Inleiding bestuursrecht
Week 1
Kennisclip 1
Wat is bestuursrecht?
- Bestuursrecht ziet op de verhouding tussen de overheid en burgers
- Kern van het bestuursrecht:
De overheid kan eenzijdig de rechtspositie van burgers vaststellen
De overheid kan jou iets verbieden, maar ook toestemming geven
Oftewel: de overheid oefent macht uit.
Hoe wordt die macht begrensd?
Aan welke rechtsnormen moet de overheid zich houden?
En welke rechtsbescherming staat tegen overheidshandelingen open?
Algemeen en bijzonder bestuursrecht
Algemeen bestuursrecht: de Awb, de algemene rechtsregels, uniforme regels
Bijzonder bestuursrecht: staat in andere wetten, het reguleert een specifiek deel van onze
samenleving
Functies van het bestuursrecht
“Bestuursrecht is recht van, voor en tegen het bestuur”
- Van het bestuur: instrumentele functie
Aan het bestuur worden bepaalde bevoegdheden/instrumenten worden verleend, creëert de
bevoegdheden
- Voor het bestuur: normerende functie
De normen waar de overheid zich moet houden, bijv. het gelijkheidsbeginsel
- Tegen het bestuur: waarborgfunctie
rechtsbescherming
Ontstaansgeschiedenis van de Awb
- Bestuursrecht van oudsher vooral bijzonder bestuursrecht
- Algemene wet bestuursrecht
vanaf 1994, opgebouwd in tranches (fases)
1
,Doelen van de Awb:
- Bevorderen eenheid
Niet allemaal veel verschillende wetten.
- Systematiseren en vereenvoudigen
- Codificeren van jurisprudentie
- Regelen van algemene onderwerpen die niet goed passen in bijzondere regelgeving
Eerste hoofdstukken zijn heel algemeen en des te hoger je komt des te specifieker het is.
Verschillende soorten/categorieën regels in het Awb
In de Awb vinden we:
- Dwingend recht
Afwijking van de Awb in beginsel niet mogelijk.
Enige uitzondering: In een bijzondere wet mag wel een uitzondering worden gemaakt,
dat moet daar dan in staan. Het moet wel een formele wet zijn.
Hoe herken je het: ontbreken van woorden “wettelijk voorschrift” of een aanwijzing
hiernaar.
- Regelend recht
Awb bevat de hoofdregel maar staat afwijking uitdrukkelijk toe
Te herkennen aan: “tenzij bij wettelijk voorschrift anders is bepaald”
Anders is bepaald, is hier het belangrijkst.
- Aanvullend recht
Bijzondere wet bevat hoofdregel maar wanneer daarin niets staat, geldt Awb
Te herkennen aan: “bij wettelijk voorschrift” en de algemene regel die wordt gesteld bij
het ontbreken van dergelijk wettelijk voorschrift.
- Facultatief recht
2
, De bijzondere wetgever kan een bepaling uit de Awb van toepassing verklaren
Alleen van toepassing als dit staat in de bijzonder wet.
3.4 Awb
Te herkennen aan: “indien bij wettelijk voorschrift (of besluit) is bepaald”
Kennisclip 2
Bestuursorgaan: het a-orgaan
Drie kernbegrippen in het bestuursrecht
- Bestuursorgaan
Art.1:1 Awb
De overheid maar dan in het Awb
- Belanghebbende
Art. 1:2 Awb
- Besluit
Art. 1:3 Awb
Waarom is het zijn van bestuursorgaan van belang?
- De Awb is alleen van toepassing op het handelen van bestuursorganen
- Geen bestuursorgaan, dan ook geen besluit, zie art. 1:3 Awb
- Geen besluit, dan ook geen bestuursrechtelijke rechtsbescherming (bezwaar, beroep)
Waarom liever naar de bestuursrechter dan naar de civiele rechter?
Bestuursrechtspraak is:
a. laagdrempelig
geen verplichting om advocaat in te schakelen
lage griffierechten -> kost minder geld
relatief informele procedure
b. procedurele rechtvaardigheid
Lage eisen aan beroepschrift
actieve rol van de bestuursrechter, ongelijkheidscompensatie
weet dat overheid veel vaker procederen, dus wanneer burger zegt waar hij zich zorgen
over maakt, moet bestuursrechter het goede wetsartikel erbij zoeken
artikel 1:1 lid 1 Awb: bestuursorgaan
- deel a: A-orgaan
- deel b: B-orgaan
waarom is het onderscheid tussen a- en b-organen?
Het onderscheid is relevant voor het bereik van de Awb-bepalingen
- A-organen zijn voor al hun handelingen (ook privaatrechtelijke en feitelijke) handelingen
gebonden aan de Awb.
3
, - B-organen zijn alleen aan de Awb gebonden voor zover zij publiekrechtelijke bevoegdheden
uitoefenen!
A-organen
Criteria waaraan moet worden voldaan om een a-orgaan te zijn
Onder bestuursorgaan wordt verstaan een
- orgaan van een
- rechtspersoon die krachtens publiekrecht is ingesteld.”
Wanneer is er sprake van een rechtspersoon die krachten publiekrecht is ingesteld?
De publiekrechtelijke rechtspersonen worden genoemd in:
- Artikel 2:1 BW;
“1. De Staat, de provincies, de gemeenten, de waterschappen, alsmede alle lichamen
waaraan krachtens de Grondwet verordenende bevoegdheid is verleend, bezitten
rechtspersoonlijkheid.”
2. Andere lichamen, waaraan een deel van de overheidstaak is opgedragen, bezitten slechts
rechtspersoonlijkheid, indien dit uit het bij of krachtens de wet bepaalde volgt.”
In de wet: …. Heeft rechtspersoonlijkheid
- Bijzondere wetten
Wat zijn privaatrechtelijke rechtspersonen?
Artikel 2:3 BW:
“Verenigingen,
coöperaties,
onderlinge waarborgmaatschappijen,
naamloze vennootschappen,
besloten vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid en
stichtingen
bezitten rechtspersoonlijkheid.”
Wat is een orgaan?
- De publiekrechtelijke rechtspersoon is de huls. (bijv. gemeente)
- De onderdelen van die rechtspersoon die taken uitvoeren zijn de organen. (bijv. college van
B&W)
Voorbeelden van bestuursorganen:
- Organen van de Staat: ministers en staatssecretarissen
- Organen van gemeenten: college van B&W, gemeenteraad, burgemeester,
- Organen van provincies: gedeputeerde staten, provinciale staten, Commissaris van de
Koning,
- Organen van waterschappen: dagelijks bestuur, algemeen bestuur en dijkgraaf.
Onderscheid tussen de rechtspersoon en de organen?
- De rechtspersoon is het privaatrechtelijk aanspreekpunt, bijv:
Sluit overeenkomsten en verricht andere privaatrechtelijke rechtshandelingen
4
