Samenvatting van module 6 (Geschillenbeslechting) voor het vak Internationaal recht (Schakelzone Recht). Betreft hoofdstuk 12 van het boek van Nollkaemper.
Een van de doelstellingen van het huidige internationaal rechtssysteem is het voorkomen
van het gebruik van geweld, zowel door constructies te bouwen als door procedures te
creëren die tot doel hebben het vreedzaam oplossen van een conflict tussen de actoren in
het internationaal recht.
Geschillenbeslechting gaat voornamelijk over conflicten tussen staten, maar kan ook gaan
over conflicten waarbij internationale organisaties of natuurlijke personen of nationale
rechtspersonen zijn betrokken.
Om vreedzaam geschillen te beslechten kent het internationaal recht een aantal procedures
voor geschillenbeslechting:
- Eenzijdige maatregelen
- Diplomatieke geschillenbeslechting
- Toezichtprocedures binnen internationale organisaties
- Arbitrage
- Rechtspraak (in het bijzonder IGH of Hof)
Leerdoelen
- De kenmerken van de belangrijkste vormen van geschillenbeslechting te herkennen;
- Onderscheid te maken tussen deze methodes van geschillenbeslechting en eenzijdige
maatregelen;
- De methodes van diplomatieke geschillenbeslechting te herkennen en te weten wat
deze inhouden;
- De verschillende vormen van bindende geschillenbeslechting te herkennen en te
benoemen wat de kenmerken zijn;
- Onderscheid te maken tussen arbitrage en internationale rechtspraak;
- Kennis te hebben van het IGH, haar taken, structuur en samenstelling;
- De kenmerken van internationale rechtshandhaving te herkennen en te begrijpen
(incl. de uitzonderingen);
- Onderscheid te maken tussen retorsies en represailles;
- De voorwaarden te herkennen en begrijpen wanneer tegenmaatregelen opgelegd
mogen worden door staten in een conflict en dit toe te passen in een casus.
Een belangrijke regel die ook tot het gewoonterecht behoort is dat staten verplicht zijn om
conflicten op een vreedzame wijze te beslechten. Deze gewoonterechtelijke regel staat in
artikel 2 lid 3 jo artikel 33 VN-Handvest.
Om dit te bereiken zijn diverse typen of methoden van geschillenbeslechting ontwikkeld in
het internationaal rechtsstelsel. Hieronder volgt een beknopt overzicht van diplomatieke
middelen, arbitrage en rechtspraak.
,Diplomatieke middelen
Staten hebben in beginsel de vrijheid te kiezen welke procedure of methoden zij willen
gebruiken. Een van de methode is diplomatieke geschillenbeslechting: hierbij proberen
staten via onderhandelingen een oplossing voor hun geschil te vinden. De uitkomst is niet
bindend. Hieronder volgt een beknopt overzicht van deze methodes:
- Onderhandelingen: beide staten proberen het geschil onderlig op te lossen. Er is
geen derde partij bij betrokken.
- Goede diensten: een derde staat fungeert als communicatiekanaal tussen de staten
die een conflict hebben. De derde staat is wel passief.
- Bemiddeling: de derde staat speelt een actieve rol bij het oplossen van het conflict.
- Onderzoek: de derde partij gaat op onderzoek naar de feiten en stelt deze vast.
- Conciliatie: de derde partij komt met een voorstel dat moet leiden tot de oplossing
van het conflict.
Internationale arbitrage
Arbitrage is een juridische vorm van geschillenbeslechting waarbij speciaal voor dit conflict
een tribunaal is opgericht dat op basis van internationaal recht een bindende uitspraak
doet.
Rechtspraak
Bij arbitrage wordt er speciaal een tribunaal opgericht voor het conflict. Bij rechtspraak is er
een rechterlijk orgaan dat permanent in zitting is en te allen tijde kan functioneren.
Een ander belangrijk verschil is dat er bij rechtspraak minder ruimte is voor partijen om eisen
te stellen over de samenstelling, bevoegdheden en procedures van het tribunaal.
Het belangrijkste rechtsprekende permanente tribunaal is het Internationale Gerechtshof
(IGH). Dit Hof is het primaire rechterlijke orgaan van de VN (artikel 92 VN-Handvest). De
uitspraak van het Hof in een geschil is bindend (artikel 94 VN-Handvest).
De lidstaten van de VN zijn partij bij dit rechterlijke orgaan. Het heeft een permanent
karakter. De taken van het Hof zijn het rechtspreken en het uitbrengen van adviezen in
juridische kwesties op verzoek van een VN-orgaan.
Staten moeten zelf hun rechten, wanneer deze geschonden zijn, handhaven. Sinds het
ontstaan van de Volkerenbond en de VN geldt er nu een algemeen geweldsverbod, met
twee uitzonderingen, namelijk in het geval van zelfverdediging (artikel 51 VN-Handvest) en
met toestemming van de VN Veiligheidsraad (artikel 42 VN-Handvest).
Er zijn maatregelen die een staat kan nemen om de andere staat ertoe te dwingen om een
verplichting na te leven. Er zijn twee typen eenzijdige maatregelen die een staat kan nemen
als er sprake is van een schending van een verplichting, namelijk retorsies en represailles.
Retorsies zijn in beginsel rechtmatig. Het is een onvriendelijke daad door een staat om de
andere staat te dwingen om de verplichting na te komen. (Vb: verbreken van diplomatieke
betrekkingen of opschorten van ontwikkelingshulp)
, Represailles oftewel tegenmaatregelen zijn in tegenstelling tot retorsies in beginsel niet
toegestaan onder internationaal recht, maar zij mogen genomen worden als er voldaan is
aan een aantal voorwaarden.
Deze voorwaarden zijn neergelegd in de Artikelen inzake Staatsaansprakelijkheid van de
Commissie voor Internationaal Recht (ILC). Er moet aan de volgende voorwaarden worden
voldaan:
- De tegenmaatregel mag alleen genomen worden door de injured state;
- De staat die een tegenmaatregel neemt, moet eerst de aansprakelijke staat
verzoeken om de schending te beëindigen en rechtsherstel te bieden;
- De injured state moet onderhandelen met de in gebreke blijvende staat;
- Er mogen geen tegenmaatregelen genomen worden als het conflict is voorgelegd aan
een internationaal tribunaal;
- De tegenmaatregelen moet proportioneel zijn aan de aard van de geleden schade;
- De tegenmaatregelen mogen niet in strijd zijn met diplomatiek en/of dwingend recht.
Lees hoofdstuk 12 van Nollkaemper
Hoofdstuk 12 Geschillenbeslechting
§ 12.2 Eenzijdige maatregelen
Randnummer 579 tot en met 581
Een staat kan eenzijdige maatregelen nemen om een andere staat te dwingen zijn
verplichtingen na te leven. Omdat eenzijdige maatregelen een escalerende werking hebben,
ligt deze optie niet vaak voor de hand. Desondanks zijn zij binnen de internationale
rechtsorde een van de belangrijkste methoden om staten ertoe te brengen hun
verplichtingen na te leven.
Er kan onderscheid worden gemaakt tussen twee typen maatregelen, waarmee een staat
kan reageren op een schending van een rechtsplicht door een andere staat:
- Retorsies
- Represailles
Retorsies zijn in beginsel toegestaan. Voorbeelden zijn het verbreken van diplomatieke
betrekkingen, het opschorten van ontwikkelingshulp en het verscherpen van de
voorwaarden voor verlening van visa aan onderdanen van een andere staat. Dergelijke
maatregelen zijn rechtmatig omdat er geen specifieke verdragsbepalingen bestaan en een
staat mag ze dan ook gebruiken om een andere staat ertoe te dwingen een handeling te
beëindigen.
Represailles zijn op zichzelf door internationaal recht verboden, maar deze onrechtmatigheid
kan worden weggenomen als ze zijn gericht op beëindiging van de onrechtmatige daad van
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper tm596. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,19. Je zit daarna nergens aan vast.
