Gedragswetenschappen
Hoofdstuk 1, Chronische ziekten en sociologie
Sociologie= de studie van het ontstaan, de ontwikkeling, de organisatie en het functioneren van
onze maatschappij; de wetenschap van de fundamentele wetten van sociale relaties, instituties etc.
Je kijkt vanuit wetenschappelijk perspectief hoe bepaalde systemen, zoals onze maatschappij of
cultuur, nou werken en wat voor een invloed dat nou heeft op ons als individu.
Context voor fysiotherapie: (Sociale deel van het ‘Bio-psycho-sociale model’)
Er zijn drie perspectieven van ziekten van belang:
- Disease: de objectieve aandoening, de diagnose.
- Sickness: hoe wij als maatschappij naar de ziekte
kijken.
- Illness: hoe iemand persoonlijk de ziekte ervaart.
Een chronische aandoening:
- Een blijvende aandoening
- Onomkeerbare pathologische veranderingen
- Therapie gericht op de revalidatie van de cliënt
- Verwachting dat er langdurige zorg en monitoring nodig is
Chronische aandoeningen= zijn wereldwijd de hoofdoorzaak voor overlijden en invaliditeit. Het
tempo waarin mensen chronische aandoeningen krijgen, is aan het versnellen en is aanwezig in
elke regio en sociaal-economische klasse. Deze onzichtbare pandemie is een niet erkende oorzaak
van armoede en remt de ontwikkeling van vele landen. De oplossingen zijn kosteneffectief.
Allesomvattende actie op nationaal niveau is de weg naar succes.
,Non-communicable disease (NCD)= chronische aandoeningen die niet overdraagbaar zijn van één
persoon op de andere.
Top 4 Non-communicable diseases:
- Cardiovasculaire aandoeningen 17.9 miljoen Ɨ
- Kanker 9 miljoen Ɨ
- Chronic Obstructive Pulmonary Disorder
(COPD) 3.9 million Ɨ
- Type 2 Diabetes 1.6 miljoen Ɨ
Al deze aandoening zijn gelinkt aan gezamenlijke en
voorkombare risicofactoren, met name hoge
bloeddruk, hoog cholesterol, overgewicht, ongezond
dieet, fysieke inactiviteit en tabaksgebruik.
Burden of Disease= de ziektelast. De hoeveelheid gezondheidsverlies. Dit wordt uitgedrukt in
“Disability Adjusted Life Years” (DALY). DALY heeft twee componenten:
- Years of Life Lost (YLL) – aantal jaren eerder gestorven dan levensverwachting.
- Years Lived with Disabilities (YLD) – aantal jaren geleefd met een aandoening.
Wereldwijd verschilt de levensverwachting:
Chronische aandoeningen kunnen ook effect hebben op ziekteverzuim.
Wit ziekteverzuim= hierbij zijn mensen arbeidsongeschikt. Zij kunnen echt niet werken en zijn
afgekeurd. (disease + illness + sickness)
Zwart ziekteverzuim= mensen zijn eigenlijk niet ziek, maar melden zich wel ziek. (sickness)
Grijs ziekteverzuim= mensen zijn een beetje ziek, maar kunnen wel deels werken. Er moet goed
met de werkgever over worden gesproken om te kijken wat er wel en niet mogelijk is. (illness +
sickness)
Roze ziekteverzuim= eigenlijk geen
verzuim. Hierbij komen zieke mensen
toch naar het werk, omdat ze zich
verplicht voelen of iets dergelijks. Het
heeft best wel veel invloed op de
productiviteit van die mensen of van het
bedrijf. Op de lange termijn kan het ook
gevolgen hebben, bijvoorbeeld het nog
zieker worden dan ze al waren of een
bun-out.
, Redenen voor ziekteverzuim:
Determinanten voor verzuim
- Verzuimbronnen in de maatschappelijke sfeer
o Arbeid als minder absolute waarde:
o Toenemende eisen t.o.v. de werksituatie (scholing e.a.):
o Toenemende aandacht voor de gezondheid:
o Economische situatie
- Verzuimbronnen in de wetgeving en de gezondheidszorg
o Geen strenge controle
o Verzekeringsregelingen
o Uitkeringen (gewaarborgd loon)
Denk ook aan; ziekte. Familieproblemen, huwelijksproblemen, alcohol- of drugmisbruik, psychische
aandoeningen, problemen met baas of collegas, stress, depressie en/of vermoeidheid, te veel
overwerk, etc.
Kosten van ziekteverzuim:
- Verlies aan productiviteit:
o
$225,8 miljard / jaar in totaal
o
$1685 per werknemer / jaar
- Hoge bloeddruk, diabetes, overgewicht & inactiviteit
o $36,4 miljard / jaar
- Depressie
o $44 miljard
Sociologie van chronische aandoeningen:
De sociale wetenschappen dragen bruikbare kennis bij w.b.t. innovatief beleid en visie op de
gezondheidszorg i.r.t. mensen met chronische aandoeningen.
Interpretatie van ziekte en symptomen wordt beïnvloed door:
- Culturele waarden
- Sociale normen
- Gezamenlijke (ongeschreven) regels
Dit vormt het aanbod van zorg en het zorgbeleid.
Chronische aandoeningen hebben impact op verschillende aspecten van het leven. Innovatief
ziektebeleid moet gericht zijn op het management van complete leven van een patiënt i.p.v. zich
alleen te richten op de aandoening zelf. De diagnose centraal stellen versterkt een biomedische
aanpak van chronische aandoeningen en verhindert een holistische model van chronische zorg die
sociale participatie nastreeft.
Gezondheidsvaardigheiden = “De mate waarin personen de capaciteit hebben om basale
gezondheidsinformatie en –diensten te verkrijgen, te verwerken en te begrijpen om geschikte
beslissingen te kunnen maken.” Voor personen van verschillende culturele achtergronden,
gezondheidsvaardigheden worden beïnvloed door o.a. overtuigingen en communicatiestijlen.
Wat je moet kunnen:
- Toegang tot de gezondheidszorg.
- Risico’s en voordelen afwegen.
