van waarden maakt de pluskant zichtbaar. Mensen die waardengericht
leven voelen zich vaker in hun element. Waarden worden omgezet in doelen en zij kunnen mogelijkheden die
zij onderweg tegenkomen het hoofd bieden. Mensen worden kwetsbaar als zij ergens waarden aan hechten.
Waardegericht leven is geen maakbaar traject naar een gelukkig leven.
Voorbeeldvraag: Wat wil ik met mijn loopbaan?
1.2.2 Theoretische plaatsbepaling
Mensen zijn, door ontkerkelijking, steeds meer op zichzelf aangewezen om antwoorden op hun zinvragen te
vinden. Mensen hebben hierdoor hulp nodig van professionals zoals maatschappelijk werkers, psychologen,
groepsleiders, enz. De Evidence-based methode waarmee zij doorgaans werken zijn meer gericht op meetbare
resultaten, zoals klachtreductie en gedragsverandering, dan op zingeving. Westerhof en Bolhmeijer (2010)
signaleren een maakbaarheidsideaal binnen de psychologie en pleiten voor de weg naar levenskunst. Het
zoeken naar een balans tussen positieve en negatieve aspecten van het leven en zich rekenschap geven van het
feit dat niet alles controleerbaar en maakbaar is.
Methodieken bij zingevende hulpverlening:
- Acceptence and Commitment Therapy (ACT) van Steven Hayes.
- Mindfulness-Based Stress Reduction (MBSR) van Jon Kabat-Zinn.
- Een theorie van presentie van Andries Baart.
Deze benaderingen biedend hulpverleners houvast bij de begeleiding van cliënten die willen leren leven met
wat zij niet kunnen veranderen. Zingevende gespreksvoering biedt concrete handvatten om cliënten te helpen
zoeken naar wat werklelijk belangrijk voor hen is. De zoektocht is vaak pijnlijk, onzeker en onduidelijk.
Aspect dat op de voorgrond staat Methodische benaderingswijze Inspiratiebronnen
Traagheid - Uithoudingsvermogen. - ‘Trage vragen’ (Kunneman)
- Naar de pijn toe bewegen. - ‘Een theorie van presentie’
(Andries Baart)
- Experiëntiële
stromingen in de psychotherapie
(Gendlin en Rogers)
- Acceptance and Commitment
Therapy - ACT (Hayes)
- Mindfulness-Based Stressed
Reduction - MBSR (Kabat-Zinn)
Ambivalentie Dialoog - ‘the dialogical self’ (Hermans) -
Acceptance and Commitment
Therapy - ACT (Hayes)
Raadselachtigheid Verbeelding - Diverse filosofen (Burms en De
dijn, Nussbaum) en psychologen
(Alma, Yalom) over
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper kimvandervoort. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
