Collectieve Horecaontzeggingen
Inleiding
‘Overlast op straat en uitgaansgeweld keren terug’ (Barendregt & Haggeman, 2021) en
‘Overprikkeling na lockdown vergroot kans op uitgaansgeweld’ (Visser, 2021) zijn twee
voorbeelden van nieuwsartikelen die verschenen toen de horeca weer open mocht, na een
lange periode dicht te hebben gezeten in verband met coronamaatregelen. Hieruit blijkt dat
er in het uitgaansleven ook na de lockdown weer sprake is van onder andere
uitgaansgeweld. Uitgaansgeweld wordt gedefinieerd als ‘niet gelegitimeerd, expressief
geweld – niet zijnde huiselijk geweld – in een uitgaansgebied of op de wegen naar dit
gebied, bestaande uit een verbale, fysieke en/of seksuele handeling gericht tegen personen’
(Van Egmond & Nauta, 2014: 14). Landelijke cijfers over uitgaansgeweld zijn er echter niet
over de periode van 2020-2021; de periode tijdens corona (CCV, 2021). Wel is er veel
bekend over risicofactoren voor uitgaansgeweld. De meest bekende risicofactoren zijn
alcohol- en drugsgebruik (Van Hest, 2009: 8). Daarnaast benoemt Van Hest (2021a) naar
aanleiding van de heropening van het uitgaansleven het begrip ‘dolheid’ samen met
‘losbandig gedrag’. Juist in coronatijd is dit een groot risicofactor; men wil na alle
beperkingen van de coronamaatregelen graag ontsnappen van alle regels, wat agressiviteit
tot gevolg kan hebben (Van Hest, 2021a). Uitgaanders hebben het gevoel dat zij afgelopen
jaar moeten inhalen en dit zorgt dus voor ontremming op alcoholgebruik en losbandig gedrag
(Bilderbeek et al., 2021). Daarnaast is dit jaar voornamelijk overprikkeling een risicofactor op
irritatie en agressief gedrag – en dus uitgaansgeweld. Uitgaanders zijn sneller overprikkeld
na lange tijd binnen zitten en zijn dan niet meer in staat afstand tot hun omgeving te bewaren
(Bilderbeek et al., 2021).
Verschillende manieren worden aangekaart om deze risicofactoren tegen te gaan en
uitgaansgeweld te verminderen, bijvoorbeeld: ‘Jongeren zijn niet meer te houden,
avonddiensten van agenten moeten weer langer gaan duren’ (Barendregt & Haggeman,
2021). Het CCV (2021) stelt echter dat doordat er minder politie beschikbaar is om de
veiligheid van het uitgaansleven te stimuleren, het uitgaansgeweld niet verminderd. In
steden waar rond de heropening van de horeca minder politie werd ingezet dan voor de
coronacrisis, was sprake van onvoldoende toezicht om alle geweldsincidenten goed aan te
pakken (Van Hest, 2021b). Preventief toezicht is hiermee dus een aanvulling op
politietoezicht; particuliere toezichthouders werken naast de politie en waarschuwen de
uitgaanders als zij regels overtreden (Van Hest, 2021b). De horecaondernemers en
uitsmijters krijgen dus een steeds crucialere rol in het houden van toezicht en creëren van
veiligheid in het uitgaansleven (Van Aalst & Van Liempt, 2011: 10). Eén van de
mogelijkheden die zij hebben om onder andere uitgaansgeweld tegen te gaan is het uitgeven
van Collectieve Horecaontzeggingen (CHO). Dit is een verbod tot toetreding van bepaalde
horecagelegenheden die overtredingen van de APV en delicten als bijvoorbeeld
mishandeling en drugsbezit wil verminderen (CCV, 2017) en hiermee de veiligheid wil
verbeteren en openbare-orde verstoringen tegengaan (Schuilenburg & Van Steden, 2014a:
7).
, Het uitgeven van CHO’s blijkt één van de meest effectieve maatregelen om overlast
aan te pakken (Grapperhaus & Dekker, 2021). Bij een publiek-private samenwerking worden
echter wel problemen geconstateerd, omdat alle actoren afhankelijk zijn van elkaar en tot
een gedeelde doelstelling moeten komen (Van Steden, 2011). Hieruit komt de volgende
probleemstelling voort:
Welke problemen doen zich voor in de publiek-private samenwerking bij het uitgeven
van CHO’s in het uitgaansleven?
Om tot een antwoord op deze probleemstelling te komen worden verschillende deelvragen
beantwoord:
1. Wat houdt een CHO in en welke private en publieke partijen spelen hierbij een rol?
2. Tot welk veiligheidsparadigma behoort een publiek-private samenwerking?
3. Hoe verhoudt het uitgaansleven zich tot de term ‘veiligheidsassemblage’?
4. Welke problemen doen zich voor in de samenwerking?
Het essay zou worden afgesloten met een conclusie.
Collectieve Horecaontzegging (CHO)
Een CHO heeft als doel, zoals eerder benoemd, het verbeteren van de veiligheid in het
uitgaansleven door openbare-orde verstoringen en bepaalde delicten – zoals
uitgaansgeweld – tegen te gaan (Schuilenburg & Van Steden, 2014a: 7). De kracht van een
CHO is dat de overlastplegers geweerd worden uit de horeca; ze krijgen een verbod tot
toetreding van deze horecagelegenheid en alle andere horecagelegenheden uit
desbetreffende regio die zich hierbij hebben aangesloten (CCV, 2017). Deze wering uit de
horeca is voor een periode van maximaal vijf jaar (Schuilenburg & Van Steden, 2014a: 5).
Het kent dus een preventieve werking; potentiële daders zien af van overtredingen uit de
angst deze ontzegging te ontvangen en recidivisten wordt de kans ontnomen nog een keer
zich te misdragen (CCV, 2017; Schuilenburg & Van Steden, 2014a: 9; Van Aalst & Van
Liempt, 2011: 9).
Bij het uitgeven van een CHO zijn verschillende zowel private als publieke partijen
betrokken. De horeca – en dan voornamelijk de portiers – zijn verantwoordelijk voor de
uitvoering en de handhaving van de CHO’s (CCV, 2017; Schuilenburg & Van Steden, 2014a:
7; Van Aalst & Van Liempt, 2011: 15). De politie verstrekt dan de gegevens van de
overlastpleger aan de horeca en samen zullen zij bepalen hoelang de ontzegging gaat duren
(Schuilenburg & Van Steden, 2014a). Ook heeft de politie de strafrechtelijke rol om, wanneer
iemand zich schuldig maakt aan huisvredebreuk, diegene aan te houden en de aangifte op
te nemen. Het OM is dan op haar beurt verantwoordelijk voor de vervolging (CCV, 2017).
De CHO is dus een preventieve regel die buiten het formele recht op kan worden
gelegd, maar een strafrechtelijke vervolging bij overtreding tot gevolg kan hebben
(Schuilenburg & Van Steden, 2014a: 9). De lokale veiligheidszorg in het uitgaansleven is niet
meer alleen de taak van de politie, maar wordt verzorgd door een publiek-private
samenwerking (Van Aalst & Van Liempt, 2011: 10). Afspraken die gemaakt worden in
dergelijke samenwerkingsverbanden worden vastgelegd in een convenant of een protocol,
waardoor elke deelnemende partij zijn verantwoordelijkheid kent (Van Rooij, 2018: 12-13;
Schuilenburg, 2015: 12). De Koninklijke Horeca Nederland (KHN) heeft in 2020 als gevolg
