Volledige samenvatting van het handboek van rechtsfilosofie
129 keer bekeken 7 keer verkocht
Vak
Rechtsfilosofie
Instelling
Universiteit Hasselt (UHasselt)
Boek
Recht als raadsel
Volledige samenvatting van het te bestuderen handboek van rechtsfilosofie. Door alleen deze samenvatting te studeren heb ik een 18/20 gehaald voor dit vak.
,Table of Contents
Hoofdstuk 1: De wens van de soeverein ............................................................................. 5
1.1 Bevelen ........................................................................................................................ 5
1.2 Soeverein ..................................................................................................................... 5
1.3 Algemeen..................................................................................................................... 6
1.4 De soeverein als enige rechtsbron................................................................................. 6
1.5 Besluit.......................................................................................................................... 7
Hoofdstuk 2: De macht der gewoonte................................................................................ 8
2.1 Het perspectief van de antropoloog .................................................................................... 8
2.2 Wederzijdse verwachtingen ................................................................................................ 9
2.3 ‘Telt als’ – regels ................................................................................................................. 9
2.4 Besluit .............................................................................................................................. 10
Hoofdstuk 3: Regels over regels ....................................................................................... 11
3.1 Vastleggen ........................................................................................................................ 11
3.2 Geldigheid ........................................................................................................................ 11
3.3 Geregelde dwangorde ....................................................................................................... 12
3.4 Primaire en secundaire regels ........................................................................................... 12
3.5 Consensus onder vreemden .............................................................................................. 13
3.6 Besluit .............................................................................................................................. 14
Hoofdstuk 4: Rechtvaardiging en kritiek .......................................................................... 15
4.1 Omdat ik het zeg............................................................................................................... 15
4.2 Gods bevel........................................................................................................................ 16
4.3 Rechtvaardiging van ongehoorzaamheid ........................................................................... 16
4.4 Het natuurlijke licht .......................................................................................................... 17
4.5 De bestemming van de mens ............................................................................................ 17
4.6 Tussenbalans .................................................................................................................... 18
Hoofdstuk 5: Het maatschappelijk contract ..................................................................... 19
5.1 Van natuurrecht naar natuurlijke rechten .......................................................................... 19
5.2 De wederkerigheid van een contract ................................................................................. 19
5.3 De gerechtvaardigde opstand ............................................................................................ 20
5.4 Redenen voor redenen voor redenen ................................................................................ 21
5.5 Besluit .............................................................................................................................. 21
Hoofdstuk 6: Algemene regels ......................................................................................... 23
6.1 Categorieën ...................................................................................................................... 23
6.2 De moeilijkheden van algemene regels .............................................................................. 23
2
, 6.3 Functies van algemene regels ............................................................................................ 24
6.4 Regels als redenen ............................................................................................................ 25
6.5 De falende wetgever ......................................................................................................... 25
6.6 Dressuur ........................................................................................................................... 26
6.7 Tussenbalans .................................................................................................................... 26
Hoofdstuk 7: Recht en sturing.......................................................................................... 28
7.1 Modificatie en codificatie .................................................................................................. 28
7.2 Overregulering.................................................................................................................. 28
7.3 Het subsidiariteitsbeginsel ................................................................................................ 29
7.4 Geconditioneerde zelfregulering ....................................................................................... 29
7.5 Subsidiariteit in de rechtsstaat .......................................................................................... 30
7.6 Subsidiariteit in een democratie ........................................................................................ 31
7.7 Besluit .............................................................................................................................. 32
Hoofdstuk 8: Juridische beslissingen ................................................................................ 33
8.1 Moeilijkheden van rechterlijke oordeelsvorming ............................................................... 33
8.2 Onbepaaldheid van het recht ............................................................................................ 34
8.3 Rafelig recht ..................................................................................................................... 36
8.4 Rechterlijke gebondenheid ............................................................................................... 37
8.5 Tussenbalans .................................................................................................................... 37
Hoofdstuk 9: Tussen recht en wetgever ........................................................................... 38
9.1 Rol van beginselen ............................................................................................................ 38
9.2 Rechterlijke rechtsvorming ............................................................................................... 39
9.3 Beleid en beginsel ............................................................................................................. 40
9.4 Strijdende belangen en strijdende beginselen .................................................................... 41
9.5 Besluit .............................................................................................................................. 42
Hoofdstuk 10: Schade en schande .................................................................................... 44
10.1 Grenspaal in omstreden gebied ....................................................................................... 44
10.2 Het utilisme en individuele vrijheid ................................................................................. 45
10.3 Moraal als het cement van de samenleving ..................................................................... 46
10.4 Drie problematische veronderstellingen .......................................................................... 46
10.5 Besluit ............................................................................................................................ 47
Hoofdstuk 11: Vergelden en voorkomen .......................................................................... 48
11.1 Straf en contract ............................................................................................................. 48
11.2 De effectiviteit van straf .................................................................................................. 49
11.3 Vergelding ...................................................................................................................... 50
11.4 Het dilemma ................................................................................................................... 51
3
, 11.5 Een middenweg .............................................................................................................. 52
11.6 Besluit ............................................................................................................................ 53
Hoofdstuk 12: Rechtvaardiging en rechtmatigheid .......................................................... 54
12.1 Rechtvaardigheid als rechtmatigheid ............................................................................... 54
12.2 Misdadig recht ................................................................................................................ 55
12.3 Het gelijkheidsbeginsel ................................................................................................... 55
12.4 De rechtspositivistische repliek ....................................................................................... 56
12.5 Gehoorzaamheidsplicht .................................................................................................. 56
12.6 Besluit ............................................................................................................................ 57
4
, Hoofdstuk 1: De wens van de soeverein
Er zijn tal van regels; rechtsregels, sociale regels, etiquetteregels… Hoe onderscheiden we nu precies
rechtsregels van al die andere regels?
We kunnen zeggen dat rechtsregels als zodanig worden aangewezen door wet en jurisprudentie,
maar dan doen we beroep op een (juridisch) criterium dat binnen ONS rechtssysteem geldt, en het is
mogelijk dat dit niet voor alle rechtssystemen zo is. Andere rechtssystemen kunnen verwijzen naar
andere/geen rechtsbronnen.
Recht uitleggen aan iemand die nog nooit van recht heeft gehoord? → Theorie van John Austin
(1790-1859). Hij probeerde recht te definiëren zonder te leunen op een bestaand rechtssysteem en
zonder bij de lezer voorkennis te veronderstellen van het geldende recht + zonder beroep te doen op
morele noties (dus zonder standpunt in te nemen ten aanzien van de waarde of de rechtsvaardigheid
van het recht). Daarom is Austin’s theorie nogal kaal & geschikt als kapstok ➔ “The existence of law
is one thing, its merit or demerit is another.”
1.1 Bevelen
Rechtswetenschappers zijn volgens Austin ondeugdelijk en onwetenschappelijk als zij proberen een
antwoord te geven op de vraag met welk onderwerp zij zich nu precies bezighouden, omdat er wordt
verzuimd een neutrale omschrijving te geven van het verschijnsel recht. Men beschrijft niet wat het
recht is maar wat het zou moeten zijn, dus wordt niet het recht maar rechtvaardig recht gedefinieerd
(tegendeel van onrecht).
Austin wilde het anders, hij wilde het recht op een neutrale en objectieve manier definiëren, los van
het feit of het rechtvaardig dan wel onrechtvaardig recht is (tegendeel van niet-recht).
Volgens Austin is recht het geheel van bevelen van een superieur, die gepaard gaan met de
mogelijkheid sancties op te leggen bij niet-nakoming. Hij baseert het recht op macht. Bevel = alleen
bevel als degene die beveelt ook mogelijkheid heeft sancties op te leggen + uit te voeren bij niet-
naleving.
Zeggen dat wetten worden afgekondigd door superieuren = tautologie; dit zegt 2 keer hetzelfde.
Wetten zijn bevelen en bevelen kunnen alleen door superieuren (mensen die macht hebben naleving
af te dwingen) worden uitgevaardigd, anders zouden het geen superieuren zijn.
Gehoorzaamheidsplicht van de burger berust dus op de macht vd soeverein om sancties op te
leggen. En kan voortvloeien uit de wens sancties te ontlopen.
➔ Rechtsregels = wensuitingen die gepaard gaan met de dreiging tot sanctie als de wens niet
wordt ingewilligd.
1.2 Soeverein
Deze definitie is nog ruim en wordt verder ingeperkt. Niet ALLE meerderen, ALLEEN die superieuren
die ‘soeverein’ zijn, alleen de soeverein kan rechtsbron zijn.
Deze term is voor Austin problematisch want hij wou definitie geven van het recht zonder juridische
begrippen & categorieën maar soeverein is een typisch rechtsbegrip, zoals de regels die bepalen wie
soeverein is want je bent pas soeverein op grond van regels die je bepaalde bevoegdheden geven →
gevaar cirkelredenering: Wat is recht? Datgene wat bevolen wordt door de soeverein. Wie is
soeverein? Diegene die door het recht als zodanig wordt aangewezen.
5
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper hanaaliu. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €11,49. Je zit daarna nergens aan vast.
