dit is een samenvatting van de emodules van basisvaardigheden van de klinische gespreksvoering. De modules zijn veranderd ten opzichte van voorgaande jaren. Deze samenvatting bevat alle modules die behoren tot de tentamen stof van klinische gespreksvoering
Het deskundig hulpverleningsmodel helpt psychologen om structuur aan te brengen in een
opzichzelfstaand hulpverleningsgesprek of over een serie gesprekken heen, doordat dit model het
hulpverleningsproces in stappen of stadia verdeelt. Het deskundig hulpverleningsmodel onderscheidt
drie hoofdfasen in het hulpverleningsproces. Deze zijn:
1. Huidige situatie: Wat is er met de cliënt aan de hand?
2. Gewenste situatie: Wat wil de cliënt bereiken?
3. Actieplan: Wat heeft de cliënt nodig/welke acties moet de cliënt ondernemen om de gewenste
situatie te bereiken?
Psychologen behandelen deze vragen één voor één in plaats van door elkaar. Dat zorgt voor duidelijkheid
en structuur in het gesprek.
Elke hoofdfase van het deskundig hulpverleningsmodel kan onderverdeeld worden in drie subfasen
Subfasen huidige situatie (1a, 1b en 1c)
Deze eerste hoofdfase bestaat uit de volgende drie subfasen:
• Fase 1a - Verhaal: Het doel van deze fase is om cliënten te helpen om hun verhaal te
vertellen. Het gaat om het onder woorden brengen van zowel problemen en zorgen als
(ongebruikte) talenten en mogelijkheden.
• Fase 1b - Nieuwe perspectieven: Het doel is om cliënten te helpen om vanuit nieuwe
invalshoeken naar hun verhaal te kijken, bijvoorbeeld meer gedetailleerd of meer
constructief, en om op die manier nieuwe perspectieven te ontwikkelen.
• Fase 1c - Waarde: Het is om cliënten te helpen een keuze te maken waar ze als eerste aan
willen werken. Ze kunnen niet alles tegelijkertijd veranderen en ze hebben ook niet overal
invloed in. Het gaat er om dat cliënten hun energie gaan richten op die acties, waar ze de
waarde van inzien en waarmee ze denken vooruit te kunnen komen.
1
,Subfasen gewenste situatie (2a, 2b en 2c)
Deze tweede hoofdfase bestaat uit de volgende drie subfasen:
• Fase 2a - Mogelijkheden: Het doel van deze fase is om cliënten te helpen om zich een
beeld te vormen van wat er in het ideale geval allemaal mogelijk is. Anders gezegd is het
doel om cliënten te helpen om hun droombeeld voor ogen te zien.
• Fase 2b - Agenda voor verandering: Het doel is om cliënten te helpen om realistische en
uitdagende doelen te stellen. De mogelijkheden die in fase 2a zijn beschreven, zouden
vertaald moeten worden naar concrete doelen.
• Fase 2c - Inzet: Het doel is om cliënten te helpen om zich in te zetten om geformuleerde
doelen te realiseren. Het gaat het er om dat de cliënt niet alleen zijn energie richt op het
gekozen onderwerp (fase 1c), maar ook daadwerkelijk energie investeert om zijn doelen
te realiseren. Dit betekent tijd vrijmaken om acties te ondernemen.
Subfasen actie ondernemen (3a, 3b en 3c)
Deze derde hoofdfase bestaat uit de volgende drie subfasen:
• Fase 3a - Mogelijke strategieën: Het doel van deze fase is om cliënten te helpen bij het
bedenken van strategieën om hun doel te bereiken.
• Fase 3b - Beste keuze: Het doel is om cliënten te helpen om die strategie uit alle
mogelijkheden te kiezen die het beste bij hun capaciteiten passen.
• Fase 3c - Plan: Het doel is om cliënten te helpen met het ordenen van de gekozen acties tot
een concreet plan.
Dit model kan echter ook van boven naar beneden worden begrepen: van breed naar smal.
Bovenste rij: Bij het inventariseren van het verhaal, de mogelijkheden (in een ideale situatie) en de
mogelijke strategieën kijk je heel breed naar de huidige situatie, de gewenste situatie en de acties die
moeten worden ondernomen.
Onderste rij: Bij het bepalen van de waarde, de inzet en het plan, wordt het allemaal veel concreter.
De cliënt moet hier beslissen waar die zich in de huidige situatie op wil richten (waarde), hoeveel
inzet die wil tonen om de gewenste situatie te bereiken (inzet) en welke acties die precies moet
uitvoeren om het eigen doel te bereiken (plan)
2
,Het woord 'fasen' zou de indruk kunnen wekken dat hulpverleningsgesprekken een vaste volgorde
kennen. In de praktijk blijkt dit niet het geval. Dit heeft verschillende redenen die enerzijds te
betrekking hebben op de cliënt en anderzijds op de psycholoog
Taken psycholoog in het deskundig hulpverleningsmodel
Cognitieve benadering: veranderen van denkpatronen
• De cognitieve benadering legt het accent op fase 1 (ontwikkelen van nieuwe perspectieven)
Gedragsmatige benadering: gedragsverandering
• gedragsmatige benadering op fase 3 (acties ondernemen)
Narratieve benadering
• De narratieve benadering legt de nadruk op fase 1 van het deskundig hulpverleningsmodel.
Deze benadering start bij het verhaal (narratief) van de cliënt en gaat ervan uit dat mensen
verhalen construeren om betekenis te geven aan hun ervaringen. Psychologen die volgens
deze benadering werken leren mensen om zich bewust te worden van hun eigen
geconstrueerde werkelijkheid. Ze dagen mensen uit om de verhalen die ze geconstrueerd
hebben te onderzoeken. Dit kan leiden tot nieuwe inzichten en het beter verwerken en
loslaten van gebeurtenissen.
Doelgerichte benadering
• De doelgerichte benadering legt de nadruk op fase 2 van het deskundig
hulpverleningsmodel. Deze benadering start met de vraag wat een cliënt wil bereiken. Als dit
een vrij abstract doel is (fase 2a), dan onderzoekt een psycholoog samen met de cliënt welke
concrete doelen eerst gerealiseerd zouden moeten worden om dit abstracte doel te
bereiken. Deze benadering kijkt alleen naar de huidige situatie in het licht van gestelde
doelen, zodat duidelijk wordt waar iemand al staat ten opzichte van deze doelen. Een
voorbeeld van een doelgerichte benadering is de GROW benadering
Oplossingsgerichte benadering
• De oplossingsgerichte benadering legt de nadruk op fase 3 van het deskundig
hulpverleningsmodel. Deze benadering gaat ervan uit dat er een wereld van problemen
bestaat en een wereld van oplossingen en dat deze niet per definitie aan elkaar zijn
gerelateerd. Een oplossingsgerichte psycholoog gaat daarom niet in op problemen van
cliënten, maar is eerder geïnteresseerd in het antwoord op de vraag op welke moment de
3
, cliënt geen problemen ervaart en wat de cliënt dan doet of laat. In deze
uitzonderingsmomenten zijn vaak aanwijzingen te vinden voor acties die de cliënt kan
ondernemen ('oplossingen') om uit de problemen te komen.
Expertise
De meest recente visie op expertise ontwikkeling is dat doelbewuste training nodig is om expertise
te ontwikkelen. Deze visie kan op de meeste wetenschappelijke steun rekenen. Er is geen speciaal
talent voor nodig, alleen het talent dat we allemaal bezitten, namelijk ons vermogen om ons aan te
passen aan toenemende complexiteit. → belangrijkste !!!
De traditionele visie op expertiseontwikkeling, suggereert dat je alleen expertise kunt ontwikkelen op
terreinen waarvoor je een aangeboren talent hebt. Dit wordt echter niet bevestigd door onderzoek:
het blijkt dat zelfs de prestaties van Mozart door andere factoren dan talent te verklaren zijn.
Een andere klassieke visie is het ervaringsperspectief: hoe meer ervaring je opdoet (uren je maakt),
des te beter je wordt. Ook deze visie kan op weinig wetenschappelijke steun rekenen: ervaring leidt
eerder tot meer automatisch gedrag, dan tot betere prestaties. Dit geeft mensen het gevoel dat ze
beter presteren dan anderen, maar dit is niet aangetoond via onderzoek. Een automobilist met 10
jaar rijervaring zal minder nadenken over het eigen rijgedrag, maar presteert niet zonder meer beter
op een rijtest dan een automobilist met 1 jaar rijervaring.
Het woord ‘expertise’ heeft dezelfde stam als de Engelse woorden ‘experience’ en 'experiment'. Het
verwijst naar de mate waarin een persoon geëxperimenteerd heeft en zich dus doelbewust heeft
ingezet om te leren van eigen werkervaringen. Expertise is dus meer dan alleen iemands kennis op
een bepaald terrein. Andere benamingen voor expertise zijn 'vakbekwaamheid' of 'deskundigheid'.
Anders Ericsson heeft 'expertise' gedefinieerd als het consequent beter presteren in een bepaald
domein dan anderen in hetzelfde domein. We spreken alleen van expertise als het kan worden
aangetoond via objectief onderzoek met herhaalde metingen. Op grond van één observatie kan dus
niet worden bepaald of iemand expertise heeft of niet. Een persoon die expertise bezit, noemen we
een ‘expert’.
Ericsson stelt dat een aantal algemene principes verklaren waarom sommige mensen expertise
ontwikkelen in een bepaald domein en anderen niet. Hij heeft deze principes samengevat onder de
noemer ‘deliberate practice’, in het Nederlands vertaald als ‘doelbewuste training’.
Deliberate practice is een combinatie van individuele training met coaching door een expert in het
vakgebied dat je wilt leren. Daarmee is 'deliberate practice' niet alleen een doelgerichte activiteit,
maar ook een geïnformeerde activiteit: je ontdekt niet alles zelf, maar leert ook van deskundigen.
De vier principes van 'deliberate practice' zijn:
1. Het hebben van een specifiek doel
2. Regelmatige intensieve focus op het bereiken van dat doel
3. De aanwezigheid van directe feedback over je progressie in het bereiken van dat doel
4. Uit je comfort zone stappen
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Maryzax. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
