Samenvatting van de verplichte literatuur van het boek openbaar bestuur, beleid, organisatie en politiek.
Aantekeningen van de colleges van inleiding bestuurskunde
Samenvatting openbaar bestuur
Hoofdstuk 1
Het openbaar bestuur is een ingewikkeld samenspel van een groot aantal partijen, die ieder
volgens eigen logica handelen. Het gaat om partijen, beslissingen en activiteiten die het lot
van mensen ingrijpend beïnvloeden. Het handelen binnen openbaar bestuur is van invloed
op onze gezondheid, ons gevoel van veiligheid, onze welvaart, onze opvoeding en onze
ontspanning.
Openbaar bestuur is het geheel van organisaties en activiteiten die primair zijn gericht op de
besturing van de maatschappij.
In de beperkte opvatting heeft het openbaar bestuur dezelfde betekenis als ‘overheid’ of ‘de
staat’. In de ruime opvatting omvat het openbaar bestuur ook organisaties die niet tot de
overheid behoren maar wel een publieke taak vervullen of op een andere manier sturing
geven aan de maatschappij; ziekenhuizen, ANWB, woningcorporaties of
vluchtelingeninstellingen.
Besturing komt van sturen; richting geven, een koers uitzetten. Het gaat om tot stand
brengen en uitvoeren van beslissingen.
Openbaar heeft te maken met de reikwijdte van deze beslissingen. In het openbaar bestuur
wordt de koers van de maatschappij als geheel of van grote delen ervan bepaald.
Bestuurlijke beslissingen (beschikkingen, subsidieregelingen, wettelijke normen en
gedragsregels of gemeentelijke vorderingen) hebben een bindend karakter voor alle leden
van de samenleving op een bepaald grondgebied.
Er worden 3 logica’s van sturing in de maatschappij onderscheiden:
- De staat
o Dient voor het algemeen belang
- De markt
o Producten en diensten op commerciële grond te leveren
- Het middenveld
o Richt zich op doelstellingen die niet op winst maken gericht zijn, maar ook
niet binnen de sfeer van de overheid vallen
Liberalisering = activiteiten of organisaties van de staat naar de markt overgeven
(vermarketing).
- Vb: engergiebedrijven kunnen nu zelf gekozen worden, voorheen leverde een
regionaal energiebedrijf de energie aan burgers.
Nationalisering = activiteiten or organisaties van de markt naar de staat overgeven
(verstatelijking).
- Vb: inlijving van ABN door de staat tijdens de bankencrisis
,Overheidsorganisaties bestaan uit:
- Politieke leiding à gezagsdragers die voor hun functionering direct of indirect
verantwoording schuldig zijn aan democratisch gekozen vertegenwoordigende
organen
- Ambtenaren à benoemde functionarissen die ondergeschikt zijn aan de politieke
leiding. Zij dienen de politieke leiding bij te staan en uitvoering te geven aan politieke
beslissingen. Contact tussen burgers en openbaar bestuur gaat voornamelijk via
ambtenaren.
Maatschappelijk middenveld is een veld van organisaties dat zich tussen de overheid aan de
ene kant en de bedrijven en individuele burgers aan de andere kant bevindt.
Twee types van maatschappelijk middenveld:
- Vervullen van maatschappelijke functies met een winstoogmerk
o Ziekenhuizen, schoolbesturen, woningbouwcorporaties
- Organisaties die een bepaald belang behartigen of een bepaald ideëel doel nastreven
zonder winstoogmerk
o Vakbonden, werkgeversorganisaties of milieuorganisaties
,Sommige organisaties zijn lastig in te delen in publieke of private organisaties. Ziekenhuizen
vervullen een publieke taak maar hebben wel als doel winst te behalen. Om te bepalen waar
een organisatie wordt ingedeeld wordt door Barry Bozeman over publiekheid gesproken.
Volgens Bozeman zijn er geen puur publieke of puur private organisaties. Alle organisaties
hebben enigszins een publiek karakter omdat ze zich aan de wet moeten houden van de
overheid. De dimensionale aanpak maakt een onderscheid tussen 3 dimensies:
- Eigenaarschap
o Van wie is de organisatie, de rechtelijke grondslag
- Bekostiging
o Wie bekostigt de organisatie
- Politieke controle
o Banken en grote bedrijven zoals Unliver, Philips en AkzoNobel worden in de
gaten gehouden door de overheid
Openbaar bestuur wordt verdeeld in een verticale en horizontale dimensie van openbaar
bestuur.
De verticale dimensie geeft aan dat het openbaar bestuur op meerdere niveaus van
omvattendheid gestalte kan krijgen: wijk, gemeente, regio, provincie, natiestaat,
internationale regio of de wereld als geheel.
De horizontale dimensie geeft aan dat het openbaar bestuur niet alleen uit de overheid zelf
bestaat maar ook uit tal van maatschappelijke organisaties.
Multi level governance = besturen vindt plaats op meerdere schaalniveaus, door overheid
als andere partijen.
Huis van Thorbecke:
EU
Rijk
Provincies
Bij deze geef ik mij
graag te kennen dat
ik een passie heb
voor Gemeenten
de
woningmarkt en hier
graag een toekomst
in ambieer. Ik
studeer momenteel
aan de Erasmus
Universiteit waar ik
begonnen ben met
de pre master
Bestuurskunde.
Naast mijn opleiding
houd ik mij graag
, Nederlandse staatsvorm is een gedecentraliseerde eenheidsstaat.
Eenheid staat voor een uniform bestuursstelsel met een duidelijke primaat van de landelijke
overheid. Gedecentraliseerd duidt erop dat gemeenten en provincies een belangrijke en op
bepaalde onderwerpen zelfstandige bevoegdheden en eigen stem hebben.
= een staatsvorm waarin landelijke overheid dominant is maar overige territoriale eenheden
zelfstandige bevoegdheden hebben
Door globalisering en decentralisatie is de nationale regering vaak sterk afhankelijk van de
decentrale overheden. Steeds meer taken en activiteiten zijn van het nationale niveau
overgedragen naar decentrale bestuurslagen en Europese bestuurslaag. De nationale
overheid zorgt voor een groot deel voor de noodzakelijke afstemming en uitwisseling tussen
de betrokken partijen op verschillende bestuurslagen. En de nationale overheid heeft veel
zeggenschap over wat er decentraal en in regionale verbanden gebeurt.
Government is de overheid en governance is besturing. Governance is een steeds meer
gebruikt begrip. Dit betekent dat naast de overheid ook het maatschappelijk middenveld en
voor het deel het bedrijfsleven van belang zijn. En dat er naast eenzijdige bindende besluiten
door de overheid ook een wereld van informele, meer gelijkwaardige mechanisme bestaat
die sterk bijdraagt aan de sturing van de maatschappij.
Of het openbaar bestuur succesvol is wordt beoordeeld op basis van vier dimensies. Elk van
deze dimensie weerspiegelt een deel van de unieke positie van het openbaar bestuur. In
combinatie bieden zij een spanningsveld van normen en verwachtingen waaraan
bestuurders moeten voldoen. De vier dimensies zijn:
1. Democratie
Democratie gaat uit van volkssoevereiniteit. Politici, bestuurders en overheidsorganen
regeren in naam van het volk. Politici en gekozen bestuurders ontlenen hun macht via
verkiezingen. Slaat hun beleid niet aan, dan worden ze bij de volgende verkiezingen gestraft.
Hun beslissingen staan in grote lijnen in overeenstemming met de in maatschappij levende
waarden, normen en wensen. Nederland kan enkel stemmen op een partij maar niet op een
regering. De regering hangt af van de kabinetsformatie.
Democratisch bestuur betekent dat burgers participeren en inspraak hebben.
2. Rechtmatigheid
De overheid bezit bepaalde machten zoals belasting heffen en geweld gebruiken. De macht
van de overheid moet daarom beperkt en gecontroleerd zijn. Overheidsmacht wordt
uitgeoefend aan de hand van de wet. De wet legt de overheid grenzen en beperkingen op.
Rechtmatigheid is een belangrijke eis die aan bestuurlijk handelen wordt gesteld.
De overheid kan te maken krijgen met een rechter. Juridisering is een toename van formele
regels en van formele vormen van conflictbeslechting in het domein van openbaar bestuur.
3. Doeltreffendheid
Het openbaar bestuur is succesvol als de vooraf geformuleerde doelstellingen van het beleid
worden gehaald; doeltreffendheid (effectiviteit). Dit hangt samen met doelmatigheid
(efficiency). Dit betekent met zo min mogelijk middelen de doelen bereiken.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper fleur62. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
