Een beknopte samenvatting van de relevante tentamenstof voor het vak beginselen bestuursrecht aan de Vrije Universiteit Amsterdam, inclusief schema's en extra uitleg.
Bestuursrecht
Bestuursrecht heeft betrekking op het openbaar bestuur, op hetgeen het openbaar bestuur doet en
op zijn relatie tot de burgers. Tot het openbaar bestuur behoren de besturen van gemeenten,
provincies en waterschappen, de ministeries en vele andere overheidsinstanties.
Wat het bestuursrecht regelt is kortgezegd: organisatie, bevoegdheden, normering, handhaving en
rechtsbescherming.
Bijzonder en algemeen deel bestuursrecht
Bestuursrecht heeft betrekking op alle beleidsterreinen waarop het openbaar bestuur werkzaam is.
- Bijzondere deel: bestuur handelt in het kader van een bepaald terrein waar bepaalde wetten
en regelingen voor zijn
- Algemeen deel: algemene leerstukken, overkoepelend voor alle gebieden, vaak de awb van
toepassing.
Belang en plaats van bestuursrecht
Het bestuursrecht heeft een maatschappelijk belang: het gaat om verzoeken van burgers aan de
overheid. Maar ook bv belastingen vallen onder het bestuursrecht. Het bemoeit zich dus met veel
verschillende facetten van het leven. De samenleving is gejuridiseerd (en wellicht daarin
doorgeschoten).
De nieuwe zaaksbehandeling: wilde dat doorschieten tegengaan door meer op een inhoudelijk
eindresultaat te richten en sneller uitspraken te doen.
Het bestuursrecht bestaat naast het privaat en het strafrecht. Deze gebieden lopen allemaal in elkaar
over.
Nederlands en Europees bestuursrecht
Nederlands bestuursrecht is verweven met Europees en internationaal bestuursrecht. Het EU-recht
wordt vooral toegepast in Nederland door nationale organen en beoordeeld door de nationale
rechter.
Hoofdstuk 2: kenmerken bestuursrecht
Twee uitgangspunten
Legaliteitsvereiste
Bevoegdheden moeten op de wet berusten. Het moet een grondslag hebben in een wet in formele
zin. Ook komt het tot uiting in veel grondrechtenbepalingen.
Ook de overheid dient zich aan het recht te houden. De overheid heeft voor veel
overheidshandelingen een wettelijke grondslag geschapen.
Specialiteitsbeginsel
De overheid behartigt het algemeen belang. Dit omvat veel belangen, die soms ook kunnen botsen.
Wetten dienen vaak een specifieker belang en geven organen nauwkeurig omschreven
bevoegdheden om dat belang te behartigen. Dat houdt het bestuur in bedwang en geeft de rechter
,een maatstaf voor het toetsen. Het bestuur mag bij het aanwenden van de bevoegdheid slechts het
belang behartigen waarvoor deze speciaal is vastgesteld.
Structuur bestuursrechtelijke normstelling
Normadressaten
Er zijn verschillende wetten die tot verschillende mensen/instanties gericht zijn.
De staats- en bestuursrechtelijke regels kennen een hiërarchische opbouw. Een lagere regel mag niet
in strijd zijn met een hogere.
Hieronder komen nog beleidsregels en voorschriften.
Gelede normstelling
Vaak moet er rekening gehouden worden met meerdere normen tegelijk. Eén wet kan doorgaans
niet alle belangen dienen. Dit noem je de horizontale gelede normstelling.
Algemene wet bestuursrecht
Algemeen
Het bestuursrecht was eerst zeer verbrokkeld. Daar moest verandering in komen. In 1983 kwam er
bestuursrecht in de grondwet en dat werd uitgebreid 1 januari 1994 awb
Structuur awb
De awb loopt van algemeen naar bijzonder, zie de inhoudsopgave van de awb.
Doelstellingen
Met de awb wilde men een aantal doelen bereiken:
- Meer eenheid in de bestuursrechtelijke wetgeving
- Systematiseren en vereenvoudigen bestuursrechtelijke wetgeving
- In de wet vastleggen van normen die in de rechtspraak zijn ontwikkeld
- Treffen van voorzieningen die naar hun aard een algemene regeling behoeven zodat ze niet
in elke regeling afzonderlijk geregeld hoeven te worden
Relatie tot andere wetgeving
De bestuursrechtelijke wetgeving bestaat uit veel meer dan enkel de awb. De awb is er niet om voor
alle delen van het bestuursrecht een sluitende, allesomvattende regeling te geven. Er zijn wel vier
manieren waarop er richting wordt gegeven vanuit de awb:
- Dwingend recht
- Regelend recht
, - Aanvullend recht
- Facultatief recht
Aan de bewoordingen in het wetsartikel is te zien met welke soort recht je te maken hebt
Hoofdstuk 3: organisatie openbaar bestuur
Openbaar bestuur
Het openbaar bestuur maakt deel uit van de overheid, samen met andere machten in de Staat,
namelijk de wetgever en de rechterlijke macht. Nederland wordt op allerlei verschillende niveaus
bestuurd, zowel in het geheel als in delen.
Nederland als gedecentraliseerde eenheidsstaat
Decentralisatiegedachte: wat op lager niveau kan worden gedaan, moet niet op hoger niveau
gebeuren. De wet laat om deze gedachte veen bevoegdheden over of kent ze toe aan lagere
organen.
Eenheidsstaat: hogere overheden krijgen vaak de mogelijkheid de lagere overheden te controleren of
sturen.
Opbouw van het openbaar bestuur in Nederland
Op elk niveau van de bestuursniveaus treffen we openbare lichamen aan: publieke gemeenschappen
met een zekere democratische legitimatie. De wet stelt ze in en regelt hun taken en bevoegdheden.
- Centraal niveau: de staat
- Decentraal niveau: provincies, gemeenten, waterschappen, SER en openbare lichamen voor
bepaalde beroepen.
Door art 2:1 BW wordt rechtspersoonlijkheid toegekend aan openbare lichamen en omdat dit door
de wet gebeurt, zijn het publiekrechtelijke rechtspersonen.
Belangrijke onderdelen hiervan zijn de ambten of bestuursorganen. Deze organen oefenen
bevoegdheden uit ten opzichte van burgers, bedrijven, etc. die verblijven of gevestigd zijn in
het gebied dat tot het betreffende lichaam behoort. Ze staan onderling in een door de wet
geregelde verhouding tot elkaar en de genoemde organen handelen ook in naam van de
rechtspersoon waartoe zij behoren.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper renskehoff1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
