Hoofdstuk 9 Memory, attention,
and consciousness.
Een informatieverwerkingsmodel van de geest
-Consciousness; bewustzijn, de ervaring van iemand eigen mentale gebeurtenissen
op een manier dat die ze kan uitleggen aan iemand anders.
-Kernaannames informatieverwerking:
1) Beperkte mentale middelen bij het verwerken van informatie, opslagruimte,
energie of tijd voor die processen.
2)Informatie beweegt door een systeem van opslag zoals afgebeeld in figuur 9.1
(blz 312).
-Het informatieverwerking model bestaat uit 3 type geheugenopslag, gekenmerkt op
functie, capiciteit en duur. Sensory memory, short-term/working memory, long-term
memory.
-Control processes; controle processen, die de verwerking van informatie in opslag
en de verplaatsing van informatie van de ene opslag naar de andere regelen zoals
aandacht, herhaling, coderen en ophalen.
De korte verlenging van zintuigelijke ervaringen
-Sensory memory, elk zintuig eigen opslag waar heel kort informatie wordt
vastgehouden. Worden er alleen bewust van als het doorgegeven wordt aan
het werkgeheugen.
-De functie van het sensorisch geheugen is vermoedelijk om zintuigelijke
informatie in zijn oorspronkelijke zintuigelijke vorm, lang genoeg vast te
houden om te worden geanalyseerd door onbewuste mentale processen en
om een beslissing te nemen over het al dan niet inbrengen van die informatie
in het kortetermijngeheugen.
Bewuste waarneming en gedachte
-Short-term store/working memory; kortetermijngeheugen/werkgeheugen,
de plek van het bewuste denken - de plaats waar al het bewuste waarnemen,
voelen, vergelijken, berekenen en redeneren plaatsvindt.
-De informatie hierin vervaagt wanneer er niet actief iets mee gedaan wordt
of aan gedacht wordt, dus wanneer je er niet meer bewust van bent.
-Het werk geheugen lijkt op een computers centrale processor omdat er
vanuit het sensory memory en het lange termijn geheugen informatie kan
komen, net als bij een computer het van een toetsenbord en een hard drive
kan komen.
- Actief, korte looptijd, beperkte capaciteit.
De bibliotheek van informatie van de geest
- Long-term memory; langetermijngeheugen, wordt door mensen gezien als
het geheugen. Hierin ligt alles opgeslagen wat iemand weet en wordt naar
voren gehaald, naar het werkgeheugen, wanneer het nodig is.
- Relatief passief, lange looptijd, oneindige capaciteit
, Het informatietransport systeem van de geest
-Het informatietransport systeem bestaat uit aandacht, coderen en ophalen.
- Aandacht; het proces dat controle heeft over de informatie stroom
die van het sensory memomry naar het short-term memory gaat.
- Codering; is het proces dat controle heeft over de beweging van het
kortetermijngeheugen naar het langetermijngeheugen
- Ophalen; het proces dat controle heeft over de informatie die van
het langetermijngeheugen naar het werkgeheugen gaat. Dit wordt ook
wel herinneren genoemd.
Deze drie indicatoren kunnen opzettelijk of automatisch gebeuren.
-Glucose wordt gezien als de brandstof van de hersenen, ingewikkeldere
taken verbruiken meer glucose.
- Individuele mentale operaties kunnen ook op een continuüm worden
geplaatst met betrekking tot hoeveel van iemands beperkte capaciteit elk
nodig heeft voor de uitvoering ervan. Aan het ene uiterste zijn inspannende
processen, die het gebruik van mentale middelen vereisen voor hun
succesvolle voltooiing; aan het andere uiterste zijn automatische processen,
die weinig of niets van de beperkte capaciteit van de korte-termijnwinkel
vereisen.
- Echte automatische processen (automatic processes) worden verondersteld
te verschijnen zonder intentie of bewustzijn, niet te interfereren met de
uitvoering van andere processen, wordt niet beter door te oefenen en wordt
niet beïnvloed door intelligentie, motivatie of leren.
-Inspannende processen (effortful processes) zijn beschikbaar door
bewustzijn, interfereren met de uitvoering van andere processen, worden
beter door oefenen en worden beinvloed door intelligentie, motivatie of
leren.
Dubbele verwerking theorieën van cognitie
-Dual-processing theories; dubbele verwerkings theorieën, stellen dat
mensen twee manieren van denken hebben. Een snelle manier via de
automatische informatieverwerking continuüm en een langzamere manier via
het inspannende continuüm.
- ‘Snel’ denken is vaak intuïtief. Daarentegen houdt 'langzaam' denken in dat
het bewuste zelf beslist welke aspecten van een probleem moeten worden
aangepakt, beslist welke cognitieve operaties moeten worden uitgevoerd en
deze vervolgens doelbewust oplost.
- Stroop interference effect; 1935, Het snelle denksysteem kan niet uitgezet
worden, dit liet hij zien door woorden in een bepaalde kleur te printen, soms
kwamen die woorden wel overeen met de kleur van de inkt soms niet
Aandacht; het portaal naar bewustzijn
- Mentale bronnen kunnen richten op een taak zonder te worden afgeleid door
irrelevante stimuli.
- Tijdens een taak irrelevante stimuli monitoren en de aandacht meteen verschuiven
bij gevaar of een groter voordeel dan de huidige taak.
,- Preattentive processing; onbewuste analyse van de sensorische input op relevantie
voor de taak of overleving. Top-down control; al opgeslagen info uit het
werkgeheugen gebruiken om sensorische input te vergelijken om relevantie te zien.
Het vermogen om de aandacht te richten en het irrelevante te negeren
o Selectief luisteren
- Onderzoek naar gehoor: deelnemers kregen twee geluidsopnamen
tegelijk te horen en kregen de opdracht naar één te luisteren en direct
te zeggen wat ze hoorden. Als hen daarna werd gevraagd naar de
andere opname, wisten ze vaak wel of het een man of vrouw was,
maar niet wat er werd gezegd.
-Cocktail-party fenomeen; De mogelijkheid om belangrijke informatie
op te pikken terwijl iemand zich concentreert op andere informatie.
o Selectief kijken
-Onderzoek naar zicht; studenten kregen een filmpje te zien van een
team in het wit en in het zwart en moesten tellen hoe vaak het witte
team de bal overgooide. Tijdens het overgooien liep er iemand
verkleed in gorillapak langs en het was geen van de studenten
opgevallen, omdat ze gefocust waren op de bal.
-Selective viewing; We kunnen controleren wat we zien dooronze
ogen te bewegen, maar we kunnen ook selectief naar veschillende,
nabijgelegen delen van een visuele scene kijken zonder onze ogen te
bewegen.
-Inattentional blindness treedt op wanneer men een object dat zich in
het gezichtsveld bevindt niet opmerkt. Meestal is dit een onverwacht
object en is het object volledig te zien. Dit fenomeen is aangetoond in
het onderzoek De onzichtbare gorilla test van Simons en Chabris
Het vermogen om aandacht te verschuiven naar betekenisvolle stimuli
- Geen inattentional blindness wanneer er iets in beeld komt wat een
evolutionaire relevante stimulus is.
- Ons vermogen om de aandacht te verleggen lijkt deels af te hangen van ons
vermogen om te luisteren of terug te kijken in de tijd en stimuli te horen of te
zien die we een moment eerder in het sensorische geheugen hebben
opgenomen.
- We kunnen onze aandacht verschuiven door de capaciteit van ons
sensorisch geheugen, waar sensorische input lang genoeg wordt opgeslagen
om geanalyseerd te worden of het belangrijk is of niet. Als het na enige tijd
belangrijk blijkt te zijn, wordt het toch nog bewust gezien of gehoord, ook al is
de daadwerkelijke stimulus al verstreken.
o Aandacht verschuiven naar betekenisvolle informatie in het auditief
sensorisch geheugen.
-Auditief sensorisch geheugen wordt ook wel echografisch geheugen
genoemd en het korte geheugenspoor voor een specifiek geluid wordt
de echo genoemd.
, o Aandacht verschuiven naar betekenisvolle informatie in het visueel
sensorisch geheugen.
-Visueel zintuigelijk geheugen wordt ook wel iconisch geheugen
genoemd en het korte geheugenspoor voor een specifieke visuele
stimulus wordt de icon genoemd.
Onbewuste automatische verwerking van stimulusinvoer
o Onbewuste priming van mentale concepten
-Priming is de activering, door zintuiglijke input, van informatie die al
is opgeslagen in het langetermijngeheugen. De geactiveerde
informatie komt dan meer beschikbaar voor de persoon, waardoor de
perceptie van de gedachteketen van de persoon verandert. De
activering wordt niet bewust ervaren, maar beïnvloedt het bewustzijn.
- Er is een experiment gedaan waarbij mensen een van twee soorten
plaatjes werd laten zien. Een plaatje waar een omlijning van een eend
te zien was in een boom en een plaatje van een boom waarin dat niet
te zien was. Ze kregen die plaatjes drie keer voor een seconde te zien.
Het is gebleken dat de omlijning van de eend in de boom onbewust
wordt waargenomen. Wanneer de proefpersonen na het zien van de
plaatjes de opdracht kregen om een landschap te tekenen, tekenden
de mensen die de eend (onbewust) hadden gezien vaak een eend in
hun landschap. Dat geeft bewijs dat je onbewuste stimuli alsnog
opslaat.
o Automatische verplichte verwerking van prikkels
- We hebben de hele handige adaptieve eigenschap waarmee we
taken die deel uitmaken van onze routine bijna automatisch kunnen
uitvoeren. Daarom kunnen mensen meerdere dingen tegelijk doen.
- Bij het Stroop interferentie effect test is gebleken dat mensen die
goed kunnen lezen automatisch een woord wat ze zien lezen, zonder
daar bewust bij na te hoeven denken. Hierdoor is het enorm moeilijk
om alleen de kleur van het woord dat je op leest te noemen, en niet
het woord zelf. Bij een beginnend lezer, bij wie lezen dus nog niet
automatisch gaat, lukt die test veel beter.
Hersenmechanismen van pre-aandachtige verwerking en aandacht.
Er zijn veel onderzoeken gedaan om te zien hoe de hersenen reageren tijdens
pre-attente verwerking van stimuli, tijdens aandachtige verwerking van
stimuli, en op het moment dat er verschuivingen in aandacht optreden. Er zijn
drie algemene conclusies naar voren gekomen:
- Stimuli waar geen aandacht aan besteed wordt, activeren wel de
sensorische en perceptuele gebieden van de hersenen.
- Aandacht versterkt de activiteit van neuronen die nodig zijn voor de taak
die uitgevoerd wordt en het verzwakt de activiteit van neuronen die
onnodig zijn voor de taak.
- Neurale mechanismen in het vaste gedeelte van de cortex zijn
verantwoordelijk voor controle en aandacht.
