Dit is een uitgebreide, nauwkeurige en overzichtelijke samenvatting van het boek Geïntegreerde Cognitieve Gedragstherapie, waarbij belangrijke woorden dikgedrukt zijn en veel afbeeldingen/tabellen uit het boek zijn opgenomen.
Samenvatting Geïntegreerde Cognitieve Gedragstherapie – Korrelboom & Ten Broeke 1
HOOFDSTUK 1
COGNITIEVE GEDRAGSTHERAPIE, PSYCHOTHERAPIE EN INTEGRATIE: UITGANGSPUNTEN
EN PLAATSBEPALING
1.1 INLEIDING
Het boek gaat uit van twee vertrekpunten:
1. Het is geen goed teken dat er zoveel verschillende soorten psychotherapie bestaan. Er moet
een geünificeerde psychotherapie komen (m.a.w. geen aparte psychotherapiescholen en -
methodieken, maar een breed geaccepteerde body of knowledge. Dit kan worden bereikt
door te zoeken naar wat de psychotherapieën verenigt). De cognitieve gedragstherapie wordt
gezien als het hart van de geünificeerde psychotherapie.
2. Psychotherapie wordt beschouwd als methode, werkwijze of procedure en niet als een apart
vak.
1.2 DEFINITIE
De definitie van psychotherapie is als volgt: ‘een proces waarbij een therapeut op transparante en met
de patiënt vooraf overeengekomen wijze, zo veel mogelijk in de wetenschappelijke (klinische)
psychologie verankerde en zo veel mogelijk effectief gebleken kennis en methoden toepast om de
emotionele en/of gedragsproblemen van de patiënt duurzaam en relevant te reduceren.’
• Proces: wat zich afspeelt tussen patiënt en therapeut is meer dan uitwisseling van vraag en
advies. Het advies moet de patiënt helpen en stimuleren, ook moeten er resultaten
geëvalueerd worden. Er zijn verschillende fasen in de therapie (diagnostische fase, advies- of
interventiefase en evaluatiefase).
• Transparant: de werkwijze van de therapeut heeft geen geheimen, de therapeut moet
aangeven hoe er vanuit vakkennis tegen de problemen aangekeken wordt en hoe deze
opgelost moeten worden. De therapeutische relatie is daarbij een hulpmiddel, geen doel op
zich. Een uitzondering voor transparantie is het gebruik van paradoxale interventies, waarbij
het voor de patiënt vooraf niet duidelijk is wat de bedoelingen en handelwijze van de
therapeut zijn.
• Wetenschappelijke (klinische) psychologie: de methoden die gebruikt worden, zijn gebaseerd
op kennis uit de psychologische wetenschap. Dit betekent ook dat bepaalde inzichten soms
worden vervangen door nieuwe, beter passende inzichten.
• Effectief: zoveel mogelijk methoden toepassen waarvan door wetenschappelijk onderzoek is
aangetoond dat ze werken (evidence-based).
• Emotionele en/of gedragsproblemen: er moet sprake zijn van lijden. Cognitieve
gedragstherapie probeert patiënten die emotioneel lijden, te helpen.
1.3 PSYCHOTHERAPIE, COGNITIEVE GEDRAGSTHERAPIE EN PSYCHOLOGISCHE HULPVERLENING:
EEN ZEER BEKNOPTE GESCHIEDENIS
Aanvankelijk is er bij de ontwikkeling van de psychotherapie veel sprake geweest van strijd en
concurrentie tussen therapievormen. De ontwikkeling van de moderne psychotherapie kan in drie
periodes worden ingedeeld:
1.3.1 De beginfase (1900-1970)
Begon al in de Griekse Oudheid. De moderne tijd van de psychotherapie begint echter rond 1900 met
de opkomst van de psychoanalyse. Hierin werden voor het eerst de beleving en
ontwikkelingsgeschiedenis van de patiënt centrale thema’s in de behandeling. Ook de relatie tussen
patiënt en relatie kreeg een belangrijkere plek. In de jaren ‘50 en ‘60 kwamen de cliëntgerichte
psychotherapie en gedragstherapie naar voren. Dit hing vooral samen met onvrede over de
psychoanalyse, aangezien psychoanalyse niet toegankelijk was voor grote groepen mensen in verband
met de langdurigheid, intensiviteit en kostbaarheid van de behandeling. Iets later ontwikkelden zich
de cognitieve therapie, systeemtherapie en gestalttherapie. Daarnaast ontstonden er allerlei varianten
en alternatieven (bv. transactionele analyse, rebirthing). De echte strijd begon pas met de opkomst
van de concurrenten van de psychoanalyse. Onderzoek toonde aan dat inzichtgevende therapieën en
gedragstherapieën vrijwel even effectief zijn. CGT is dus niet effectiever dan inzichtgevende
therapieën.
1.3.2 De consolidatiefase (1970-2000)
Het vermoeden dat de verschillende psychotherapieën ongeveer even effectief waren, leidde tot twee
opvattingen:
1. Common factors theorie van Frank: de vergelijkbare effectiviteit moet worden toegeschreven
aan een aantal factoren die alle therapieën gemeenschappelijk hebben. Deze theorie aan dat
iedere effectieve behandeling de volgende ingrediënten kent:
• Therapie vindt plaats binnen een intense en vertrouwelijke relatie waarin er sprake is
van afhankelijkheid van de patiënt t.o.v. de behandelaar.
• Er bestaat een context waarin de verwachting bestaat dat genezing zal plaatsvinden.
• De behandeling verloopt volgens een rationale die de klachten van de patiënt
verklaart en die voor hem geloofwaardig is.
• De behandeling kent een procedure die op die rationale voortborduurt en die een
actieve inzet vraagt van de patiënt en therapeut.
De invloed van deze theorie was in eerste instantie klein, deze kwam pas later bij de opkomst
van de moderne integratieve psychotherapie.
2. Complementariteit van de benaderingen: het verschilt per patiënt welke benadering het best
is. Als iedere patiënt de juiste therapie krijgt, worden optimale behandelresultaten
gegarandeerd.
Deze tweede opvatting leidde samen met de toenemende welvaart en maatschappelijke acceptatie
van psychotherapie tot een periode van rust. De drie grote scholen vonden een basis voor vreedzame
co-existentie. In deze periode werd er gewerkt met een multimethodische intakeprocedure en
indicatiestelling: in de eerste fase werd vastgesteld of een patiënt psychotherapie moest krijgen, in de
tweede fase werd bepaald welke soort dit zou moeten zijn. Deze methode kan ook wel gezien worden
als een selectieprocedure: alleen patiënten waarmee de psychotherapeut goed kon werken, werden
geselecteerd. Dit soort kritiek kwam vooral vanuit wetenschappelijke hoek.
1.3.3. De huidige fase (vanaf 2000)
De patiënt en diens problematiek kwamen meer centraal te staan. Aan de patiënt werd gevraagd
welke psychotherapie hij het liefst zou willen krijgen. Er is echter geen bewijs dat deze methode
meerwaarde heeft. De integratieve psychotherapie maakte een opkomst, waarbij het uitgangspunt is
dat niet één psychotherapie het beste is. Een ander uitgangspunt is dat alle psychotherapieën sterke
punten hebben die deels specifiek zijn en die voor een ander deel zijn gebaseerd op gedeelde
factoren. Er zijn echter drie bezwaren bij deze benadering:
1. Praktisch onmogelijk: verschillende psychotherapieën hanteren verschillende contexten
waarbinnen de behandeling plaatsvindt, zij vragen bijvoorbeeld om verschillende
houdingen van de therapeut t.o.v. de patiënt. Deze verschillende benaderingen zijn lastig
in één behandeling te combineren.
2. Fundamenten van de huidige integratiebeweging: bij het bepalen van de beste methode
van de patiënt, wordt meer vertrouwd op klinische blik en minder op empirisch
onderzoek.
3. Weinig effectonderzoek: er is weinig effectonderzoek gedaan én er wordt weinig belang
aan gehecht. Evidence-based behandelingen worden als gevolg daarvan weinig gebruikt
bij de integratieve psychotherapie.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lexaa. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
