Handelsrecht – Week 1 Internationale Koop
Hoofdstuk 1 + 2
Literatuur
Hoofdstuk 1: Inleiding handelsrecht
Binnen de kring van kooplieden ontstonden geleidelijk handelsgebruiken die zich
later hebben ontwikkeld als het handelsrecht. Hierbinnen ontstaan regels en
gebruiken vanuit de praktijk en niet vanuit een hogere wetgever. In Nederland werd
in de 19e eeuw het handelsrecht gecodificeerd in het Wetboek van Koophandel
(WvK).
De juridische kant van de handel bestaat voornamelijk uit het sluiten van
internationale, commerciële contracten. De (ver)koop van handelswaar zoals
grondstoffen en eindproducten zijn de basis; vervoer, betaling en verzekering
vormen onmisbare onderdelen van de internationale handelsrelatie.
Hoofdstuk 2: Handelskoop
Aan het kopen van een brood bij de bakker gaan honderden overeenkomsten vooraf.
Dit geheel van privaatrechtelijke verhoudingen staat in het handelsrecht centraal.
Het start altijd met een handelskoop.
‘Een koop is een overeenkomst waarbij de een zich verbindt een zaak te geven en
de ander om daarvoor een prijs in geld te betalen’, artikel 7:1 BW
Met de term ‘zaak’ wordt bedoeld (artikel 3:2 BW): Zaken zijn voor de
menselijke beheersing vatbare stoffelijke objecten. De toebehoren van een
zaak worden ook als zaak gerekend (artikel 7:9 BW). Let op,
vermogensrechten zijn géén zaken, maar kunnen wel een koop betreffen op
grond van artikel 7:47 BW.
Met de term ‘geven’ wordt bedoeld dat de zaak in eigendom wordt
overgedragen en afgeleverd aan de koper, artikel 7:9 BW.
Het Weens Koopverdrag is een internationaal verdrag dat van toepassing is
wanneer de partijen van een koopovereenkomst gevestigd zijn in een verdragsstaat.
De toepasselijkheid van dit verdrag is niet van dwingend recht. Het staat partijen
vrij om hiervan af te wijken of het verdrag uit te sluiten.
De handelskoop
Bij de handelskoop dienen partijen de goederen in detail te beschrijven en duidelijke
afspraken te maken over levering, eigendom, risico’s en bijkomende kosten.
Juridisch gezien is de handelskoop een gewone koopovereenkomst. Alle normale
regels van ons recht zijn op die koop van toepassing, met uitzondering van de
consumentenkoop. Door het veelal internationale karakter van de handelskoop kan
op deze overeenkomsten Weens Koopverdrag toepasselijk zijn of een ander
nationaal recht.
Prijzen
1
,Voor een handelskoop wordt er vaak gebruik gemaakt van een standaardcontract of
standaardclausules die wordt gemaakt door de betreffende branchevereniging.
Daarnaast worden de beurzen bijgehouden en worden de prijzen centraal berekend.
Dit is belangrijk voor handelaren om een goed beeld te vormen van de vraag en
aanbod op de beurs.
Keten van koopovereenkomsten
Bij een handelskoop worden goederen vaak meermaals verhandeld waardoor een
keten ontstaat (exploitatieovereenkomst). Problemen in de nakoming van een
bepaalde koopovereenkomst kan al gauw een domino-effect op de daarna komende
koopovereenkomsten vormen. Zolang de overeenkomsten binnen de keten goed op
elkaar aansluiten zullen partijen - in de positie van tussenschakel - in de keten
eventuele problemen kunnen doorschuiven naar een toeleverancier of naar hun
afnemer. Doorschuiven lukt niet wanneer de koopovereenkomst binnen de keten
niet op goed op elkaar aansluit of indien een tussenschakel door bijvoorbeeld
faillissement uitvalt.
Transport, verzekering en betaling
Bij de handelskoop is transport nodig omdat de goederen zich vaak op een andere
plaats bevinden dan waar deze goederen nodig zijn om verbruikt te worden. In de
standaardcontracten wordt bepaald wie van de partijen verantwoordelijk is voor het
regelen van het transport en wie de daaraan verbonden kosten moet betalen. Om
aan te duiden wie het schip moet regelen en de vervoerskosten moet betalen, wordt
gewoonlijk gebruik gemaakt van bepaalde lettercombinaties die een afkorting zijn
van hun handelsbeding, zoals FOB (Free on Board) of CIF (Costs, Insurance,
Freight) – komt later nog aan bod.
De verzekering moet op de gebruikelijke voorwaarden gesloten worden bij één of
meer goed bekendstaande verzekeringsmaatschappijen. Standaardcontracten
regelen ook wie deze verzekering moet sluiten. Beide partijen bij een
koopovereenkomst hebben er belang bij dat de goederen verzekerd zijn tegen het
risico van transportschade. Partijen regelen ook vaak in de handelskoop het moment
en de wijze van betaling van de koopprijs. Betaling kan op vele manieren
geschieden, wat ook in dit vak behandeld zal worden.
Eigendomsoverdracht
De hoofdverplichting van een koper is om de zaak in eigendom over te dragen aan
de koper, artikel 7:9 lid 1 BW. De verkoper moet de volle, onbezwaarde eigendom in
de verkochte zaken verschaffen. De koper hoeft niet bedacht te zijn op bijzondere
lasten en beperkingen die op de gekochte zaken rusten (artikel 7:15 BW). De
eigendomsoverdracht van goederen kan samenvallen met feitelijke aflevering
daarvan, maar dit hoeft niet het geval te zijn.
Aflevering
De verkoper is tevens verplicht tot aflevering. Hij moet de koper het bezit over de
verkochte goederen verschaffen. De partijen kunnen zelf de wijze, het moment én
de plaats van aflevering bepalen. Aflevering kan op allerlei manieren plaatsvinden.
Aflevering is een tweezijdige rechtshandeling waarbij beide partijen bij de
koopovereenkomst hun medewerking dienen te verlenen. De verkoper kan dus niet
2
,eenzijdig goederen voor de deur van een afwezige koper deponeren (Let op, dit geldt
voor de handelskoop, bij consumentenkopen kan dit dus wel ). De aflevering is van groot
praktisch belang, omdat de verkoper daarmee één van zijn hoofdverplichtingen
onder de koopovereenkomst nakomt en het risico van de goederen overgaat op de
koper (artikel 7:10 lid 1 BW). Aflevering is belangrijk, omdat het bepalend is voor
de vraag of de geleverde goederen beantwoorden aan de koopovereenkomst,
artikel 7:17 lid 1 BW.
Conformiteit
De koper hoeft niet te aanvaarden dat andere zaken worden geleverd dan
overeengekomen. Hetzelfde geldt voor zaken die afwijken van wat overeengekomen
is. De geleverde zaken moeten de eigenschappen bezitten die de koper op grond van
de koopovereenkomst, gelet op de aard van de zaak én de gedane mededelingen van
de verkoper, mocht verwachten, artikel 7:17 lid 2 BW. Non-conformiteit leidt tot
een toerekenbare tekortkoming in de nakoming van de koopovereenkomst, artikel
6:74 BW, en kan bij grote tekortkomingen leiden tot ontbinding, artikel 6:248 lid 1
BW.
Risico
Als er schade ontstaat, kunnen in veel gevallen noch de verkoper noch de koper er
veel aan doen dat de schade optreedt. Toch rijst de vraag wie deze schade moet
vergoeden onder de koopovereenkomst. Dit staat los van wie op dat moment
eigenaar van de goederen was. Voor wiens risico de verkochte goederen zijn en op
welk moment het risico overgaat, staat in beginsel ter beslissing van de partijen bij
de koopovereenkomst, de Incoterms – wordt later besproken. Het gaat immers om een
contractueel risico en daarbij geldt de contractsvrijheid die aan het contractenrecht
ten grondslag ligt.
Wanneer de goederen nog niet geleverd waren, zal dit er in de regel toe leiden dat
de verkoper tekortschiet in zijn af leveringsverplichting onder de
koopovereenkomst. Hij pleegt dan een wanprestatie. Niet omdat hij schuld heeft,
maar omdat de schade voor zijn risico komt. Vaak kiezen partijen ervoor om
transportschade goed te verzekeren om zulke situaties uit te sluiten.
Handelsbedingen
Handelsbedingen zijn efficiënter en zekere clausules om wederzijdse verplichtingen
onder de koopovereenkomst te verduidelijken. Handelsbedingen zijn te herkennen
als afkorting gevolgd door een geografische plaatsaanduiding. Door gebruik te
maken van een handelsbeding doen partijen bij een handelskoop rechtsvermoedens
ontstaan ten aanzien van de onderlinge kostenverdeling, de tijd, de plaats van
levering én de tijd in plaats van risico overgang tussen verkoper en koper. Het is
gebruikelijk om handelsbedingen te verdelen over 4 groepen:
De E-groep
‘Kom het maar halen’. Als de koper hiermee akkoord gaan, zijn alle kosten voor zijn
rekening. Hij moet dan het transport regelen. Hiervoor kan hij contracteren met
vervoersbedrijven. De verkoper levert de goederen door ze beschikbaar te stellen.
3
, De F-groep
Vaak heeft de koper geen behoefte aan zulke risico’s uit de E-groep. Partijen kiezen
in de F-groep voor een wijze waarbij de verkoper de goederen levert aan boord van
een schip, zoals de FOB.
De C-groep
De verkoper regelt hier niet alleen het voortransport, zoals in de F-groep, maar ook
het zeetransport naar de loshaven.
De D-groep
De verkoper moet de goederen afleveren bij een plaats die de koper heeft
aangewezen. De verkoper regelt het gehele vervoer.
Rechtsmiddelen bij wanprestatie van de verkoper
Bij een wanprestatie door de verkoper, heeft de koper in ieder geval recht op
schadevergoeding. In de meeste gevallen van wanprestatie zijn de goederen niet
conform de koopovereenkomst. Wanneer een product non-conform is, staat
beschreven in artikel 7:17 lid 2 BW. Om een beroep te kunnen doen op non-
conformiteit van een goed, zal de koper binnen bekwame tijd nadat hij dit heeft
ontdekt of redelijkerwijs had behoren te ontdekken hierover dienen te klagen bij de
verkoper, artikel 7:23 lid 1 BW. Doet hij dit niet, dan wordt geacht dat de
goederen aan de overeenkomst beantwoorden.
Weigering bij non-conformiteit
De koper is in beginsel verplicht om de zaken in ontvangst te nemen, artikel 53
CISG (Weens Koopverdrag). Hij moet de verkoper in staat stellen de zaken af te
leveren en tot zich te nemen, artikel 60 CISG. Een weigering door de koper heeft
dus een juridische en een feitelijke kant.
Juridisch betekent het dat de koper de zaken niet aanvaardt als nakoming van
de koopovereenkomst.
Feitelijk gezien moet de koper de goederen onder zich nemen, ook als hij wil
weigeren, omdat dit zijn plicht is vanuit artikel 86 lid 1 CISG. De goederen
worden later weer opgehaald, maar de koper moet er zorg voor dragen dat ze
onbeschadigd blijven. Hij kan ze dus niet buiten laten staan als dit niet
bevorderlijk is voor de goederen. Dit valt onder zijn plicht als koper.
Nakoming bij non-conformiteit
Bij een koopovereenkomst kan de koper nakoming eisen indien de verkoper minder
goederen levert dan overeengekomen, ze beschadigd zijn en zich redelijkerwijs
lenen voor herstel, artikel 7:21 lid 1(b) BW. Vervangende goederen kan de koper
slechts vorderen indien sprake is van een wezenlijke tekortkoming en tijdig om
vervangende goederen is gevraagd. De ernst en voorzienbaarheid van de schade
bepalen de factoren om van een wezenlijke tekortkoming te kunnen spreken.
Ontbinding bij non-conformiteit
4
