Hoofdstuk 1: Organisatie en Arbeid
1.2 De organisatie
Organisatie = een organisatie is een samenwerkingsverband van personen die een bepaald
doel willen bereiken. Dit kan om enkele personen gaan, of om duizenden.
Eigenschappen organisatie:
Samenwerking tussen personen
Taakverdeling tussen de personen via een bepaalde organisatiestructuur
Leiding van de organisatie
Een bepaald doel waarop de activiteiten van de organisatie zijn gericht
Middelen om dit doel te bereiken
1.3 Profit- en non-profitorganisaties
Het doel van een organisatie kan zeer uiteenlopen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen
twee hoofdgroepen van organisaties:
- Profitorganisaties: doel is om winst te maken.
- Non-profitorganisaties: doelstelling is niet om winst te maken. Voorbeelden zijn
muziekverenigingen, scholen, kerken of het Rode Kruis.
Naast deze hoofdonderscheiding worden ook vaak not-for-profitorganisaties genoemd.
Deze organisaties maken wel winst, maar alleen om hun hoofddoel beter te realiseren.
Hierdoor kunnen ze de continuïteit te waarborgen en/of kwaliteit garanderen.
Voorbeelden zijn zorginstellingen, woningbouwverenigingen, culturele instellingen.
Arbeidsorganisatie = verdelen en afstemmen van werkzaamheden met leidinggevende en
uitvoerende medewerkers.
Een bijzondere ondernemingsvorm is de overheidsorganisatie/overheidsinstelling. Deze
organisatie voert namens de overheid taken uit. Zoals gemeentes, politie en rechtbanken.
1.4 Bedrijf, onderneming en instelling
Vormen van organisaties:
1. Bedrijf = een organisatie waar arbeid en kapitaal centraal staan. Er wordt omzet
behaald. De achtergrond van bedrijf kan zowel commercieel als niet-commercieel zijn
2. Onderneming = een bedrijf dat gericht is op het maken van winst.
3. Instelling
- Zonder winstoogmerk = Als doel het uitvoeren van een
bepaalde taak waar subsidie voor wordt ontvangen.
Bijvoorbeeld instelling voor maatschappelijk werk (non-
profitorganisatie).
- Met winstoogmerk = bijvoorbeeld financiële instelling
(bank)
Een onderneming is altijd een bedrijf, maar een bedrijf niet een
onderneming.
1.5 Ondernemingsvormen volgens de wet
Er zijn twee groepen:
1
, Persoonlijke ondernemingsvormen
Ondernemingen met rechtspersoon
Persoonlijke ondernemingsvormen
Dit zijn ondernemingen met als eigenaar een natuurlijk persoon. Natuurlijk persoon
betekent mens. Deze ondernemingen worden aangestuurd door één of meerdere mensen.
Ze betalen IB over de winst en met rechtspersoon betalen ze VPB (dacht ik).
‘Meer dan de helft van de ondernemingen in NL heeft de vorm van een natuurlijk persoon,
overgrote deel heeft een eenmanszaak’.
1. Eenmanszaak (enige vorm waar één persoon eigenaar KAN zijn, hoeft niet)
- Meest voorkomende vorm, is makkelijk op te richten
- Kan wel personeel in dienst zijn
- Oprichten: inschrijven van de onderneming in Handelsregister van KvK
Eigenaren kunnen maar één eenmanszaak oprichten, maar deze kan wel
verschillende handelsnamen, activiteiten en vestigingen hebben
- Aansprakelijk: Volledig aansprakelijk voor alle handelingen en financiën van hun
onderneming. GEEN onderscheid tussen zakelijk en privévermogen. Dus
schuldeisers kunnen aanspraak maken op privébezit.
- Winst: Over de winst moeten eigenaren inkomstenbelasting (IB), premie
volksverzekeringen afdragen en de inkomensafhankelijke bijdrage voor de
Zorgverzekeringswet (Zvw).
Premies voor de werknemersverzekeringen zijn ze voor zichzelf NIET
verschuldigd, dus niet verzekerd voor ZW, WW en WIA. Dit kunnen ze wel
vrijwillig afsluiten, maar de hoogte van de premie blijkt in praktijk een bezwaar te
zijn. Voor personeel in loondienst zijn zij dit wel verschuldigd.
- Eind: Uitschrijven bij KvK
2. De maatschap
In een maatschap oefenen twee of meer partners (‘maten’) gezamenlijk hun beroep
uit onder een gemeenschappelijke naam.
- Komt vaak voor bij zelfstandige beroepsbeoefenaren, zoals advocaten,
accountants, notarissen, tandarts, fysio en agrariërs.
- Ze werken samen op basis van gelijkwaardigheid. Iedere maat brengt arbeid, geld
en/of goederen in.
- Doel: behalen van financieel voordeel, waarbij de maten dit voordeel verdelen.
- Oprichten: inschrijven in het Handelsregister van de KvK.
Een maatschapscontract is wettelijk niet voorgeschreven, maar wel verstandig is
om op te stellen waarin de verplichtingen van de maten worden vastgelegd:
o De inbreng van elke maat
o De verdeling van het financieel voordeel
o De verdeling van de bevoegdheden
- Aansprakelijkheid: een maat heeft verplichtingen voor zichzelf, maar niet voor
wat een andere maat doet. Behalve als de maten elkaar een volmacht hebben
gegeven. Maar als een maat in afwijking van zijn volmacht onbevoegd handelt,
zijn de andere maten in principe niet aansprakelijk.
2
, - Winst: elke maat is zelfstandig ondernemer en dus zelf belasting- en
premieplichtig. Belastingen en sociale zekerheid zijn hetzelfde geregeld als bij een
eenmanszaak (net zoals bij eenmanszaak).
- Echtgenoten of partners kunnen samen een maatschap afsluiten. Bij de IB kan
hier soms een fiscaal gunstige winstverdeling worden gehanteerd, maar moet wel
in overeenstemming zijn met het verrichte werk (geen 50/50 verdeling bij iemand
die 90% van werk doet en iemand die 10% werkt).
- Eind: als een maat uittreedt of overlijdt. Om het voortbestaan veilig te stellen, kan
je in maatschapscontract regelen dat de overblijvende maten de maatschap
kunnen voortzetten. Als een maatschap eindigt, wordt deze ontbonden.
3. De vennootschap onder firma (vof)
In een vof oefenen twee of meer vennoten gezamenlijk hun bedrijf uit onder een
gemeenschappelijke naam. Bijvoorbeeld kleine productiebedrijven,
handelsondernemingen en bouwbedrijven.
- Oprichten: inschrijven in het Handelsregister van de KvK
Een vennootschapscontract is niet verplicht, maar wel aan te raden:
o De inbreng van elke maat
o De verdeling van het financieel voordeel
o De verdeling van de bevoegdheden
Hierdoor wordt de onderlinge aansprakelijkheid beperkt. Kan worden vastgelegd
via een notaris, maar ook een onderhandse overeenkomst is mogelijk.
- Aansprakelijkheid: een firmant kan hoofdelijk (is privé) aansprakelijk worden
gesteld voor de schulden van de vof, ook als de schulden door een andere
vennoot zijn gemaakt.
Schuldeisers maken eerst aanspraak op de onderneming te weinig? dan
privévermogen van ondernemers en eventuele partners. Huwelijkse voorwaarden
kunnen de gevolgen voor een echtgenoot of geregistreerd partner beperken.
Let op: privéschulden staan hierbuiten!
Als een onderneming vertrekt blijft hij in principe hoofdelijk aansprakelijk voor
schulden die zijn ontstaan tijdens zijn aanwezigheid.
Afspraken uit contract kunnen worden vastgelegd in Handelsregister. Dit is dan
bekend bij de vennoten, maar ook bij zakenpartners. Als je je niet aan regel
houdt, is vof niet aansprakelijk, maar de vennoot zelf. Hierdoor kan het risico van
hoofdelijk aansprakelijkheid worden beperkt.
- Winst: belastingen en heffingen zelfde als bij eenmanszaak en maatschap. Elke
vennoot is belastingplichtig. Net als bij maatschap ook mogelijkheid van een vof
tussen partners (moeten wel beide ondernemers zijn en dus werkzaamheden
verrichten).
- Einde: als 1 vennoot van de 2 stopt of overlijdt eindigt de vennootschap. Via een
verblijvingsbeding of overnamebeding in het contract kan de voortgang van de
vof worden gewaarborgd. Als de vof eindigt, moet de onderneming worden
ontbonden en moeten de bezittingen/schulden worden vereffend conform
afspraken in het vennootschapscontract.
- Voordeel t.o.v. eenmanszaak is dat de vennoten taken kunnen verdelen en meer
eigenaren meer vermogen in kunnen brengen.
3
, 4. De commanditaire vennootschap (cv)
Lijkt veel op een vof. Naast de gewone firmanten (beherende) kunnen ook ‘stille
vennoten’ zijn, ook wel commanditaire vennoten genoemd. Deze hebben alleen een
financiële inbreng, ze verrichten geen beheersdaden en zijn niet bevoegd namens de
onderneming te handelen of de ccv aan derden te binden. Dit is een oplossing als de
beherende vennoten niet voldoende kapitaal hebben en zij geen geld bij derden
(buiten de onderneming) willen of kunnen lenen.
- Oprichting: inschrijven in Handelsregister van KvK. Alleen van de beherende
vennoten worden persoonlijke gegevens opgenomen, niet van de stille.
Geen vennootschapscontract nodig, maar wel verstandig.
- Aansprakelijk: beherende vennoten zijn hoofdelijke aansprakelijk (zelfde als
vennoten bij vof). Een stille vennoot kan alleen de eigen investering kwijtraken.
Maar als een stille vennoot beheersdaden gaat verrichten voor de cv, wordt hij
ook hoofdelijk aansprakelijk!
- Winst: belastingheffing over de winst verloopt via de vennoten persoonlijk.
- Einde: als een vennoot stopt of overlijdt eindigt de cv. Via een verblijvensbeding
of overnamebeding kan de voortgang van de cv worden gewaarborgd.
Als de cv eindigt, moet de onderneming worden ontbonden. De
bezittingen/schulden worden vereffend conform afspraken in het
vennootschapscontract. De stille vennoten krijgen hun eigen inbreng terug. Bij
een eventueel tekort, hoeven zij niet meer bij te dragen dan hun eigen inbreng.
5. De rederij
Een rederij stelt haar schepen inclusief aangestelde bemanning vaak ter beschikking
aan een andere partij die de economische exploitatie voor haar rekening neemt.
De rederij blijft in verreweg de meeste gevallen echter aansprakelijk voor het schip.
Hij heeft vaak een scheepsagent in dienst die de lading verzameld en de
vrachtbetalingen int.
De eigenaar van de rederij is persoonlijk aansprakelijk voor de verplichtingen van de
onderneming.
Rechtspersonen
De onderneming heeft zelf rechten en verplichtingen en de aansprakelijkheid van de
ondernemer is beperkt. Het gaat om de zogenoemde rechtspersonen.
1. De besloten vennootschap (bv)
Bij een bv is niet de natuurlijk persoon (mens) aansprakelijk, maar de bv zelf. De bv is
namelijk een rechtspersoon. Dat is een zelfstandige entiteit die rechten en
verplichtingen kan hebben. De bestuurder is in dienst van de bv en handelt in naam
van de bv. Diegene heeft de dagelijkse leiding binnen de onderneming. Bij kleine bv `s
is de bestuurder vaak de enige aandeelhouder en is dan ook directeur en
grootaandeelhouders (dga of digra).
- Oprichting: gebeurt via de notaris. Die stelt een notariële akte op met daarin de
staturen. Het te storten startkapitaal is minimaal €0,01.
- Aansprakelijk: de aandeelhouders zijn persoonlijk aansprakelijk tot het moment
van inschrijving van de bv in het Handelsregister van de KvK. Maar banken laten
tegenwoordig bij het afsluiten van een lening voor de bv vaak een dga privé mee
4
