Dit document bevat de college aantekeningen van de inhoudelijke colleges van het vak Publiekrecht en duurzaamheid (RGMBE02506) aan de Rijksuniversiteit Groningen. Geschreven in het jaar 2021/2022.
Week 2: Klimaatjurisprudentie, klimaatwetgeving en klimaatakkoord p. 8
Week 3: PFAS en regulering van de bodem p. 12
Week 4: Sturen op duurzaamheid bij gebiedsontwikkeling p. 14
Week 5: Stikstof en natuurbescherming p. 18
Week 6: Participatie bij hernieuwbare energieprojecten p. 23
Week 7: Milieubelastende activiteiten p. 27
1
,Week 1: Gebruiksruimte en de Omgevingswet
In week 1 gaan we in op gebruiksruimte en gebruiksruimte onder de Omgevingswet. We hebben
ervoor gekozen om dit onderwerp in dit vak te behandelen, omdat bij de voorbereiding van de
Omgevingswet - anders dan je misschien zou vermoeden - niet alleen economische ontwikkelingen
mogelijk maken voorop stond, maar óók het beschermen van het milieu en het komen tot een
duurzame ontwikkeling. Op dat punt heeft men gebruikgemaakt van een terminologie die in de
ecologie en de natuurbescherming gebruikelijk is, maar in de juridische wereld niet zo gebruikelijk is:
gebruiksruimte.
Datum: 9 februari 2022
Docent: K. de Graaf
Gebruiksruimte als concept
Onder de Omgevingswet wordt gesproken van ‘gebruiksruimte’. In normale zin wordt altijd gesproken van
‘milieugebruiksruimte’, omdat we het hebben over de vraag hoeveel gebruik je kunt maken van alle diensten
die het milieu ons aanbiedt voordat dat het milieu teniet gaat. Er is kritiek gekomen op het feit dat in de
Omgevingswet alleen van ‘gebruiksruimte’ wordt gesproken en niet van ‘milieugebruiksruimte’; het milieu
zou daardoor teveel op de achtergrond komen te staan.
Activiteiten in de fysieke leefomgeving maken vaak gebruik van planologische ruimte en van ruimte voor
milieu- en natuurbelasting. Dergelijke ruimte wordt gebruiksruimte genoemd: de voor activiteiten
beschikbare ruimte voor het veroorzaken van effecten op de fysieke leefomgeving. De gebruiksruimte speelt
een belangrijke rol bij de omgevingsrechtelijke praktijk van gemeenten; gemeenten kunnen met het verdelen
van gebruiksruimte lokale ambities in de fysieke leefomgeving realiseren.
Volgens ecologie en natuurbescherming is het idee van het niet overschrijden van de gebruiksruimte die de
aarde ons biedt een uitdrukking van duurzame ontwikkeling. Alle economische en sociale ontwikkelingen
zouden plaats moeten vinden in de gebruiksruimte die het milieu ons biedt. Als je daar buiten gaat, dan doe
je het milieu teveel teniet. De vraag die daar vervolgens bij opkomt is: Hebben we in het recht wel voldoende
instrumenten om dat goed te reguleren? Is het recht wel gericht op regulering van de gebruiksruimte?
Sustainable development
Er zijn allerlei theorieën over gebruiksruimte. Een belangrijke
theorie die hierbij hoort is die van sustainable development:
‘Sustainable development is development that meets the needs
of the present without compromising the ability of future
generations to meet their own needs.’ Bij sustainable
development is er balans tussen sociaal, milieu en economie.
Als er een balans is tussen sociaal, economie en milieu dan
spreken we van sustainable development.
Strong sustainability
Als je fanatieke milieurecht juristen vraagt wat ze bedoelen, dan
stellen ze dat er weak sustainability en strong sustainability is.
Weak sustainability is volgens hen de theorie van sustainable
development. Strong sustainability gaat ervan uit dat alle
economische en sociale ontwikkelingen zich moeten afspelen
binnen de ruimte die het milieu ons biedt. Een voorbeeld is dat
ons klimaat een bepaalde waarde van CO2 aan kan. Als je echter
teveel CO2 uitstoot, dan gaat het mis. Het idee van strong
2
, sustainability, ook wel ecological sustainability, is dat er geen balans is tussen de drie, maar dat environment
het belangrijkst is en alles wat de mensheid doet moet daar binnen vallen.
Duurzame ontwikkeling
Bij strong sustainability moet je dus rekening houden met dat wat de aarde kan ondersteunen of aan kan. Er
zijn twee relevante citaten over duurzame ontwikkeling die we behandelen in dit vak.
● ‘Duurzame ontwikkeling zou niet de natuurlijke systemen die het leven op aarde ondersteunen in
gevaar moeten brengen: de atmosfeer, het water, de bodem en alle levende wezens.’
● ‘Maar uiteindelijk zijn er grenzen, en duurzaamheid vereist dat de wereld lang voordat deze worden
bereikt, billijke toegang tot de beperkte middelen moet garanderen en bovendien technologische
inspanningen zal moeten heroriënteren om de druk op die natuurlijke systemen te verlichten.’
Exploitatie natuurlijke bronnen
Als het gaat om milieu en het gebruik daarvan, dan moeten we allereerst de soorten bronnen onderscheiden.
Natuurlijke bronnen zijn bronnen die de aarde ons aanbiedt. Er zijn twee soorten natuurlijke bronnen te
onderscheiden:
1. Vernieuwbare natuurlijke bronnen (vb. vissen, bomen, zonne- en windenergie)
○ binnen de grenzen van regeneratie en natuurlijke groei
2. Niet-vernieuwbare natuurlijke bronnen
○ bij het tempo van uitputting moet rekening worden gehouden met de noodzakelijkheid van
die bron, de beschikbaarheid van die bron, de beschikbaarheid van technologieën voor het
minimaliseren van uitputting, en de waarschijnlijkheid van substituten beschikbaar zijn.
○ vb. gaswinning en/of fosfaat
In de UNFCCC (verdrag met betrekking tot klimaat) staat in artikel 2 een doelstelling: ‘The ultimate
objective of this Convention is to achieve stabilization of greenhouse gas concentrations in the atmosphere at
a level that would prevent dangerous anthropogenic interference with the climate system. Such a level should
be achieved within a time frame sufficient to allow ecosystems to adapt naturally to climate change, to ensure
that food production is not threatened and to enable economic development to proceed in a sustainable
manner.’ Het doel van het verdrag is om gevaarlijke menselijke inmengingen in het klimaat te voorkomen
om gevaarlijke klimaatverandering te voorkomen. Ecosystemen kun je best uitstoot van CO2 laten
welgevallen, maar die ecosystemen moeten zich wel aan die uitstoot kunnen aanpassen. Als dat niet meer
kan, dan loop je tegen gevaarlijke klimaatverandering aan.
Ook in het CBD (verdrag met betrekking tot biodiversiteit) in artikel 1 staat een doelstelling opgenomen:
‘The objectives of this Convention, to be pursued in accordance with its relevant provisions, are the
conservation of biological diversity. The sustainable use of its components and the fair and equitable sharing
of the benefits arising out of the utilization of genetic resources. Including by appropriate access to genetic
resources and by appropriate transfer of relevant technologies, taking into account all rights over those
resources and to technologies, and by appropriate funding.’ ‘‘Sustainable use’ means the use of components
of biological diversity in a way and at a rate that does not lead to the long-term decline of biological
diversity, thereby maintaining its potential to meet the needs and aspirations of present and future
generations.’ Het gebruik van natuurlijke bronnen die de mens ten dienste staan, bijvoorbeeld natuurlijke
geneesmiddelen, moeten gerealiseerd worden op een duurzame wijze.
Dit zijn twee voorbeelden waarin je kunt zien dat het paradigma van sustainability terugkomt in het
internationale recht.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper rechtenstudentje050. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
