Historische Contexten: De Verlichting in theorie en praktijk (1650-1900)
Verlichte denkbeelden (1650-1789)
(leidende vraag: Welke ideeën ontstonden tijdens de verlichting over een rechtvaardige samenleving)
Ideeën over godsdienst:
Het denken werd sterk beïnvloed door traditie en geloof, na de middeleeuwen kwam
hier verandering in: Humanisme, ontdekkingsreizen, technische vooruitgang,
rationalisme en empirisme droegen bij aan de wetenschappelijke revolutie.
Tijdens de verlichting werd reden (verstand) toegepast op religie.
Immanuël Kant schreef bv. Durf te denken (niet klakkeloos over nemen van kerk)
Fransman Descartes stelde dat kennis komt uit redenatie (rationeel nadenken)
Engelsman John Locke stelde dat kennis komt uit waarnemingen en ervaringen(empirisme)
John Locke vond ook dat er een scheiding moest zijn tussen kerk en staat, het is een
zaak voor het individu en de staat kan niet bepalen wat het ware geloof is.
Ideeën over samenleving:
Onder invloed van het verlichtingsdenken krijgen denkers zoals Rousseau en Locke
andere ideeën over de samenleving. Ze geloofden niet dat de mens van nature
zondig was.
Rousseau geloofde zelfs dat de mens van nature goed was en slecht werd gemaakt
door de misstanden in de maatschappij.
Locke ging ervanuit dat de mens een 'onbeschreven blad' was en geholpen moest
worden om goed te worden.
De verlichte denkers gingen uit van de vooruitgangsgedachte: De maatschappij kon
beter worden gemaakt m.b.v. opvoeding, onderwijs en verspreiding van kennis.
Ideeën over politiek:
• Tijdens de verlichting kwam het idee van droit divin (goddelijk recht om te regeren) ter
discussie. Verlichte denkers ging uit van natuurlijkrechten: ledereen was gelijk
geboren en had recht op leven, gezondheid, vrijheid en bezit.
• De macht van de staat was volgens Locke en Rousseau gebaseerd op een sociaal
contract tussen het volk en de overheid. Burgers konden in opstand komen als hun
nature rechten werden geschonden door de regering.
• Volgens Rousseau moest de regering 'de algemene wil' uitvoeren. Gezag kon
volgens hem alleen bestaan met wederzijdse toestemming.
• Montesquieu bedacht de theorie van de driemachtenleer (trias politica). Alleen door
de machten te scheiden kon een rechtvaardige samenleving ontstaan.
• Adam Smith ging uit van een vrije economie. De overheid moest zich zo min mogelijk
bemoeien met de economie. Als iedereen zijn eigen economische belang nastreefde
was dat uiteindelijk het beste voor iedereen. (kapitalisme)
Politieke cultuur:
Vanaf de tweede helft van de 18e eeuw werd de publieke opinie steeds belangrijker
binnen de politieke cultuur.
Verlichtingsideeën over bestuur werden besproken in kranten, pamfletten, salons,
clubs en koffiehuizen.
Heersers moesten hiermee rekening gaan houden. Sommige heersers lieten zich
beïnvloeden door de ideeën van de verlichting. Zij zorgden voor persvrijheid en
(religieuze) tolerantie, maar behielden de absolute macht: Verlicht absolutisme. De
Franse koningen bleven strijden tegen het verlichtingsdenken door bijvoorbeeld het
introduceren van censuur om verlichte denkers monddood te maken.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper VwoGeslaagd. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,89. Je zit daarna nergens aan vast.
