Samenvatting Inleiding in de praktische filosofie
Tentamen: 12-4-2022
Literatuur
- Van gedachten wisselen: H1,2,3,4,5,6,7,8
- Archard: Deel 1,2,3
Inhoud van de samenvatting is als volgt opgedeeld:
(1) College (#)
(2) Bijbehorende hoofdstukken uit “Van Gedachten Wisselen” (#)
(3) 2 colleges over Archard
(4) Alle literatuurstof van Archard
Kleurcode :
Colleges
Namen van mensen
Datum Onderwerp Literatuur
9 februari Inleiding De Brabander H1
16 februari Politieke filosofie De Brabander H5, H6
23 februari Filosofie als levenskunst De Brabander H2, 3
2 maart Filosofie als maatschappijkritiek De Brabander H4
9 maart Existentiefilosofie De Brabander H7
16 maart Wetenschapsfilosofie en ethiek De Brabander H8 & Gedragscodes
23 maart Kind zijn (rechten van het kind) Archard Deel I & II
30 maart Ouderschap, opvoeden en onderwijs Archard Deel III
12 april Tentamen
,College 1 (De Brabander H1)
- Sociale en politieke filosofie’
Waar ligt de grens van onze vrijheid
Wat maakt een samenleving rechtvaardig
Mag de overheid zich met ons leven bemoeien
Hoe moeten wij met elkaar omgaan
- Ethiek
Hoe kunnen we goed van kwaad onderscheiden
Verwonder je over het alledaagse – breek met heersende opinies (Plato)
Opleiden is socialiseren
- Student voegen naar bestaande orde en manieren
- Student op een bepaalde manier leren en nadenken
- Stilzwijgende censuur – er zijn ook andere manieren
Margaret mead
- Studeerde pubers
- “Children must be taught how to think not what to think”
Filosofie als opening voor nieuwe perspectieven
- Geen wetenschap die de werkelijkheid wil verklaren
- Stel heersende manier van denken en de heersende opvatting in de samenleving ter discussie
Verschil tussen filosofie en wetenschap
- Mensenwetenschappen zijn empirische wetenschappen
- Gaat uit van definities
- Filosofie onderzoekt de definities, stelt fundamentele vragen. Wat is het? Bestaat het?
Men filosofeert al eeuwen lang, wereldwijd
- Westerse filosofie gebaseerd op klassieke Griekse filosofie
- Oosterse filosofie niet gescheiden van religie
boeddhistische
confucianisme
Hindoeïsme
Taoïsme
Er is altijd gefilosofeerd over opvoeding
- Oudheid
Socrates, Plato, Aristoteles, Augustines van Hippo
- Middeleeuwen
Thomas van Aquino
- Humanisme
- Verlichting
- Hedendaagse
Dewey
Socrates
- Socratische methode: heel erg veel vragen stellen. Niet zeggen “het zit zo en zo” maar vroeg waarom
iets zou zijn.
Kan deugd aangeleerd worden
, Wat is kennis
Is het aanleren van kennis mogelijk en zo ja, op welke manier
Wat is deugd
Is de mens aangeboren goed of slecht
Plato
Tot na de middeleeuwen: meer verklaringen dan alleen zintuigelijk bewijs of rede
- Geloof
- Gevoel
- “instinct”
Religie
- Religie kon altijd een hoop verklaren volgens de mensen
- Verklaringen kon je krijgen voor de vragen die je had
- De wetenschap werd dus niet echt gemist, voor hun was religie hetgene dat alles kon verklaren
Copernicus
- Hij heeft door zijn sterrekijker gekeken en kwam erachter dat de aarde om de zon heen draait in plaats
van andersom
- Copernicaanse wending: de mens is niet langer het middelpunt van het universum
Verklaringen van wetenschappers in plaats van antwoorden van theologen
- Copernicus
- Falilei
- Kpeler
- Newton
Gevolg: mens ontdekt zichzelf als autonoom subject die dingen kan ontdekken, fundament van
werkelijkheid en weten
De verlichting: optimistisch geloof in menselijke rede
- Kennis en wetenschap laten mens betere dingen maken
- Wantrouwen tegenover religie
- “durf te denken” – Manuel Kant
Vroege opvoedingshandleidingen
- Vóór de verlichting voornamelijk door:
1. Dichters: romantische ideeën
2. Dokters: theoretische informatie (al dan niet onderbouwd)
3. Verloskundigen: praktische informatie
- De eerste echte complete opvoedings-theorieën kwamen tijdens de verlichting, van filosofen die na
dachten over hoe en waarom bij alles van de opvoeding
De eerste pedagogen waren filosofen
- John Locke
- Jean-Jacques Rousseau – een kind kan je het beste opvoeden van alle slechte invloeden zoals de stad.
Als je het kind wegneemt van het slechte, dan groeit hij sowieso op als een goed kind omdat hij niet in
contact is geweest met het kwaad.
Verlichting zorgde voor wetenschappelijk wereldbeeld
- Kritiek: mechanistisch wereldbeeld. Omdat we wisten hoe het het beste was, namen we mensen mee
naar hoe ze zich zo moeten gedragen
- Mensen en omgeving worden beheerst en gerationaliseerd
, Mensen draaien mee als geoliede onderdelen in scholen, ziekenhuizen, gevangenissen etc
- Opvoeden met als doel: meedraaien
Is de mens autonoom?
- Meesters van het wantrouwen:
Freud: we worden door onbewuste drijfveren beïnvloed
Nietzsche: menselijke autonomie is hoogmoed
Marx: we worden door maatschappelijke verhoudingen bepaald
- Modernere kritiek
Foucault
Latour, Nussbaum, Sandel
Zijn wij autonoom?
- Verlichting: vrije wil tegenover Gods wil
- Is er nu sprake van vrije wil?
- Filosofische vragen:
Heeft de mens een vrije wil? Wat is dat?
Hoe autonoom zijn wij?
Worden we (onbewust) ingeperkt?
Onderdeel van een machine?
- Beschikken wij over technische middelen op beschikken zij over ons?
Kunnen wij zonder smartphone, internet?
Kan economie zonder moderne middelen?
- Robotisering
ten koste van autonomie, zorg, geluk, welzijn, verantwoordelijkheid, wenselijkheid
in wiens belang is het wat ik doe (pas op voor complottheorieën)
- gezondheidsapps
autonome hulp?
Informatie naar verzekeraars over gezondheid?
Is intelligentie een uniek menselijk mechanisme?
- Marcvin Lee Minsky : “intelligentie kan voortkomen uit de interactie van niet-intelligente onderdelen”.
Dit kan dus ook door robots
Pedagogische interventies zijn normatief (beginpunt is normatief, we bepalen dat een kind zich niet ‘normaal’
gedraagt.
- Opvattingen niet persé wetenschappelijk
- Bevatten ethisch, moreel of politiek oordeel over wat normaal is en wat niet, wat maatschappelijk
gewenst is en wat mens(on)waardig is
- Afhankelijk van wetten en beleid
- Eigen visie
Persoonlijke opvatting over vrijheid, rechtvaardigheid
Alleen slapen zou autonoom maken, maar hoezo willen we dat
Onderzoeksresultaten zijn ook geen objectieve waarheden
- Wetenschappers spreken elkaar tegen
- Het meten van iets is al een keuze
- Publieke opinie gelooft wetenschappers niet langer op hun woord
- “Kuipers wilde overtuigen met cijfers, maar was selectief”
