Hoorcolleges kunst 300-1400
Week 1
De wereld op kaart:
Middeleeuwen: 500-1500 (van val van West-Romeinse Rijk tot aan de ontdekking van Amerika).
Middeleeuwers dachten niet dat de aarde plat was. Ze dachten wel veel symbolischer en bijbel
vaster. Men wist in de oudheid al dat de aarde rond was.
Gangbare wereldkaart in de middeleeuwen was de OT kaart.
Water van de oceaan omringt de wereld. Onder Azië is links rivier de Don en rechts de Nijl. Tussen
Europa en Afrika de middellandse zee. De oriëntatie naar Azië (oosten) is symbolisch: daar komt de
zon op en daar zou het aardse paradijs zich bevinden.
Een bijzonder motief uit de middeleeuwen was God als architect van de kosmos. Hij tekent dan de
aarde en hemellichamen er omheen met een passer. De aarde werd toen nog gezien als middelpunt
van het universum. God is dus de architect die de kosmos maakte.
,Wereldkaart van Psalter (ca. 1265):
In de buitenrand van de cirkel blazen de winden. Ook zijn vreemde volken aan de rand te zien.
Middeleeuwers geloofden in vreemde wezens. Net als mensen in de oudheid. Het is een vorm van
karikaturaal omgaan met het onbekende.
Vreemde wezens die ver weg leefde zijn niet alleen op kaarten en in encyclopedieën te zien. Ook
bijvoorbeeld op timpanen, zoals die van het Franse Vézelay (1140). Details hier tonen mensen met
hondenkoppen, gigantische oren en pygmeeën.
Jeruzalem werd vaak ook schematisch binnen een cirkel afgebeeld. Vaak meet een kruis erin want
het was het doel van de kruistochten. Maar op bijvoorbeeld de Ebstorf kaart (ca. 1300) werd
Jeruzalem niet zo afgebeeld, maar als vierkant zonder gebouwen er in. Het christelijke thema stond
meer centraal. Veel plaatsen op deze wereld kaarten zijn afgeleid van de reizen van Alexander de
grote. Die erg populair was in de middeleeuwen.
, Hereford Mappa Mundi (ca. 1300)
Op de Hereford Mappa Mundi werden
niet alleen de reis van Alexander de
Grote en het oude en nieuwe
testament afgebeeld maar ook Satyrs
en Mandragora te zien, en
hondskoppige, die waarschijnlijk
teruggaan op de observatie van
mensachtige apen zoals bavianen. Er is
ook veel klassieke mythologie op de
kaart verwerkt. Het gulden vlies, de
stad Troje en de zuilen van Hercules.
Linksonder zien we keizer Augustus
die opdracht geeft de wereld in kaart
te brengen. Daarnaast vraagt de
opdrachtgever om voor ‘m te bidden.
Omdat het middeleeuwers altijd bezig
waren met het leven na de dood. En
boven in is het laatste oordeel
afgebeeld. Zo staan in de hoeken ook
de letter M, O, R en S. Oftewel dood in
het latijn.
Een middeleeuwse kaart was dus niet een geografische kaart om mee te reizen. Maar was bedoeld
o.a. voor de Bijbel geschiedenis, wereldlijke geschiedenis, natuur encyclopedie, theologische
informatie en als meditatiemiddel voor het bidden. Als bronnen werden dus klassieke teksten, de
Bijbel en andere teksten gebruikt.
Catalaanse atlas uit 1375:
Deze kaart verenigd oude kaart typen met nieuwe typen: dat van de Portolaan kaart. Dit type kaart
is georiënteerd naar het noorden en vaak bedoeld om te varen op de middellandse zee. De
weergave van de gebieden Azie en Afrika is overgenomen uit de oudere kaarten. Maar centraal staat
hier niet de ries van Alexander de Grote maar van Marco Polo die veel kennis heeft gebracht over
Azië in zijn verslagen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper JorisUU. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.