Keuzevak Bloed Functies en Ziekten
Tentamen 5 april 17.00, locatie: academieplein, via Remindo
Herkansing 19 april
Les 1 introductie
Les 2
E-college
Anemie = bloedarmoede
Zuurstofrijk bloed is rood in een afbeelding
Zuurstofarm bloed is blauw in een afbeelding
Plasma: water, zouten, eiwitten
Witte bloedcellen (leukocyten) zijn belangrijk bij het
immuunsysteem
Rode bloedcellen (erytrocyten) vervoeren zuurstof
en CO2
Bloedplaatjes zijn belangrijk bij bloedstolling
Vorming bloedcellen in beenmerg vanuit stamcellen
(binnenbekleding van botten)
Pluripotente stamcel = oorspronkelijke stamcel die
nog verschillende bloedcellen kan worden
Uit pluripotente stamcel (‘blood stem cell’ in
afbeelding) komen twee typen gecommitteerde
stamcellen:
-Lymfoïde stamcel kan tot lymfocyt ontwikkelen
-Myeloïde stamcel kan tot witte of rode bloedcel of
bloedplaatje ontwikkelen
Rode bloedcellen hebben die vorm zodat ze een groot oppervlak hebben om veel zuurstof en
CO2 uit te kunnen wisselen.
Bloedarmoede is een tekort aan zuurstoftransporterend vermogen. Bijv. te weinig of niet
goed functionerende rode bloedcellen.
Symptomen van Anemie: Vermoeidheid, ademgebrek bij inspanning, hartkloppingen,
hoofdpijn, verwarring, verminderde alertheid, bleke gelaatskleur.
Anemie bij mannen als minder dan 8,5 mmol/L Hb, bij vrouwen minder dan 7,5 mmol/L Hb.
3 vormen van Anemie:
-Microcytair: rode bloedcellen zijn te klein, wel normaal aantal, bij ernstig ijzergebrek
waardoor bloedcel veel te weinig hemoglobine heeft. Andere oorzaak is slechte aanmaak van
hemoglobine (=hemoglobinopathie) bijv. thalassemie en sikkelcelanemie (geen goede vorm)
-Normocytair: normale grootte, wel te weinig rode bloedcellen. Anemie van chronische
ziekte bijv. reuma. Doordat het immuunsysteem te hard werkt maakt het te veel witte
bloedcellen aan waardoor er geen ruimte meer is voor rode bloedcellen. IJzergebrek is ook
een oorzaak van normocytaire anemie, zuurstof bindt aan het ijzermolecuul in het He-
, molecuul (zie hieronder). Derde categorie is tekort aan ijzer en foliumzuur/vitB12, je hebt te
kleine en te grote bloedcellen bij elkaar waardoor je gemiddeld op normale grootte uitkomt.
-Macrocytair: rode bloedcellen zijn groter dan normaal, te klein aantal. Kan komen door
Vitamine B12 tekort of Foliumzuur tekort, voeding of verminderde werking van de darmen
kunnen de oorzaak daarvan zijn. Vitamine B12 en Folliumzuur zijn belangrijk bij de
ontwikkeling van rode bloedcellen, als hiervan een tekort is groeien de bloedcellen te lang
door ipv dat ze splitsen.
Tekort aan intrinsic factor is ook een oorzaak voor Vit B12 tekort. Vit B12 bindt aan de
intrinsic factor
Hemoglobine (Hb) zorgt voor binding van zuurstof en CO2 en dus voor opname en afgifte.
H+ kan ook binden aan hemoglobine en draagt daarom bij aan de pH-homeostase
Hier rechts zie je 2 Beta-ketens en 2 Alfa-ketens en samen
vormen deze Hemoglobine A.
Zuurstof bind in het centrum van het He-molecuul (hier Heme
group)
Volwassen vormen van Hb:
HbA = 2alfa2beta ketens, 97% van je bloed is HbA
HbA2 = 2alfa2delta ketens, kleine 3% van je bloed is HbA2
Foetaal Hb: 2alfa2gamma ketens, Hemoglobine kan dan meer
zuurstof opnemen
MCV: meten van volume (van rode bloedcellen)
In de les
3 belangrijke functies van bloed:
-Transport van zuurstof, CO2 en afvalstoffen, hormonen, zouten en voedingsstoffen
(nutrienten)
-Temperatuurregulatie
-Bescherming, ziekteverwekkers tegengaan (immuunsysteem) (witte bloedcellen), stolling bij
wondjes
-Waterhuishouding (geen vocht vasthouden) en pH-homeostase (H+ kan gebonden worden
aan hemoglobine)
Bloedcellen worden gemaakt in de stamcellen in het beenmerg
Uitgediffrentieerd = uitgegroeid, de bloedcellen zijn dan volwassen die komen in het bloed
terecht.
Bloedplaatjes (trombocyten) zijn belangrijk bij bloedstolling bij wondjes
Samenstelling van normale hemoglobine (HbA) is 2-alfa en 2-beta ketens, dat is optimaal
voor het opnemen en afgeven van zuurstof
Foetus hemoglobine (HbF) is 2-alfa en 2- gamma ketens zodat er beter zuurstof opgenomen
kan worden.
Geleidelijk verandert deze vorm van hemoglobine in HbA
Bij macrocytaire anemie worden er te grootte bloedcellen gemaakt, deze cellen kunnen wel
genoeg zuurstof meenemen maar er zit teveel foliumzuur in waardoor ze blijven doorgroeien
