Hoofdstuk 12: Hormonen
12.1 De aanmaak van hormonen
Hormonen zijn signaalstoffen die lichaam via bloed naar cellen vervoert. Hormoonklieren zijn endocriende
klieren (geven producten af aan inwendige milieu, bloed en weefselvloeistof (via bloed), cellen en lymfe.
Producten van zweet- en verteringsklieren komen in uitwendige milieu terecht. Dat zijn exocriene klieren.
Hormonen komen overal in je lichaam, maar komen alleen binnen bij cellen met passende receptoren voor
een hormoon. Deze doelwitcellen bevinden zich in doelwitorganen en -weefsels. Hormonen uit
geslachtsklieren stimuleren celdeling in verschillende delen van lichaam. Ook bevorderen ze ontwikkeling
van secundaire geslachtskenmerken en beïnvloeden gedrag.
Centrale hormoonklier is hypofyse (klein orgaan met diameter van ongeveer 1cm net onder hersenen. Binas
88C). Vanuit hypothalamus, deel van hersenen vlak boven hypofyse, ontvangt hypofyse informatie over
lichaam. Hypofyse regelt ook groei en rijping van geslachtscellen.
Hypofyse bestaat uit twee delen: neurohypofyse (hypofyseachterkwab) en adenohypofyse
(hypofysevoorkwab). Neurohypofyse bevat zenuwweefsel met daarin uitlopers van neuronen uit
hypothalamus. Adenohypofyse bestaat uit klierweefsel.
Als reactie op dalende bloeddruk maken neuronen in hypothalamus neurohormoon ADH. Via uitlopers van
neuronen komt ADH in neurohypofyse, waar uitlopers het afgeven aan bloed. Een tweede neurohormoon,
oxytocine, beïnvloedt concentratie gladde spieren in baarmoederwand bij bevalling en is betrokken bij
sociaal gedrag. Andere neurohormonen uit hypothalamus stimuleren adenohypofyse. Synapsen in
hypothalamus geven releasing-hormonen af aan bloed, waarna ze rechtstreeks terechtkomen in
adenohypofyse. Zo stimuleer FSH-releasing-hormoon adenohypofsye tot afgifte van FSH. Weer andere
neuronen van hypothalamus geven inhibiting-hormonen af, die productie van bijv. FSH remmen. FSH
stimuleert groei en ontwikkeling van follikels in eierstokken. Stijging van oestradiol stimuleert dan weer LH.
Veel hormoonconcentraties zijn op deze manier (via negatieve terugkoppeling) geregeld, waardoor
concentratie van hormoon in bloed voortdurend rond de norm blijft.
Sommige voedingsstoffen binden aan membraanreceptoren. Deze zijn bestemd voor hormonen.
12.2 Reacti es op hormonen
Onder normale omstandigheden vindt coördinatie van homeostase plaats in aantal stappen. Om te groeien
geeft hypothalamus hormoon GHRH af afgifte groeihormoon GH deling kraakbeencellen wordt
gestimuleerd uit lever komt stof IGF vrij. Bij stress komt CRH vrij zet hypofyse aan tot
adrenocorticotroop hormoon (ACTH) stimuleert cellen van bijnierschors tot afgifte van diverse
hormonen, o.a. cortisol (verhoogt bij stress hartslag, glucosespiegel van bloed en maakt je alerter).
Alleen doelwitcellen bezitten juiste receptoren voor dat hormoon. Hoe herkenning verloopt, hangt af van
type hormoon.
Hydrofobe steroïdhormonen (uit cholesterol) gaan eerst door celmembraan en hechten dan aan
receptoren in grondplasma van cel. Daar vormt het hormoon met eiwitreceptor een hormoon-
receptorcomplex. Dit activeert DNA. Via RNA ontstaat in grondplasma bepaald eiwit dat in cel
bijvoorbeeld werkt als enzym.
Tyrosinehormonen zijn ook hydrofoob. Deze hormonen (uit aminozuur tyrosine) bereiken hun
doelwitcellen op twee manieren. Schildklierhormoon bijv. bindt net als steroïdhormonen aan
receptoren in grondplasma. Adrenaline bindt aan receptoren in celmembraan.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jasmijnjeulink. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.